Σημαντικά βήματα στις πολιτικές καρκίνου αλλά και βασικές ελλείψεις

Ολοκληρώθηκαν στις 24 Σεπτεμβρίου οι εργασίες του ετήσιου συνεδρίου για τις πολιτικές υγείας του Καρκίνου που διοργανώθηκε για 9η συνεχή χρονιά από την Boussias Events και το Health Daily. Με κεντρικό θέμα: «Προκλήσεις στη μάχη κατά του καρκίνου: Οι σταθμοί στο μονοπάτι του ασθενή», το συνέδριο φέτος επικεντρώθηκε σε όλες τις εξελίξεις γύρω από τον καρκίνο, τις νέες καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις καθώς και σε όλα τα θέματα πολιτικής υγείας προς όφελος του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και των ασθενών. 

25 κορυφαίοι ειδικοί, διακεκριμένοι ομιλητές όλων των κλάδων της υγείας, διερεύνησαν σε βάθος σημαντικά ζητήματα και συνομίλησαν με τους ασθενείς και τους φροντιστές. 4 άκρως ενδιαφέρουσες ενότητες, ενίσχυσαν το διάλογο για όλα τα σημαντικά θέματα στη μάχη κατά του Καρκίνου με επίκεντρο τον ασθενή καθώς και για την προώθηση των απαραίτητων προτάσεων προς τη βελτίωση των συνθηκών υγειονομικής φροντίδας προς τους ογκολογικούς ασθενείς:

…

• Πρόληψη και Έγκαιρη Διάγνωση: Πού βρισκόμαστε σήμερα

• Ο καρκίνος μετά τη διάγνωση: Στρατηγικές και εργαλεία αντιμετώπισης

• Ο καρκίνος στην περιφέρεια
• Σχέση ασθενών και ιατρών: Η αξία της ενσυναίσθησης

Ανοίγοντας τις εργασίες του συνεδρίου, ο Κωνσταντίνος Συρίγος, Καθηγητής Παθολογίας & Ογκολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Visiting Professor of Thoracic Oncology, Yale School of Medicine, USA, Adjunct Professor of Medicine, Pittsburgh University School of Medicine, USA, ανέφερε ότι οι δυνατότητες που υπάρχουν για τους ογκολογικούς ασθενείς σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, είναι πολύ περισσότερες από αυτές που αξιοποιούνται και χρησιμοποιούνται. Οι ασθενείς και οι γιατροί δεν γνωρίζουν αυτές τις δυνατότητες και κανείς άλλος από τους επαγγελματίες υγείας δεν διαθέτει χρόνο για να τις μάθει στους ασθενείς. Οι μόνοι που μένουν να καλύψουν τις ανάγκες και να ενημερώσουν τους ασθενείς για τα δικαιώματά τους είναι οι σύλλογοι ασθενών. 

Η πρώτη ενότητα του συνεδρίου ήταν μια στρογγυλή τράπεζα με θέμα: «Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση: πού βρισκόμαστε σήμερα.» Την τράπεζα συντόνισε η Ζωή Γραμματόγλου, Πρόεδρος «ΚΕΦΙ» Αθηνών, η οποία τόνισε ότι παρότι έχουν γίνει κάποια βήματα στο θέμα του καρκίνου, όπως τα προγράμματα για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου κ.ά., πολλά και σημαντικά προβλήματα των ασθενών παραμένουν άλυτα. Οι σύλλογοι ασθενών καλούνται πολλές φορές να λύσουν προβλήματα, τα οποία θα έπρεπε να έχει επιλύσει η Πολιτεία, επισημαίνοντας την τεράστια απόκλιση μεταξύ μεγάλων αστικών κέντρων και Περιφέρειας.

