Νέα αιματολογική εξέταση μπορεί να ανιχνεύσει τη νόσο πριν εκδηλωθούν συμπτώματα

Σύμφωνα με τους ερευνητές πίσω από τη νέα, βασισμένη σε βιοδείκτες, αιματολογική εξέταση, η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου του Πάρκινσον, «ανοίγοντας το δρόμο για έγκαιρες παρεμβάσεις και βελτιωμένα αποτελέσματα για τους ασθενείς».

Η νόσος Πάρκινσον είναι μια προοδευτική νευρολογική πάθηση κατά την οποία τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο χάνονται με την πάροδο του χρόνου. Αυτό οδηγεί σε μείωση της χημικής ουσίας ντοπαμίνης, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της κίνησης.

Η νέα αυτή εξέταση αναλύει μικρά κομμάτια γενετικού υλικού γνωστά ως θραύσματα RNA (tRFs) στο αίμα, εστιάζοντας σε μια επαναλαμβανόμενη αλληλουχία RNA που συσσωρεύεται στους ασθενείς με Πάρκινσον.

Εξετάζει επίσης την παράλληλη μείωση του μιτοχονδριακού RNA, η οποία επιδεινώνεται καθώς εξελίσσεται η νόσος. Τα μιτοχόνδρια υπάρχουν στο εσωτερικό των κυττάρων και παράγουν ενέργεια.

Μετρώντας την αναλογία μεταξύ αυτών των βιοδεικτών, οι ερευνητές δήλωσαν ότι η εξέταση «αποτελεί ένα εξαιρετικά ακριβές, μη επεμβατικό, γρήγορο και προσιτό διαγνωστικό εργαλείο, παρέχοντας ελπίδα για έγκαιρες παρεμβάσεις και θεραπείες που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία της νόσου».

Σε μια κλίμακα όπου η βαθμολογία 1 αντιστοιχεί στην τέλεια εξέταση, ενώ το 0,5 δείχνει ότι η εξέταση δεν είναι πιο αξιόπιστη από το να ρίξεις ένα κέρμα, το τεστ είχε απόδοση 0,86. Συγκριτικά, το αντίστοιχο σκορ για τις καλύτερες κλινικές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται αυτήν τη στιγμή σε ασθενείς που εμφανίζουν πρώιμα σημάδια της νόσου είναι 0,73, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Aging.

Η εξέταση χρησιμοποιεί την ίδια τεχνολογία PCR που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας για την επιβεβαίωση των κρουσμάτων Covid. Λειτουργεί ενισχύοντας το γενετικό υλικό στο οποίο στοχεύει, γεγονός που επιτρέπει την ανίχνευσή του.

Η νόσος του Πάρκινσον μπορεί σύντομα να ξεπεράσει σε συχνότητα εμφάνισης το Αλτσχάιμερ

Αυτή τη στιγμή, η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι πιο διαδεδομένη και φαίνεται να ανησυχεί περισσότερο κόσμο απ’ ό,τι το Πάρκινσον. Αυτό, όμως, μπορεί να αλλάξει, όπως αποκάλυψε νέα μελέτη.

Σύμφωνα με τη μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα, τα κρούσματα της νόσου του Πάρκινσον στη Βόρεια Αμερική προβλέπεται να αυξηθούν κατά 30% έως το 2050 και θα διπλασιαστούν παγκοσμίως. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι το 2050 θα πλήττει περίπου 25 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο.

Τι σημαίνει αυτό για εσάς; Πολλά, λέει ο ειδικός στη νόσο του Πάρκινσον Alfonso Fasano. Το Αλτσχάιμερ είναι η πιο συχνή νευροεκφυλιστική νόσος, τονίζει, επικαλούμενος πρόσφατα στοιχεία για την άνοια. Εάν τα ποσοστά άνοιας συνεχίσουν να μειώνονται όπως μειώνονται, η νόσος του Πάρκινσον θα καταλάβει την πρώτη θέση τις επόμενες δεκαετίες, σημειώνει.

«Ο κόσμος πρέπει να το γνωρίζει γιατί υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει για να προληφθεί, αν είναι δυνατόν, η εμφάνιση της νόσου, αλλά και για να ζήσει καλύτερα με αυτήν αν την πάθει», τονίζει.

Η έρευνα για τη νόσο του Πάρκινσον έχει οδηγήσει σε σημαντικές ανακαλύψεις σε ό,τι αφορά τη διάγνωση και τις θεραπείες το τελευταίο διάστημα. Τα συμπτώματα επηρεάζουν κυρίως την κίνηση – επιβράδυνση, δυσκαμψία και τρόμο κατά την ηρεμία. Άλλα κυμαίνονται από επιπτώσεις στην ψυχική υγεία μέχρι πόνο και κόπωση. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η νόσος οδηγεί υποχρεωτικά σε καθήλωση σε αναπηρικό καροτσάκι με μικρό προσδόκιμο ζωής.

