Γιατί δεν έχουμε αναμνήσεις από την βρεφική ηλικία μας: Τι δείχνει νέα μελέτη

Τα βρέφη και τα νήπια θεωρούνται «σφουγγάρια», αφού ο εγκέφαλός τους απορροφά ενστικτωδώς όλα τα ερεθίσματα που λαμβάνει από τον κόσμο γύρω του. Γιατί τότε δεν έχουμε αναμνήσεις από τα 3 πρώτα χρόνια της ζωής μας;

Μία νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι αναμνήσεις υπάρχουν στα άδυτα του εγκεφάλου μας, αλλά μεγαλώνοντας δεν είμαστε σε θέση να τις ανακαλέσουμε στη μνήμη μας.

Τα νέα ευρήματα ρίχνουν φως στο φαινόμενο που ο Ζίγκμουντ Φρόϋντ αποκάλεσε «νεογνική αμνησία». Το φαινόμενο αυτό μελετούν επί περισσότερο από έναν αιώνα τους επιστήμονες. Η κρατούσα άποψη ήταν ότι οι άνθρωποι δεν διατηρούν αναμνήσεις από τη βρεφική ηλικία τους, λόγω διαφορών στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου κατά τις διάφορες φάσεις της ζωής.

Ωστόσο η ίδια ερευνητική ομάδα είχε ανακαλύψει σε παλαιότερη μελέτη της ότι τα νεογέννητα μωρά είναι πιθανότερο να έχουν ένα είδος μνήμης που λέγεται «στατιστική μάθηση». Αυτός ο τύπος εστιάζει στο να βρίσκει ο εγκέφαλος επαναλαμβανόμενα μοτίβα στα διάφορα γεγονότα.

Η στατιστική μάθηση είναι εντελώς διαφορετική από την «επεισοδιακή μάθηση» – μία πιο ώριμη μορφή μνήμης, που αφορά συγκεκριμένα γεγονότα.

«Η στατιστική μάθηση χρησιμοποιείται για να αντιληφθούμε τη δομή του κόσμου γύρω μας», δήλωσε ο επιβλέπων ερευνητής Dr. Nicholas Turk-Browne, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Yale. «Αυτό έχει κρίσιμη σημασία για την ανάπτυξη της γλώσσας, της όρασης, της αντίληψης και πολλών άλλων δεξιοτήτων. Είναι επομένως εύλογο να προηγείται η στατιστική μάθηση της επεισοδιακής μνήμης».

Η μελέτη

Στη νέα μελέτη, όμως, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι και τα βρέφη έχουν επεισοδιακή μνήμη. Ο ενήλικας εαυτός μας όμως δεν το γνωρίζει αυτό!

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Science. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, υπέβαλλαν σε εξειδικευμένη λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) εγκεφάλου 26 βρέφη και νήπια. Η ηλικία τους κυμαινόταν από 4 μηνών έως 2 ετών.

Η εξέταση αυτή είναι ειδικά προσαρμοσμένη στα βρέφη, τα οποία είναι ξύπνια στη διάρκειά της χωρίς να ενοχλούνται.

Οι ερευνητές έδειχναν στα μωρά την φωτογραφία ενός νέου προσώπου, αντικειμένου ή σκηνής. Στη συνέχεια τους έδειχναν άλλες φωτογραφίες και έπειτα επαναλάμβαναν την αρχική.

«Όταν τα βρέφη βλέπουν κάτι που έχουν ξαναδεί, το θεωρούν οικείο. Έτσι το κοιτάζουν πιο έντονα απ’ ό,τι όταν είναι πρωτόγνωρο», είπε ο Dr. Turk-Browne. «Όταν λοιπόν κοίταζαν πιο έντονα μία φωτογραφία απ’ ό,τι την διπλανή της, ξέραμε ότι την αναγνώριζαν».

Οι επιστήμονες εστίασαν την προσοχή τους στην λειτουργία του ιπποκάμπου των βρεφών. Ο ιππόκαμπος είναι η δομή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για την μνήμη. Αναπτύσσεται έως και την εφηβεία και γι’ αυτό πιστευόταν ότι δεν κωδικοποιεί τις αναμνήσεις των πρώτων χρόνων της ζωής μας. Η παρούσα μελέτη, όμως, έδειξε ότι αυτό δεν ισχύει.

Τα ευρήματα

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, όσο πιο έντονη ήταν η δραστηριότητα στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου όταν τα μωρά κοιτούσαν για πρώτη φορά μία φωτογραφία, τόσο περισσότερο την κοιτούσαν την επόμενη φορά που την έβλεπαν.

Μάλιστα σε τέτοια περίπτωση ο ιππόκαμπος είχε την μέγιστη δραστηριότητα στο οπίσθιο τμήμα του (προς το πίσω μέρος του κεφαλιού). Το τμήμα αυτό είναι η περιοχή που σχετίζεται με την επεισοδιακή μνήμη στους ενήλικες.

Τα ευρήματα αυτά ίσχυαν σε όλα τα μωρά. Η ενεργοποίηση του ιπποκάμπου, όμως, ήταν ισχυρότερη στα βρέφη που είχαν ηλικία άνω των 12 μηνών. Αυτό σημαίνει ότι η επεισοδιακή μνήμη ενισχύεται μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής.

Το μεγάλο ερώτημα είναι γιατί δεν μπορούμε να θυμηθούμε αυτές τις πρώτες αναμνήσεις της ζωής μας. Υπάρχουν μερικές πιθανές εξηγήσεις, κατά τον Dr. Turk-Browne. Μία είναι ότι αυτές οι πρώτες αναμνήσεις δεν αποθηκεύονται επί μακρόν στον εγκέφαλο και γι’ αυτό δεν έχουν διάρκεια.

Μία άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι βρίσκονται αποθηκευμένες στον εγκέφαλό μας, αλλά δεν έχουμε πρόσβαση σε αυτές.

Ο Dr. Turk-Browne κλίνει προς την δεύτερη θεωρία. Με τους συνεργάτες του έχουν ήδη αρχίσει άλλη μελέτη σε νήπια και παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, για να διαπιστώσουν αν θυμούνται δικά τους βίντεο από την εποχή που ήταν μωρά. Τα προκαταρκτικά ευρήματα δείχνουν ότι μέχρι και την προσχολική ηλικία τα θυμούνται, αλλά μετά η ανάμνηση «ξεθωριάζει».

Αυτό σημαίνει πως οι βρεφικές αναμνήσεις βρίσκονται κωδικοποιημένες αλλά σε λανθάνουσα (ανενεργή) κατάσταση στον εγκέφαλό μας.

Φωτογραφία: iStock