Είναι πολιτική βούληση να εστιάσουμε στην πρόληψη του καρκίνου γιατί μπορεί να αφαιρέσει από τον πόνο του κόσμου το 40% δήλωσε η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας Φωφώ Καλύβα. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης δύο προγράμματα «Σύμβουλος Υγείας» και «Healthflix» που εστιάζουν στην εγγραμματοσύνη του κοινού σε θέματα υγείας. Η κ. Καλύβα αναφέρθηκε επίσης σε δύο ευρωπαϊκά προγράμματα που είναι αυτή τη στιγμή σε ανάπτυξη και αφορούν το ένα τον Άγιο Σάββα και το άλλο τα νοσοκομεία Αλεξάνδρα και Αττικόν. 

…

Ο Γεώργιος Μεταξάς, Χειρουργός Μαστού, Μαστολόγος, Συντονιστής Διευθυντής ΕΣΥ, Νοσ. Έλενα Βενιζέλου, ανέφερε ότι στη χώρα μας, δεν υπάρχει κουλτούρα πρόληψης, και για τον λόγο αυτό προγράμματα όπως το «Φώφη Γεννηματά» είναι πολύ σημαντικά. Ο Κωνσταντίνος Νταλούκας, Παιδίατρος, Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων, ανέφερε ότι οι γονείς συνεχίζουν να είναι επιφυλακτικοί με τον εμβολιασμό των παιδιών τους και επισήμανε την ανισότητα πρόσβασης στην πληροφόρηση που είναι πολύ μεγαλύτερη στην περιφέρεια. Ο Θεόδωρος Τσίρλης, Γενικός Χειρουργός, Επιμελητής A’ Xειρουργικής Ογκολογικής Κλινικής, Γ.Α.Ο.Ν.Α “Άγιος Σάββας” επεσήμανε ότι η έγκαιρη διάγνωση, είναι κρίσιμη στην πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο. Η αποτελεσματική πρόληψη του καρκίνου όπου είναι εφικτό αποτελεί την πλέον αποδοτική πολιτική κόστους/οφέλους για την κοινωνία. Η Μαρία Γαζούλη, Καθηγήτρια Βιολογίας – Γενετικής – Νανοϊατρικής, Eργαστήριο Βιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, ανέφερε ότι η τεχνολογία τρέχει πιο γρήγορα από τα νομοθετικά πλαίσια που ρυθμίζουν τις θεραπείες, με κύριο παράδειγμα τους βιοδείκτες. Τόνισε ότι έχουν γίνει βήματα, αλλά η πορεία δεν είναι ικανοποιητική. Κλείνοντας ανέφερε ότι είναι σημαντικό ότι έχουν πλέον θεσμοθετηθεί τα Εθνικά Κέντρα Καρκίνου. 

Η δεύτερη ενότητα είχε ως θέμα: «Ο καρκίνος μετά τη διάγνωση: Στρατηγικές και εργαλεία αντιμετώπισης.» Την ενότητα συντόνισε ο Γιώργος Καπετανάκης, Πρόεδρος του Δ.Σ της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου – ΕΛΛΟΚ, Πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών Πιερίας, ο οποίος επεσήμανε την αναγκαιότητα συνέχειας στη φροντίδα του καρκίνου, τόσο στο κέντρο όσο και στην Περιφέρεια, καθώς και την ανάγκη να υπάρξει χρόνος για τους ασθενείς, με την ελάφρυνση του γραφειοκρατικού έργου που σήμερα επωμίζονται οι επαγγελματίες υγείας. Ο Υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους έκανε λόγο για σειρά παρεμβάσεων που θα βελτιώσουν τη ζωή των ογκολογικών ασθενών, αλλά και την καθημερινότητα των γιατρών στα ογκολογικά νοσοκομεία. Στην ακτινοθεραπεία, ο κ. Θεμιστοκλέους παραδέχθηκε ότι τα πράγματα δεν είναι καλά, η χώρα υστερεί σε αριθμό μηχανημάτων συγκριτικά με τον μέσο όρο στην Ε.Ε. και ότι προβλέπεται μέχρι το τέλος 2025 να έχουν παραδοθεί έξι γραμμικοί επιταχυντές. Τέλος, αναφορικά με την ανακουφιστική φροντίδα, ο κ. Θεμιστοκλέους ανέφερε ότι έχει ολοκληρωθεί το ΠΔ και οι προδιαγραφές από την αρμόδια Επιτροπή και αναμένεται η έγκριση από το ΚΕΣΥ μέχρι το τέλος του έτους. 