«Οι άνθρωποι δεν πρέπει να φοβούνται», τονίζει στο WebMD η Xuemei Huang, πρόεδρος του τμήματος και καθηγήτρια Νευρολογίας στο Σύστημα Υγείας και την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια.

Η ίδια δημοσίευσε τον Ιανουάριο μία μελέτη που δείχνει ότι τα περισσότερα άτομα με Πάρκινσον που λαμβάνουν εξειδικευμένη φροντίδα συνεχίζουν να εκτελούν αυτόνομα τις καθημερινές τους δραστηριότητες 10 με 15 χρόνια μετά τη διάγνωση.

«Μια φορά κι έναν καιρό, τη δεκαετία του 1950, πριν καν μάθουμε για τον ρόλο της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο και πριν μάθουμε πολλά για τη νόσο του Πάρκινσον, το μέσο προσδόκιμο ζωής των ασθενών με Πάρκινσον ήταν επτά με οκτώ χρόνια», εξηγεί η Huang. «Πολλοί έμεναν καθηλωμένοι σε αναπηρικό καροτσάκι από τον πέμπτο χρόνο», συμπληρώνει.

Όπως και για την άνοια, που σύντομα θα βρεθεί στη δεύτερη θέση, όμως, δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο του Πάρκινσον. Αυτό που προσπαθούν να κάνουν οι επιστήμονες είναι να αποκρυπτογραφήσουν τον συνδυασμό παραγόντων που πυροδοτούν την έναρξή της. Ένα μικρό μέρος των περιπτώσεων οφείλεται σαφώς στη γενετική, αλλά ο τρόπος ζωής και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες κατέχουν επίσης εξέχουσα θέση.

Πρώιμα σημάδια της νόσου Πάρκινσον και νέοι τρόποι διαχείρισης

Οι ερευνητές μπορούν να εντοπίσουν ενδείξεις επικείμενης εμφάνισης της νόσου του Πάρκινσον σε έναν ασθενή. Και η έγκαιρη ανίχνευση μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για την εξέλιξη της νόσου, όπως και για τη διάρκεια και την ποιότητα ζωής του ασθενούς.

«Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν σημάδια που μας λένε ότι ο εγκέφαλός τους ετοιμάζεται για Πάρκινσον, ακόμη και αν δεν έχουν νόσο του Πάρκινσον», λέει ο Fasano, καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο Humanitas στο Μιλάνο.

Ορισμένα από αυτά τα από καιρό γνωστά σημάδια είναι πλέον καλύτερα κατανοητά, όπως η μειωμένη αίσθηση της όσφρησης και μια κατάσταση που ονομάζεται διαταραχή της συμπεριφοράς του ύπνου REM. Στην κατάσταση αυτή, οι άνθρωποι εκδραματίζουν τα όνειρά τους χωρίς να ξυπνούν, μιλώντας, κινούμενοι ή κάνοντας χειρονομίες (συνήθως, ένας μηχανισμός του εγκεφάλου μάς κρατά ακίνητους κατά τη διάρκεια του ύπνου). Για παράδειγμα, κάποιοι άνθρωποι ονειρεύονται ότι τους επιτίθενται ή τους κυνηγούν και αρχίζουν να παλεύουν. Και υπήρξαν επίσης περιπτώσεις όπου το άτομο που ονειρευόταν χτύπησε τον σύντροφό του στο κρεβάτι. Αυτό μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα ακόμη και 15 χρόνια πριν από τη διάγνωση του Πάρκινσον.

Υπάρχει, ωστόσο, μία νέα εξέταση αίματος που γίνεται αυθημερόν και ο Fasano χαρακτηρίζει «θαύμα». Η εξέταση, που ονομάζεται RT-QuIC, αναζητά μια πρωτεΐνη που ονομάζεται συνουκλεΐνη και είναι εμφανής στους εγκεφάλους των ατόμων με Πάρκινσον στο 95% των περιπτώσεων. Πρόκειται για μια πρωτεΐνη που μπορεί να διαταράξει τη φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων και των οργάνων.

«Μερικοί άνθρωποι βγαίνουν θετικοί στην εξέταση αυτή χρόνια πριν από την εμφάνιση της νόσου», τονίζει. Η παγίδα, όμως, είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, ότι κάποιοι άνθρωποι δεν έχουν συσσώρευση της συνουκλεΐνης και παρόλα αυτά αναπτύσσουν Πάρκινσον.

