Ποια τρόφιμα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα

Αν παίρνετε φάρμακα για οιονδήποτε λόγο – από έναν απλό πονοκέφαλο έως την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών – προσέξτε τη διατροφή σας. Πολλά από αυτά  μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τρόφιμα, τα οποία δεν γνωρίζουμε καν ότι μπορεί να παίξουν ρόλο.

Όπως λένε οι ειδικοί, η ταυτόχρονη λήψη ορισμένων φαρμάκων με κάποια τρόφιμα/ροφήματα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά:

• Την διάσπαση του φαρμάκου
• Την απορρόφησή του
• Την διασπορά του στον οργανισμό
• Τον μεταβολισμό του
• Την απέκκρισή του από τον οργανισμό

Με άλλα λόγια, μπορεί να επηρεάσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της φαρμακοθεραπείας. Στην πραγματικότητα, «οι αλληλεπιδράσεις των τροφίμων με φάρμακα αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της χορήγησης φαρμάκων από το στόμα», τονίζουν.

Οι αλληλεπιδράσεις αυτές μπορεί να συμβούν στον καθένα και είναι συχνές. Περισσότερο όμως κινδυνεύουν να τις παρουσιάσουν ορισμένες ομάδες του πληθυσμού, όπως:

• Ηλικιωμένοι ασθενείς που παίρνουν τρία ή περισσότερα φάρμακα για χρόνιες παθήσεις
• Οι πάσχοντες από ορισμένα χρόνια νοσήματα (π.χ. υπέρταση, διαβήτη, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, υπερλιπιδαιμία, κατάθλιψη)

Οι αλληλεπιδράσεις τροφίμων/φαρμάκων μπορεί να συμβούν με κάθε είδους φαρμακευτικά προϊόντα, όπως:

• Συνταγογραφούμενα φάρμακα για κάθε είδους παθήσεις (π.χ. για τη χοληστερόλη, τον διαβήτη, την πηκτικότητα του αίματος, την κατάθλιψη, το αναπνευστικό, την καρδιά κ.λπ.)
• Μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (από απλά παυσίπονα μέχρι αντιόξινα)
• Διατροφικά συμπληρώματα (βιταμίνες, χάπια για το σίδηρο κ.λπ.)
• Βότανα

Αν και δεν είναι όλες οι αλληλεπιδράσεις εξίσου σημαντικές, μερικές μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες στην υγεία. Και αυτό διότι μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου ή να αυξήσουν την τοξικότητά του.

Από το γκρέιπφρουτ στο γάλα

Το πιο γνωστό τρόφιμο που αλληλεπιδρά με φάρμακα είναι το γκρέιπφρουτ. Ο χυμός του επηρεάζει περισσότερα από 85 φάρμακα επειδή, μεταξύ άλλων, αναστέλλει ένα ένζυμο σημαντικό για τον μεταβολισμό τους. Ενδεικτικά αλληλεπιδρά με:

• Στατίνες (για τη χοληστερόλη)
• Αντιβιοτικά (π.χ. πενικιλλίνη)
• Αντικαταθλιπτικά
• Αγχολυτικά
• Αντισταμινικά
• Φάρμακα για τον καρκίνο, την υπέρταση, την HIV/AIDS λοίμωξη, τις διαταραχές του καρδιακού ρυθμού
• Φάρμακα που χορηγούνται σε όσους έχουν κάνει μεταμόσχευση.

Το γκρέιπφρουτ συνήθως αυξάνει την δράση των φαρμάκων, γεγονός που ενέχει κίνδυνο να παρουσιάσουν οι ασθενείς αντιδράσεις υπερδοσολογίας. Αυτές μπορεί να είναι πολύ σοβαρές. Κυμαίνονται από γαστρεντερική αιμορραγία και αναπνευστική ανεπάρκεια έως οξεία νεφρική ανεπάρκεια και αιφνίδιο θάνατο.