Ο Αθανάσιος Χαντζάρας, Μέλος της Επιτροπής HTA, Διδάσκων οικονομικών της υγείας, ΕΚΠΑ (ΜΒΑ Πανεπιστημίου Αθηνών), ανέφερε ότι οι οικονομικές προκλήσεις που συνδέονται με την περίθαλψη του καρκίνου αναφέρονται στα συνεχώς αυξανόμενα κόστη των θεραπειών και στη δυσκολία διαμόρφωσης μιας δίκαιης αποζημιωτικής τιμής για αυτές, με τους περιορισμένους προϋπολογισμούς των χωρών να επιβαρύνονται όλο και περισσότερο. Η Παναγιώτα Μήτρου, Ειδικός Παθολόγος – Διαβητολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Προϊσταμένη Αυτοτελούς Τμήματος Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων και Μητρώων Ασθενών του Υπουργείου Υγείας, τόνισε ότι το εθνικό μητρώο ασθενών με νεοπλασματικά νοσήματα αναμένεται να είναι σε πλήρη επιχειρησιακή λειτουργία εντός του πρώτου 3μήνου του 2025. Πρόκειται για ένα πληροφοριακό σύστημα εθνικής εμβέλειας για τη συστηματική καταγραφή των ατόμων με νεοπλασίες με δυνατότητες συλλογής, αποθήκευσης, αρχειοθέτησης, διαχείρισης και διάθεσης δεδομένων.

…

Ο Γιώργος Πισσάκας, MD, PhD Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος Συντονιστής Διευθυντής Τμήματος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, ΓΝΑ Αλεξάνδρα, Πρ. Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (ΕΕΑΟ), ανέφερε ότι μέλημα της ακτινοθεραπείας είναι η χορήγηση πολύ υψηλής δόσης ακτινοβολίας σε έναν όγκο, με ελάχιστη επιβάρυνση των γύρω φυσιολογικών ιστών. Επιπλέον, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι ακτινοθεραπείες, όχι μόνο να γίνονται με τον καλύτερο τρόπο αλλά και την σωστή χρονική στιγμή. Ο Μιχάλης Νικολάου, Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), Παθολόγος Ογκολόγος, A’ Επιμελητής, Α’ Παθολογικής – Ογκολογικής κλινικής, Γενικό Αντικαρκινικό – Ογκολογικό Νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας» αναφέρθηκε στο πλαίσιο στο οποίο ασκείται η ιατρική στη χώρα μας καθώς και στα συσσωρευμένα προβλήματα του ΕΣΥ, μεταξύ των οποίων προσωπικό σε υπερκόπωση, υποστελέχωση τμημάτων και έλλειψη κινήτρων των γιατρών οδηγώντας σε απαξίωση του μεγαλύτερου πυλώνα της χώρας. Κλείνοντας αναφέρθηκε στις δράσεις και τις προτάσεις του ΕΟΠΕ σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες της χώρας.

Η Μαρία Καλογεροπούλου, Διευθύντρια τμήματος Πρόσβασης, Πολιτικών Υγείας και Δεδομένων Πραγματικού Κόσμου, IQVIA Ελλάδος, ανέφερε ότι η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά μέχρι το 2050. Τόνισε ότι στην Ελλάδα, υπάρχουν ζητήματα όπως η έλλειψη δεδομένων πραγματικού κόσμου και η ανάγκη για ταχύτερες διαδικασίες HTA και αποζημίωση βιοδεικτών, που μπορούν να οδηγήσουν σε διπλασιασμό της μέσης επιβίωσης και μείωση του κόστους περίθαλψης. Η Κέλλυ Αυγητίδου, Medical, Value and Access Manager της εταιρείας HealThink αναφέρθηκε στις εξελίξεις στον χώρο της ογκολογίας, στην αξιολόγηση των καινοτόμων ογκολογικών φαρμάκων και στην πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στα φάρμακα αυτά. Με την ογκολογία να εξακολουθεί να παραμένει το επίκεντρο της ερευνητικής δραστηριότητας. Τόσο η ογκολογική κοινότητα, όσο και η Πολιτεία αλλά και η φαρμακοβιομηχανία θα πρέπει να διασφαλίσουν την ισότιμη, καθολική και έγκαιρη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε αυτές τις καινοτόμες ογκολογικές θεραπείες.

