Τα νέα φάρμακα απώλειας βάρους μπορεί να ενισχύσουν την υγεία με πολλούς τρόπους

Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Η πρώτη μελέτη για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο τα φάρμακα για την απώλεια βάρους επηρεάζουν το σύνολο της ανθρώπινης υγείας, αποκάλυψε μια – κατά κύριο λόγο – ευεργετική επίδραση στο σώμα, λένε οι ερευνητές.

…

Η ανάλυση των δεδομένων, περίπου δύο εκατομμυρίων ανθρώπων, συνέδεσε τα φάρμακα με καλύτερη υγεία της καρδιάς, λιγότερες λοιμώξεις, χαμηλότερο κίνδυνο κατάχρησης ναρκωτικών και λιγότερες περιπτώσεις άνοιας. Οι Αμερικανοί ερευνητές προειδοποίησαν επίσης ότι τα φάρμακα «δεν ήταν χωρίς κίνδυνο» και φαινόταν να αυξάνουν τον πόνο στις αρθρώσεις και τη δυνητικά θανατηφόρα φλεγμονή στο πάγκρεας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα χρειάζονται πολύ προσεκτική ερμηνεία.

Η χρήση φαρμάκων για απώλεια βάρους έχει εκτοξευθεί – αλλά η πλήρης κατανόηση όλων όσων αγγίζουν στο σώμα εξακολουθεί να διερευνάται. «Αυτός είναι ένας νέος τομέας», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Δρ Ziyad al-Aly, κλινικός επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. Αρχικά, ήταν μια αποδεδειγμένη θεραπεία για τον διαβήτη τύπου 2. Στη συνέχεια, η απώλεια βάρους παρατηρήθηκε ως σημαντική παρενέργεια – και τα Ozempic και Wegovy έγιναν γνωστά ονόματα.

Η μελέτη χρησιμοποίησε δεδομένα από στρατιωτικούς βετεράνους των ΗΠΑ με διαβήτη τύπου 2, σε μερικούς από τους οποίους χορηγήθηκε Ozempic ή Wegovy και μερικά πιο συνήθη φάρμακα – για να μετρήσει την επίδρασή τους σε 175 άλλες ασθένειες. Φάνηκε να υπάρχει ένα σημαντικό όφελος για την υγεία της καρδιάς, με χαμηλότερα επίπεδα καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων, καρδιακής ανεπάρκειας και υψηλής αρτηριακής πίεσης, σε όσους έπαιρναν τα νέα φάρμακα απώλειας βάρους.

…

Επίσης διαπιστώθηκε μείωση του κινδύνου κατάχρησης ουσιών (συμπεριλαμβανομένου του αλκοόλ, των οπιοειδών και της κάνναβης) καθώς και ψυχωσικών επεισοδίων, αυτοκτονικών σκέψεων και επιληπτικών κρίσεων.

Παρά το γεγονός ότι η μελέτη ήταν χρονικά περιορισμένη καθώς άνθρωποι έπαιρναν τα νέα φάρμακα μόνο για 3,5 χρόνια, διαπιστώθηκε μείωση 12% στη νόσο του Αλτσχάιμερ. Υπήρχε επίσης λιγότερος καρκίνος του ήπατος, μυϊκός πόνος και χρόνια νεφρική νόσος, καθώς και σημαντική μείωση των βακτηριακών λοιμώξεων.

Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι ήταν πιο πιθανό να έχουν προβλήματα στο πεπτικό τους σύστημα. Ναυτία, κοιλιακός πόνος, γαστρίτιδα, η εκκολπωματίτιδα του παχέος εντέρου και αιμορροΐδες ήταν πιο συχνά σε όσους έπαιρναν Ozempic ή Wegovy.

…

«Σίγουρα απρόβλεπτα και αποκαλυπτικά ευρήματα»

Τα δεδομένα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Medicine, έδειξαν επίσης ότι, χαμηλή αρτηριακή πίεση και λιποθυμίες, πονοκεφάλοι, διαταραγμένος ύπνος, νεφρολιθίαση, φλεγμονή στα νεφρά και μια σειρά πόνων στα οστά ή στις αρθρώσεις, συμπεριλαμβανομένης της αρθρίτιδας, έγιναν πιο συχνές. «Σίγουρα ήταν εντυπωσιακό για μένα να βλέπω όλες αυτές τις διαφορετικές επιδράσεις σε διαφορετικά συστήματα οργάνων», είπε ο Δρ Aly στο BBC News.

Η εξήγηση για την φαινομενικά ευρεία επίδραση των φαρμάκων είναι προφανής και μυστηριώδης.

Η απώλεια του περιττού βάρους βελτιώνει με τη σειρά της την υγεία. Για παράδειγμα, τα χαμηλότερα επίπεδα άπνοιας ύπνου – όταν η αναπνοή σταματά και ξαναρχίζει ενώ κοιμόμαστε – πιστεύεται ότι οφείλεται στην απώλεια βάρους γύρω από τη γλώσσα και τον φάρυγγα – η οποία μπορεί να διευρύνει τους αεραγωγούς. Όμως τα φάρμακα φαίνεται επίσης να μεταβάλλουν άμεσα τη συμπεριφορά των κυττάρων και των ιστών στο σώμα. Ο Δρ Aly λέει ότι: «Η παχυσαρκία είναι κακή για τον εγκέφαλο. Η παχυσαρκία είναι κακή για την ψυχική υγεία. Η παχυσαρκία είναι κακη για την καρδιά. Η παχυσαρκία μπορεί να είναι η μητέρα όλων των ασθενειών».