Εν τούτοις, δεν είναι το μοναδικό τρόφιμο που πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς. Αναλόγως με το είδος των φαρμάκων που παίρνει κανείς, πρέπει να προσέχει και πολλά άλλα. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα εξής:

• Τα γαλακτοκομικά τρόφιμα και ροφήματα μπορεί να μειώσουν την αποτελεσματικότητα ορισμένων αντιβιοτικών. Το γάλα μπορεί επίσης να επηρεάσει ορισμένα φάρμακα για τη λευχαιμία.
• Ορισμένα σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. σπανάκι, μπρόκολο) μπορεί να επηρεάσουν το αντιπηκτικό βαρφαρίνη. Η βαρφαρίνη μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με τον χυμό κράνμπερι.
• Τα πλούσια στην ουσία τυραμίνη τρόφιμα και ροφήματα, μπορεί να επηρεάσουν τη δραστηριότητα των αντικαταθλιπτικών που ανήκουν στους αναστολείς του ΜΑΟ. Τέτοιου είδους προϊόντα είναι τα τυριά μακράς ωρίμανσης, το κόκκινο κρασί, οι ώριμες μπανάνες, το γιαούρτι, η μπύρα, το αβοκάντο κ.λπ.
• Η γλυκόριζα μπορεί να επηρεάσει τα φάρμακα για την υπέρταση και για την καρδιακή αρρυθμία.
• Ο χυμός πορτοκαλιού μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα για την πίεση και τον καρκίνο

Ακόμα και η περιεκτικότητα του φαγητού σε αλάτι, ζάχαρη ή πρωτεΐνες μπορεί να παίζει ρόλο. Παραδείγματος χάριν τα κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη) δεν πρέπει να λαμβάνονται με διατροφή πλούσια σε ζάχαρη και αλάτι. Και ορισμένα αντιυπερτασικά δεν πρέπει να λαμβάνονται ταυτοχρόνως με πολλές πρωτεΐνες.

Επιπλέον, ορισμένα φάρμακα απορροφούνται από τον οργανισμό μόνον όταν λαμβάνονται με ένα πλήρες γεύμα ή με γεύμα πλούσιο σε λιπαρά. Άλλα, όμως, είναι αποτελεσματικά μόνο όταν λαμβάνονται με άδειο στομάχι.

Τι μπορείτε να κάνετε

Για να προστατευθείτε από τις αλληλεπιδράσεις τροφίμων/φαρμάκων, ειδικοί από το Πανεπιστήμιο Τζωνς Χόπκινς στη Βαλτιμόρη έχουν μερικές πρακτικές συμβουλές:

• Να ρωτάτε πάντοτε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας ποια τρόφιμα, ροφήματα, συμπληρώματα ή βιταμίνες δεν πρέπει να παίρνετε μαζί με τα φάρμακά σας
• Να διαβάζετε στο φύλλο οδηγιών χρήσεως πώς πρέπει να παίρνετε το φάρμακό σας. Να τηρείτε τις οδηγίες.
• Να παίρνετε τα χάπια σας μόνο με ένα γεμάτο ποτήρι νερό, εκτός κι αν έχετε άλλη οδηγία από τον γιατρό σας
• Μην αναμιγνύετε τα φάρμακα με το φαγητό σας και μην σπάτε τις κάψουλες, εάν δεν σας το έχει συστήσει ο γιατρό σας. Μερικά φάρμακα επιδρούν πιο γρήγορα όταν τα κόβουμε στη μέση.
• Ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας αν επιτρέπετε να παίρνετε τα φάρμακά σας ταυτοχρόνως με βιταμίνες. Και με αυτές υπάρχει κίνδυνος αλληλεπίδρασης.
• Μην διαλύετε τα φάρμακα σε ζεστά ροφήματα, ούτε να πίνετε αλκοόλ όταν υποβάλλεστε σε φαρμακευτική αγωγή. Η θερμότητα μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων. Αντίστοιχα, το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση και τη δράση τους.
• Να διατηρείτε τα φάρμακά σας στις αρχικές συσκευασίες τους για να τα αναγνωρίζετε εύκολα.
• Να ενημερώνετε τον γιατρό σας για κάθε νέο φάρμακο, βότανο ή βιταμίνη/διατροφικό συμπλήρωμα που θέλετε να πάρετε

Φωτογραφία: iStock