Τη μεγάλη διαφορά μεταξύ των μεγάλων αστικών κέντρων και της Περιφέρειας στην πρόσβαση των ογκολογικών ασθενών σε πρόληψη, προσυμπτωματικό έλεγχο, αλλά κυρίως σε εξειδικευμένη ογκολογική φροντίδα, επεσήμαναν όλοι οι συμμετέχοντες στην τρίτη ενότητα του συνεδρίου με θέμα «Ο καρκίνος στην Περιφέρεια», την οποία συντόνισε η Ιωάννα Καραβάνα, Δικηγόρος, Μέλος ΔΣ ΕΛΛΟΚ, Πρόεδρος Συλλόγου Καρκινοπαθών Λάρισας, η οποία ανέφερε ότι έχουν γίνει βήματα στη φροντίδα των ογκολογικών ασθενών της Περιφέρειας, όμως τα προβλήματα έλλειψης υποδομών, εξειδικευμένων γιατρών, μονάδων τελικού σταδίου, ψυχολογικής στήριξης των ασθενών και των οικογενειών τους και πολλές άλλες ελλείψεις, αναγκάζουν τους ασθενείς και τους οικείους τους να μετακινούνται συνεχώς στα μεγάλα αστικά κέντρα για επεμβάσεις και θεραπείες και να δαπανούν πολλά χρήματα.

Για τη σχέση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας με το ταξίδι του ογκολογικού ασθενούς και για τη σχέση των επαγγελματιών υγείας μίλησε ο Εμμανουήλ Σμυρνάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας – Ιατρικής Εκπαίδευσης, Εργαστήριο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Γενικής Ιατρικής και Έρευνας Υπηρεσιών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ τονίζοντας ότι η κατάλληλη συμβουλή και κινητοποίηση του γιατρού προς ένα άτομο που γνωρίζει, μπορεί να αλλάξει τα πράγματα για έναν ασθενή στην κοινότητα. Ο Δημήτρης Ματθαίος, Αναπληρωτής Καθηγητής Κλινικής Ογκολογίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Ιατρική Σχολή της Αλεξανδρούπολης, αναφέρθηκε στην εμπειρία του από δύο γεωγραφικά διαμερίσματα, την Αλεξανδρούπολη, αλλά και την Ρόδο. Τόνισε ότι οι ογκολόγοι, εκτός από το κλινικό τους έργο εντός των νοσοκομείων, είναι επιφορτισμένοι και με επιπλέον γραφειοκρατικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα την εργασιακή εξουθένωσή τους. Η Μαρία Τόλια, Διευθύντρια, Τμήμα Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου Κρήτης (ΠΑΓΝΗ) έκανε λόγο για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ογκολογικοί ασθενείς στην Κρήτη. Αναφέρθηκε στην ανάγκη συνεργασίας μεταξύ γειτονικών νοσοκομείων, καθώς όπου αυτή έχει προχωρήσει, έχει καταγραφεί βελτίωση στα αποτελέσματα των ασθενών.

Μια πολύ σημαντική και εξαιρετικού επιπέδου συνεδρία έκλεισε το συνέδριο. Πρόκειται για την τέταρτη συνεδρία με θέμα την «ενσυναίσθηση», την οποία συντόνισε η Χριστίνα Καραπάνου, Ψυχολόγος Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια CBT και Πιστοποιημένη Ιατρικός Εκπαιδεύτρια Επιστημόνων Υγείας. Η συνεδρία διοργανώθηκε με την ευγενική χορηγία της φαρμακευτικής εταιρείας IPSEN.

