Γιατί η κατανάλωση κόκκινου κρέατος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2;

Μια εργασία που δημοσιεύτηκε στο Lancet τον Σεπτέμβριο του 2024 τόνισε αυτή τη σύνδεση με τον διαβήτη τύπου 2 χρησιμοποιώντας δεδομένα από την Αμερική, τη Μεσόγειο, την Ευρώπη, τη νοτιοανατολική Ασία και τον Δυτικό Ειρηνικό (20 χώρες περιλαμβάνονται). Αυτή η μελέτη, με σχεδόν 2 εκατομμύρια συμμετέχοντες, διαπίστωσε ότι η υψηλή κατανάλωση μη επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος, όπως βοδινό, αρνί και χοιρινό, και επεξεργασμένου κρέατος, όπως μπέικον, λουκάνικο και σαλάμι, αύξησαν τη συχνότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Οι ερευνητές τόνισαν επίσης μια σχέση μεταξύ της κατανάλωσης πουλερικών και της συχνότητας του διαβήτη τύπου 2, αλλά η σχέση ήταν ασθενέστερη και διέφερε μεταξύ των πληθυσμών.

Ο διαβήτης τύπου 2 είναι ένα σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας που επηρεάζει 462 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Εμφανίζεται όταν το σώμα μας δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει καλά την ινσουλίνη ή δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας, έναν μικρό αδένα που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και ακριβώς μπροστά από τη σπονδυλική στήλη. Η ινσουλίνη βοηθά τη γλυκόζη του αίματος να εισέλθει στα κύτταρα, γεγονός που εμποδίζει την αύξηση των επιπέδων στο αίμα.

Στον διαβήτη τύπου 2, επειδή το σώμα μας δεν έχει αρκετή ινσουλίνη ή αδυνατεί να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη (αυτό αναφέρεται επίσης ως «αντίσταση στην ινσουλίνη» ή «μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη»), η γλυκόζη στο αίμα φτάνει σε υψηλά επίπεδα, προκαλώντας συμπτώματα όπως υπερβολική δίψα, αυξημένη ανάγκη για ούρηση και αίσθημα κόπωσης. Τα μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας περιλαμβάνουν νευρική βλάβη, προβλήματα στα πόδια και καρδιακές παθήσεις.

Οι υποκείμενοι μηχανισμοί που συνδέουν την πρόσληψη κόκκινου κρέατος με τον διαβήτη τύπου 2 είναι ασαφείς. Οι μηχανισμοί θα μπορούσαν να σχετίζονται με τη λειτουργία του παγκρέατος, την ευαισθησία στην ινσουλίνη ή συνδυασμό των δύο.

Πιθανοί μηχανισμοί

Το κόκκινο κρέας έχει υψηλά επίπεδα κορεσμένων λιπαρών και είναι χαμηλό σε πολυακόρεστα λιπαρά -αυτό θα μπορούσε να διαταράξει την ευαισθησία στην ινσουλίνη- ωστόσο το προφίλ των λιπιδίων δεν φαίνεται τόσο άσχημο.

Η έρευνα έχει επίσης δείξει ότι η υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης από ζωικές πηγές (σε σύγκριση με τις χορτοφαγικές πηγές) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, πιθανώς λόγω των υψηλών επιπέδων αμινοξέων διακλαδισμένης αλυσίδας (BCAA) στη ζωική πρωτεΐνη. Τα BCAA περιλαμβάνουν τα αμινοξέα λευκίνη, ισολευκίνη και βαλίνη. Σε μια μικρή μελέτη, οι βραχυπρόθεσμες εγχύσεις BCAA αύξησαν την αντίσταση στην ινσουλίνη στους ανθρώπους. Παρόμοια ευρήματα παρουσιάστηκαν σε μεγαλύτερες μελέτες σε ανθρώπους. Τα υψηλά επίπεδα BCAA στο αίμα μπορεί να έχουν διάφορες προελεύσεις. Αυτές οι συνδέσεις μεταξύ κόκκινου κρέατος, BCAA, αντίστασης στην ινσουλίνη και διαβήτη τύπου 2 αξίζει να διερευνηθούν περαιτέρω.

Ένας άλλος πιθανός μηχανισμός περιλαμβάνει τη μικροχλωρίδα του εντέρου, τη συλλογή μικροβίων στο έντερό μας. Η μικροχλωρίδα μας μεταβολίζει τη χολίνη (ένα υδατοδιαλυτό βασικό θρεπτικό συστατικό) και την L-καρνιτίνη (ένα αμινοξύ που βρίσκεται εκ φύσεως στα τρόφιμα), τα οποία είναι άφθονα στο κόκκινο κρέας, παράγοντας τριμεθυλαμίνη. Η αυξημένη τριμεθυλαμίνη έχει συσχετιστεί με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.

Το πώς μαγειρεύουμε το κρέας μπορεί επίσης να προσθέσει σε αυτό το αίνιγμα. Το μαγείρεμα του κρέατος σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως το ψήσιμο στη σχάρα και το μπάρμπεκιου, μπορεί να παράγει επιβλαβείς ενώσεις που ονομάζονται «τελικά προϊόντα προηγμένης γλυκοζυλίωσης». Αυτές οι ενώσεις μπορούν να βλάψουν τα κύτταρα λόγω του οξειδωτικού στρες (που προκαλείται από ασταθή άτομα που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες), να οδηγήσουν σε φλεγμονή (η οποία μπορεί να είναι επιβλαβής εάν εμφανιστεί σε υγιείς ιστούς ή διαρκέσει πολύ) και αντίσταση στην ινσουλίνη.

Το κόκκινο κρέας είναι μια εξαιρετική πηγή σιδήρου. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η μακροχρόνια πρόσληψη σιδήρου ή η υπερφόρτωση σιδήρου, ιδιαίτερα ο σίδηρος αίμης (σίδηρος από ζωικές πηγές), μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.