Το Ozempic και το Wegovy έχουν το ίδιο δραστικό συστατικό, τη σεμαγλουτίδη, σε διαφορετικές δόσεις και μιμούνται την ορμόνη glucagon like peptide -1 (GLP-1). Η ορμόνη αυτή απελευθερώνεται από το έντερο μετά το φαγητό, ταξιδεύει μέσω του αίματος και προσκολλάται σε μικρούς υποδοχείς στην επιφάνεια των εγκεφαλικών κυττάρων. Αυτό ερμηνεύεται από τον εγκέφαλο ως σήμα ότι υπάρχει τροφή στο στομάχι και είναι ο λόγος που αισθανόμαστε λιγότερο πεινασμένοι μετά το φαγητό.

Ωστόσο, οι υποδοχείς που ανταποκρίνονται στο GLP-1 βρίσκονται σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς και ορισμένων τμημάτων του ανοσοποιητικού συστήματος.
«Είναι σαφές ότι αυτή η κατηγορία φαρμάκων φαίνεται να καταστέλλει τους μηχανισμούς ανταμοιβής στον εγκέφαλο, και από ότι φαίνεται αναστέλλει την παρόρμηση για αναζήτηση αλκοόλ, νικοτίνης ή τζόγου», προσθέτει ο Δρ Aly. Εν τω μεταξύ, τα χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής – που είναι ο κώδωνας κινδύνου του ανοσοποιητικού συστήματος – θα μπορούσαν να έχουν ένα ευρύ φάσμα επιπτώσεων στην υγεία.

«Μωρά του Ozempic»

«Το φάσμα των πλεονεκτημάτων για την υγεία μπορεί να ωθήσει μερικούς ανθρώπους να χρησιμοποιήσουν τα φάρμακα», λέει ο Δρ Al. «Χρειάζεται όμως προσοχή», προειδοποιεί.
«Όταν προσθέσει κανείς τα οφέλη που προκύπτουν σε ανθρώπους που κινδυνεύουν πραγματικά από αυτές τις καταστάσεις αυτό είναι ένα επιπλέον πλεονέκτημα, αλλά σε εκείνους των οποίων το βάρος δεν επηρεάζει την υγεία τους, ίσως ο κίνδυνος παρενεργειών να είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερος από το όφελος», καταλήγει.

Ωστόσο, η μελέτη έχει μειονεκτήματα που περιορίζουν τα ευρήματά της. Οι περισσότεροι από τους βετεράνους της μελέτης ήταν λευκοί άντρες, επομένως δεν περιελάμβανε αποτελέσματα ειδικά για γυναίκες, όπως το αναφερόμενο φαινόμενο βελτιωμένης γονιμότητας και τα απροσδόκητα «οζεμπικά μωρά». Επίσης, μπορεί να υπάρχουν λόγοι για τους οποίους σε ορισμένα άτομα είχαν συνταγογραφηθεί Ozempic ή Weygovy, αντί για άλλα φάρμακα, που θα μπορούσαν να δώσουν εναλλακτικές εξηγήσεις για ορισμένα από τα ευρήματα.

Προστατευτικό αποτέλεσμα

Οι ενδελεχείς κλινικές δοκιμές έχουν ήδη καταδείξει οφέλη για την υγεία της καρδιάς και η ναυτία είναι μια γνωστή παρενέργεια των φαρμάκων. Όμως τα ευρήματα θα πρέπει να περάσουν από παρόμοια αυστηρά τεστ. Η νόσος του Αλτσχάιμερ ξεκινά περισσότερο από μια δεκαετία πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα – αλλά αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι μόνο μερικά χρόνια στη σεμαγλουτίδη έχει προστατευτική δράση. Γίνονται ήδη δοκιμές για να διαπιστωθεί εάν αυτό το αποτέλεσμα είναι πραγματικό.

«Τέτοιες μελέτες θα μας οδηγήσουν πολύ πιο κοντά στην αλήθεια», λέει ο καθηγητής Naveed Sattar, από το Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης. «Ευτυχώς, αρκετές θα ανακοινωθούν τα επόμενα ένα έως τέσσερα χρόνια». Ενώ είναι «ενδιαφέροντα», προσθέτει, «τα ευρήματα αυτής της τελευταίας μελέτης δεν είναι αρκετά ισχυρά για να επηρεάσουν τον τρόπο συνταγογράφησης των φαρμάκων», συμπληρώνει.

Ο καθηγητής Sir Stephen O’Rahilly, από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, φρονεί ότι η μελέτη πρέπει να ερμηνευθεί «προσεκτικά», αλλά παρέχει «χρήσιμη διαβεβαίωση» σχετικά με την ασφάλεια των φαρμάκων σε άτομα με διαβήτη. Περαιτέρω μελέτες σε άλλους ασθενείς «αναμένονται με ενδιαφέρον».

Το «πιο εκπληκτικό εύρημα» κατ’ αυτόν, ήταν η αύξηση του πόνου στις αρθρώσεις, αφού η απώλεια βάρους θα έπρεπε να μειώνει την πίεση στις αρθρώσεις. Όμως το γεγονός ότι ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος διαθέτουν υποδοχείς GLP-1, σημαίνει ότι η επίδραση αυτών των φαρμάκων είναι «κάπως απρόβλεπτη» και ενώ ορισμένες φλεγμονώδεις διαταραχές μπορεί να αμβλυνθούν, «άλλες μπορεί να επιδεινωθούν», καταλήγει ο καθηγητής O’Rahilly.

Πηγή: BBC News