Φλεγμονή: Τι είναι αυτό για το οποίο μιλούν όλοι

Σχεδόν σε ό,τι και να διαβάσει κανείς αυτήν τη στιγμή, θα δει κάπου να εμφανίζεται και ο όρος «φλεγμονή», με διάφορες πηγές να υποστηρίζουν ότι συμβάλλει στις κυριότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως. Οι καρδιακές παθήσεις, τα εγκεφαλικά επεισόδια, η άνοια και ο καρκίνος έχουν συνδεθεί με τη χρόνια φλεγμονή. Και δεν είναι τα μόνα. Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε για να μειώσετε τη φλεγμονή στο σώμα σας;

Καλή ερώτηση! Πριν φτάσουμε όμως στις απαντήσεις, ας δούμε τι είναι -και τι δεν είναι- η φλεγμονή.

Σύμφωνα με τον δρ Robert H. Shmerling, πρώην κλινικό διευθυντή του τμήματος ρευματολογίας στο Beth Israel Deaconess Medical Center (BIDMC) και σήμερα μέλος της αντίστοιχης ιατρικής σχολής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, υπάρχουν πολλές παρανοήσεις σχετικά με τη φλεγμονή. Ένας τυπικός ορισμός περιγράφει τη φλεγμονή ως την αντίδραση του σώματος σε έναν τραυματισμό, μια αλλεργία ή μια μόλυνση, που προκαλεί ερυθρότητα, ζέστη, πόνο, πρήξιμο και περιορισμό της λειτουργίας. Αυτό είναι σωστό αν μιλάμε για μια αγκίδα στο δάχτυλό σας, βακτηριακή πνευμονία ή το εξάνθημα που μπορεί να προκαλέσει η επαφή με κάποιο φυτό. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας, επειδή υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύποι φλεγμονής.

Τύποι φλεγμονής

Η οξεία φλεγμονή εμφανίζεται ξαφνικά, διαρκεί ημέρες έως εβδομάδες και στη συνέχεια καταλαγιάζει μόλις η αιτία, π.χ. ο τραυματισμός ή η λοίμωξη που την προκάλεσαν, τεθεί υπό έλεγχο. Γενικά, η οξεία φλεγμονή είναι μια αντίδραση που προσπαθεί να αποκαταστήσει την υγεία της πληγείσας περιοχής. Αυτός είναι ο τύπος που περιγράφεται στον παραπάνω ορισμό.

Η χρόνια φλεγμονή είναι εντελώς διαφορετική. Μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς ιατρικά εμφανή λόγο, να διαρκέσει μια ζωή και να προκαλέσει ζημιά αντί για καλό. Αυτός ο τύπος φλεγμονής συνδέεται συχνά με χρόνιες ασθένειες, όπως:

• το υπερβολικό βάρος
• ο διαβήτης
• καρδιαγγειακά νοσήματα, συμπεριλαμβανομένων καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων
• ορισμένες λοιμώξεις, όπως η ηπατίτιδα C
• αυτοάνοσα νοσήματα
• ο καρκίνος
• το άγχος, ψυχολογικό ή σωματικό.

Ποια κύτταρα εμπλέκονται στη φλεγμονή;

Τα κύτταρα που εμπλέκονται και στους δύο τύπους φλεγμονής αποτελούν κομμάτι του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Αυτό είναι λογικό, διότι το ανοσοποιητικό σύστημα υπερασπίζεται τον οργανισμό από επιθέσεις κάθε είδους.

Ανάλογα με τη διάρκεια, το σημείο και την αιτία του προβλήματος, διάφορα κύτταρα του ανοσοποιητικού, όπως τα ουδετερόφιλα, τα λεμφοκύτταρα και τα μακροφάγα, σπεύδουν να δημιουργήσουν φλεγμονή. Κάθε τύπος κυττάρου έχει τον δικό του ιδιαίτερο ρόλο να διαδραματίσει, όπως η επίθεση σε ξένους εισβολείς, η δημιουργία αντισωμάτων και η απομάκρυνση νεκρών κυττάρων.

4 μύθοι και παρανοήσεις σχετικά με τη φλεγμονή

Η φλεγμονή είναι η βασική αιτία των περισσότερων σύγχρονων ασθενειών

Η αλήθεια είναι πως ένας αριθμός χρόνιων ασθενειών συνοδεύεται από φλεγμονή. Σε πολλές περιπτώσεις, ο έλεγχος αυτής της φλεγμονής αποτελεί σημαντικό μέρος της θεραπείας. Και είναι αλήθεια ότι η ανεξέλεγκτη φλεγμονή συμβάλλει σε μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας.

Όμως, η φλεγμονή δεν είναι η άμεση αιτία των περισσότερων χρόνιων ασθενειών. Για παράδειγμα, η φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων εμφανίζεται με την αθηροσκλήρωση. Ωστόσο, δεν ξέρουμε αν είναι η χρόνια φλεγμονή που την προκάλεσε ή αν οι βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν ήταν οι συνήθεις παράγοντες κινδύνου (όπως η υψηλή χοληστερόλη, ο διαβήτης και το κάπνισμα – όλα αυτά προκαλούν φλεγμονή).

