Τι πρέπει να ξέρετε για τον ηπατοκυτταρικό καρκίνο

Γράφουν οι Έλενα Βεζαλή, Ηπατολόγος, Συνεργάτης Ηπατολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ και Ιωάννης Σ. Κοσκίνας, Ηπατολόγος Διευθυντής Ηπατολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ.

Ο ηπατοκυτταρικός καρκίνος (ΗΚΚ) αποτελεί έναν από τους συχνότερους κακοήθεις όγκους διεθνώς και αποτελεί την 3η αιτία θανάτου από καρκίνο. Σε ποσοστό >70% οι αιτιολογικοί παράγοντες είναι οι χρόνιες ηπατίτιδες Β και C και το αλκοόλ κυρίως σε ασθενείς με κίρρωση. H στεάτωση/ στεατοηπατίτιδα που συνδέεται με το μεταβολικό σύνδρομο (παχυσαρκία, διαβήτης υπερλιπιδαιμία) αποτελεί μία αναδυόμενη αιτία χρόνιας ηπατοπάθειας και ΗΚΚ στο δυτικό κόσμο και στην Ελλάδα.

…

Κλινική εικόνα

Παρουσιάζει ευρύ φάσμα και εξαρτάται από το μέγεθος του όγκου και τη βαρύτητα της υποκείμενης ηπατοπάθειας. Δύναται να είναι τελείως ασυμπτωματικός, η διάγνωση τίθεται στα πλαίσια του ελέγχου των κιρρωτικών ασθενών, ή με εμφάνιση/επιδείνωση επιπλοκών της κίρρωσης (ασκίτης, ίκτερος, αιμορραγία, ηπατική εγκεφαλοπάθεια).

Αύξηση ή επιδείνωση των ηπατικών ενζύμων αποτελούν συχνό εύρημα.

…

Η α1-εμβρυική σφαιρίνη (aFP), ένας νεοπλασματικός δείκτης, είναι στο 1/3 των περιπτώσεων ηπατοκυτταρικού καρκίνου (ΗΚΚ) φυσιολογική.

Σημαντική για τη θεραπευτική επιλογή και τη πρόγνωση είναι η πρώιμη διάγνωση του ΗΚΚ. Αναγκαίος είναι ο έλεγχος όλων των κιρρωτικών ασθενών με μέτρηση της aFP αλλά κυρίως με υπερηχογραφία ήπατος κάθε 6 μήνες.

Η θεραπεία του ΗΚΚ εξαρτάται από το στάδιο του όγκου, τη βαρύτητα της υποκείμενης ηπατικής νόσου, τις συννοσηρότητες, τη συνολική κατάσταση και την ηλικία του ασθενούς. Περιλαμβάνει τη χειρουργική αντιμετώπιση, τις τοπικές θεραπείες και τη συστηματική θεραπεία με φάρμακα.

…

Ιωάννης Σ. Κοσκίνας, Ηπατολόγος Διευθυντής Ηπατολογικού Τμήματος ΥΓΕΙΑ.

Χειρουργική αντιμετώπιση:

Μεταμόσχευση ήπατος

Η παρουσία 1 εστίας ΗΚΚ ≤5cm ή ≤3 εστιών ΗΚΚ, διαμέτρου ≤3cm εκάστη χωρίς νεοπλασματική θρόμβωση των αγγείων του ήπατος και μεταστάσεων σε άλλα όργανα αποτελούν τα κριτήρια για την μεταμόσχευση. Η 5ετής επιβίωση είναι 85%.

Χειρουργική εκτομή

Ασθενείς με μονήρη όγκο κυρίως μέχρι 5-7 cm, χωρίς μεταστάσεις, χωρίς θρόμβωση των αγγείων με καλές εφεδρείες του ήπατος και χωρίς επιπλοκές της κίρρωσης (ίκτερος, ασκίτης, εγκεφαλοπάθεια) πρέπει να αξιολογούνται για χειρουργική εκτομή. Δυστυχώς όμως ποσοστό μόνο 10%-20% των ασθενών πληρούν τα κριτήρια αυτά στη διάγνωση του ΗΚΚ.

Τοπικές θεραπείες:

Η θερμοκαυτηρίαση (RF) αποτελεί μια σημαντική θεραπευτική επιλογή κυρίως για 1-2 εστίες ≤3cm, σε ασθενείς με κίρρωση αρχικού σταδίου που είναι ακατάλληλοι για χειρουργική εκτομή.

Ο χημειοεμβολισμός αφορά το καθετηριασμό της ηπατικής αρτηρίας με έγχυση μικροσφαιριδίων εμπλουτισμένων με αντι-νεοπλασματικό φάρμακο με στόχο την απόφραξη του αγγείου που τροφοδοτεί τον όγκο και τη βραδεία δράση του φαρμάκου τοπικά. Μπορεί να εφαρμοσθούν 2-3 συνεδρίες και η αποτελεσματικότητα ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος και την αιμάτωση του όγκου. Ο ιδανικός ασθενής είναι αυτός με κίρρωση αρχικού σταδίου, μονήρη εστία 5-8 cm ή 2-3 εστίες διαμέτρου <5cm και απουσία θρόμβωσης μεγάλου αγγείου.

Συστηματική θεραπεία

Σε περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η χειρουργική αντιμετώπιση ή οι τοπικές θεραπείες, θέση έχει η θεραπεία με φάρμακα. Πρόσφατα η ανοσοθεραπεία αποτελεί πλέον τη θεραπεία 1ης γραμμής. Η επιλογή εξαρτάται από τις συννοσηρότητες του ασθενούς και την προβλεπόμενη τοξικότητα των σχημάτων (νεφρική νόσος, κίνδυνος αιμορραγίας, παρουσία αυτοάνοσων νόσων).

Η προφύλαξη/ πρόληψη του ηπατοκυτταρικού καρκίνου περιλαμβάνει:

• εμβολιασμό για προφύλαξη της χρόνιας λοίμωξης από τον ιό της ηπατίτιδας Β και των επιπλοκών της
• μείωση της κατανάλωσης αλκοόλης σε επιτρεπτά όρια ή πλήρης διακοπή σε ασθενείς με αλκοολική ηπατοπάθεια ή άλλη χρόνια ηπατική νόσο
• αλλαγή του τρόπου ζωής (άσκηση/διατροφή) σε ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο/παχυσαρκία και λίπωση του ήπατος
• διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση στην αντιμετώπιση/εξέλιξη των κληρονομικών μεταβολικών ηπατικών νοσημάτων (Ν Wilson, αιμοχρωμάτωση)
• αντι-ιική αγωγή σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα Β/C – μειώνει σημαντικά το κίνδυνο ανάπτυξης ΗΚΚ
• επιτήρηση δια βίου με υπερηχογράφημα κάθε 6 μήνες όλων των ασθενών με κίρρωση.