Στην εισαγωγική ομιλία του ο Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης Χρήστος Λιονής τόνισε ότι όταν αναφερόμαστε σε ενσυναίσθηση και συμπόνια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος δεν είναι απλά ένα πρόσωπο με βιολογικούς προσδιοριστές αλλά έχει μέσα και την ψυχολογική και κοινωνική συνιστώσα. Η συμπονετική φροντίδα έχει τρεις διαστάσεις: τη γνωσιακή, τη συναισθηματική και τη συμπεριφορική. Αυτό που καταγράφεται σήμερα στα συστήματα υγείας στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα είναι η κόπωση της συμπόνιας που οδηγεί στην εργασιακή εξουθένωση των επαγγελματιών υγείας. Η κλινική ενσυναίσθηση είναι δεξιότητα, και ως δεξιότητα καλλιεργείται και εκπαιδεύεται, πρόσθεσε η Χριστίνα Καραπάνου. Aποτελεί θεμέλιο στην επικοινωνία μεταξύ ιατρού και ασθενή, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας.  Η ενσυναίσθηση προάγει την ψυχική ευεξία του ασθενή, βελτιώνει την ποιότητα της φροντίδας και μπορεί να συμβάλει στην ταχύτερη ανάρρωση. Στην ερώτηση πως οι αρχές του marketing μπορούν να βοηθήσουν τους γιατρούς να κατανοήσουν τις ανάγκες των ασθενών τους και να τους βοηθήσουν με ένα ανθρώπινο τρόπο ο Δρ Δαμιανός Γιαννάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Marketing, Hellenic American University τόνισε ότι η σχέση ογκολογικού ασθενή και γιατρού οφείλει να χαρακτηρίζεται από εμπιστοσύνη (trust), συναισθηματική δέσμευση (affective commitment) και εκτίμηση (loyalty) και ότι οι γιατροί πρέπει να εκπαιδεύονται σε αυτές τις δεξιότητες. 

Ο Νίκος Τσουκαλάς, Παθολόγος – Ογκολόγος, MSc Βιοπληροφορική, Διευθυντής, Ογκολογική Κλινική, 401 ΓΣΝΑ, Επιστημονικός Συνεργάτης Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», Αθήνα, ανέφερε ότι η ενσυναίσθηση αποτελεί βασικό στοιχείο για την βέλτιστη επικοινωνία ασθενούς-ιατρού και τη σωστή άσκηση της κλινικής ιατρικής δημιουργώντας ένα αίσθημα ασφάλειας και υποστήριξης που γίνεται εύκολα αντιληπτό από τους ασθενείς μας με καρκίνο αλλά και από τους συνοδούς τους. Η Eλίνα Ψημίτη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Επιχειρηματίας, Συγγραφέας του βιβλίου «Tips & Tricks για τον ογκολογικό ασθενή» ογκολογικός ασθενής και η ίδια, ανέφερε ότι στη Σκανδιναβία η ενσυναίσθηση διδάσκεται από το νηπιαγωγείο. Τόνισε ότι στην Ελλάδα λείπει στην εκπαίδευση των γιατρών το μάθημα της κλινικής ενσυναίσθησης όπως και η εκπαίδευση στην κοινωνική δεξιότητα. Η Ειρήνη Λιονάκη, Οικονομολόγος και ογκολογικός ασθενής η ίδια τόνισε ότι στην προσωπική της ιστορία, η έλλειψη χρόνου των γιατρών και το γεγονός ότι δεν λειτούργησε το σύστημα σαν «εμείς» όπου θα συμπεριλαμβανόταν μια ολόκληρη ομάδα επαγγελματιών και ο ασθενής, είχε σαν αποτέλεσμα να καταλήξει με καρκίνο 4ου σταδίου ενώ είχε ξεκινήσει με καρκίνο 1ου σταδίου.

Χορηγοί του συνεδρίου ήταν οι εταιρείες HealThink, Ipsen και IQVIA ενώ υποστηρικτές ήταν οι εταιρείες GSK και Johnson & Johnson.