Σε παράλληλη τροχιά βρίσκονται οι εξελίξεις στη φροντίδα της νόσου Πάρκινσον σε προχωρημένο στάδιο. Νέα φάρμακα είναι έτοιμα για εξέταση από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), συμπεριλαμβανομένου ενός, το οποίο σε δοκιμές φάσης ΙΙΙ βελτίωσε σημαντικά τα κινητικά συμπτώματα και την καθημερινή ζωή των ασθενών.

Επίσης, μόλις τον περασμένο μήνα, τα νοσοκομεία στις ΗΠΑ άρχισαν να εφαρμόζουν μια νεότερη έκδοση μίας τεχνολογίας για μακροχρόνια θεραπεία που ονομάζεται βαθιά ή εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (Deep Brain Stimulation – DBS) – την τεχνολογία aDBS.

Πάρκινσον και πρόληψη

Η άσκηση συγκαταλέγεται στους τομείς μελλοντικής μελέτης με το aDBS, διότι έχει ήδη αποδειχθεί ότι η σωματική δραστηριότητα μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου του Πάρκινσον. Η άσκηση δεν επηρεάζει μόνο την εξέλιξη της νόσου, αλλά αποτελεί και παράγοντα πρόληψης.

«Για τη Βόρεια Αμερική, είναι πλέον γνωστό ότι ένας συγκεκριμένος τρόπος ζωής είναι προστατευτικός, ιδίως η άσκηση, ο χαμηλός δείκτης μάζας σώματος, η πολλή αερόβια άσκηση και η έλλειψη διαβήτη», λέει ο καθηγητής Fasano. «Αυτά φαίνεται να προστατεύουν περισσότερο από τον νευροεκφυλισμό του τύπου που παρατηρείται στη νόσο του Πάρκινσον».

Το τι προκαλεί τη νόσο Πάρκινσον πιστεύεται ότι είναι μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση γονιδιακών παραγόντων, παραγόντων κινδύνου, όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία, και περιβαλλοντικών επιδράσεων. Η παράμετρος του περιβάλλοντος είναι πολύ δύσκολο να μελετηθεί. Όμως τα στοιχεία συνεχίζουν να δείχνουν ότι ένας σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας είναι η ρύπανση στις μεγάλες πόλεις και, ειδικότερα, η διαβίωση δίπλα σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις όπου χρησιμοποιούνται ορισμένα ζιζανιοκτόνα ή σε περιοχές με πολύ αέρα όπου γίνεται μεταφορά με τον άνεμο, όπως και η έκθεση σε ορισμένες τοξίνες, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται από στεγνοκαθαριστήρια.

Μία άλλη μελέτη στα τέλη του περασμένου έτους συνέδεσε τον κίνδυνο εμφάνισης του Πάρκινσον με την ατμοσφαιρική ρύπανση, την έκθεση, δηλαδή, σε διοξείδιο του αζώτου και σε αιωρούμενα σωματίδια – τα μικροσκοπικά σωματίδια που αιωρούνται στον αέρα, όπως από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής και τις πυρκαγιές.

Υπάρχουν, όμως, τρόποι με τους οποίους ο μέσος άνθρωπος μπορεί να προσαρμόσει την καθημερινότητά του για να μειώσει τον κίνδυνο, λέει η Brittany Krzyzanowski, ειδικός στη γεωγραφική ανάλυση και τη χωρική επιδημιολογία, η οποία μελετά τεράστια σύνολα δεδομένων περιβαλλοντικών, υγειονομικών και γεωργικών δεδομένων για την καλύτερη κατανόηση των παραγόντων κινδύνου της νόσου του Πάρκινσον.

Η ίδια προτρέπει τους ανθρώπους να ενημερωθούν για την ποιότητα του πόσιμου νερού και του αέρα, από ιστότοπους όπως της Environmental Working Group και η εφαρμογή της PlumeLabs, η οποία δίνει δεδομένα και για την Ελλάδα.

«Υπάρχουν πολλά μικρά βήματα που μπορεί να κάνει ένα άτομο για να μειώσει την έκθεσή του σε τοξίνες. Τα πρώτα από αυτά είναι να αγοράζει βιολογικά προϊόντα, να χρησιμοποιεί φίλτρο άνθρακα για το πόσιμο νερό και να εξετάσει το ενδεχόμενο χρήσης ενός καθαριστή αέρα εσωτερικού χώρου (air purifier)», τονίζει.

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Πάρκινσον: Αυξάνονται ραγδαία τα κρούσματα – Τι μειώνει τον κίνδυνο

5 απλοί τρόποι να βελτιώσετε την υγεία του εντέρου σας

Η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσει σημαντικά τις αλλεργίες, προειδοποιούν οι επιστήμονες

Καφές: Μπορεί να αυξήσει το σάκχαρο στο αίμα των ατόμων με διαβήτη