Καταλαβαίνετε πότε έχετε φλεγμονή

Ισχύει για ορισμένες καταστάσεις. Τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, για παράδειγμα, γνωρίζουν πότε οι αρθρώσεις τους έχουν φλεγμονή, επειδή εμφανίζουν περισσότερο πόνο, πρήξιμο και δυσκαμψία. Αλλά ο τύπος φλεγμονής που παρατηρείται στην παχυσαρκία, τον διαβήτη ή την καρδιαγγειακή νόσο, για παράδειγμα, δεν προκαλεί συγκεκριμένα συμπτώματα. Βέβαια, η κόπωση, η ομίχλη του εγκεφάλου, οι πονοκέφαλοι και άλλα συμπτώματα αποδίδονται μερικές φορές στη φλεγμονή. Αλλά πολλοί άνθρωποι έχουν αυτά τα συμπτώματα και χωρίς φλεγμονή.

Ο έλεγχος της χρόνιας φλεγμονής θα εξάλειφε τις περισσότερες χρόνιες ασθένειες

Δεν είναι έτσι. Οι αποτελεσματικές θεραπείες συνήθως στοχεύουν στην αιτία της φλεγμονής και όχι απλώς στην καταστολή της ίδιας της φλεγμονής. Για παράδειγμα, ένα άτομο με ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να λάβει στεροειδή ή άλλα αντιφλεγμονώδη φάρμακα για να μειώσει τα συμπτώματά του. Αλλά για να αποφύγει ενδεχόμενη μόνιμη βλάβη των αρθρώσεων, παίρνει επίσης ένα φάρμακο όπως η μεθοτρεξάτη για τη θεραπεία της υποκείμενης πάθησης που προκαλεί τη φλεγμονή.

Οι αντιφλεγμονώδεις δίαιτες ή ορισμένα τρόφιμα (βατόμουρα! λάχανο! σκόρδο!) προλαμβάνουν τη νόσο καταστέλλοντας τη φλεγμονή

Ενώ είναι αλήθεια ότι ορισμένα τρόφιμα και δίαιτες είναι πιο υγιεινά από άλλα, δεν είναι σαφές ότι τα οφέλη τους οφείλονται στη μείωση της φλεγμονής. Η μετάβαση από μια τυπική δυτική διατροφή σε μια «αντιφλεγμονώδη διατροφή» (όπως η μεσογειακή διατροφή) βελτιώνει την υγεία με πολλαπλούς τρόπους. Η μείωση της φλεγμονής είναι μόνο ένας από τους πολλούς πιθανούς μηχανισμούς.

Συμπέρασμα

Η φλεγμονή δεν είναι ένας «κακός» που σκοτώνει εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και αν μπορούσατε να εξαλείψετε εντελώς τη φλεγμονή, μάλλον δεν θα θέλατε να το κάνετε. Μεταξύ άλλων, η καταστολή της φλεγμονής θα σας άφηνε ανίκανους να οργανώσετε μια αποτελεσματική αντίδραση σε λοιμώξεις, αλλεργιογόνα, τοξίνες ή τραυματισμούς.

Η φλεγμονή είναι περίπλοκη. Η οξεία φλεγμονή είναι η φυσική, συνήθως βοηθητική αντίδραση του σώματός σας σε τραυματισμό, μόλυνση ή άλλους κινδύνους. Αλλά μερικές φορές πυροδοτεί προβλήματα από μόνη της ή βγαίνει εκτός ελέγχου. Πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα τι προκαλεί τη φλεγμονή και τι την ωθεί να γίνει χρόνια. Τότε μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μια υποκείμενη αιτία, αντί να αποδίδουμε την ευθύνη για κάθε ασθένεια στη φλεγμονή ή να ελπίζουμε ότι η κατανάλωση μεμονωμένων τροφίμων θα τη μειώσει.

Δεν υπάρχει γρήγορη ή απλή λύση για την ανθυγιεινή φλεγμονή. Για να τη μειώσουμε, πρέπει να εντοπίσουμε, να προλάβουμε και να θεραπεύσουμε τις υποκείμενες αιτίες της. Ωστόσο, υπάρχουν καλά νέα. Τις περισσότερες φορές, η φλεγμονή υπάρχει στο σώμα σας για καλό λόγο και κάνει αυτό που πρέπει να κάνει. Και όταν προκαλεί προβλήματα, μπορείτε να λάβετε μέτρα για να βελτιώσετε την κατάσταση.

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Αυτοδιάγνωση: Eρωτήματα και προβληματισμοί για τη χρήση των self test

Άνοια: Πόσο πράσινο τσάι την ημέρα μπορεί να μας προστατεύσει [μελέτη]

Επιδημιολογικός συναγερμός για τη γρίπη και άλλους ιούς