H πρόληψη για τον καρκίνο του πνεύμονα

Γράφει η Μίνα Γκάγκα, Πνευμονολόγος, Διευθύντρια Α’ Πνευμονολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

…

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι πολύ συχνό νεόπλασμα και εξακολουθεί να αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο σε όλο το κόσμο. Προσβάλει ενήλικες, κυρίως καπνιστές, όπως επίσης άτομα με επαγγελματική ή άλλη έκθεση ή και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου. Κάποιες φορές μπορεί να αφορά και νεαρά άτομα. Είναι σημαντικό να γίνει έγκαιρη διάγνωση, στα αρχικά στάδια της νόσου καθώς οι θεραπευτικές δυνατότητες είναι πολλές και αποτελεσματικές και η πρόγνωση είναι καλύτερη. Στα αρχικά στάδια δεν υπάρχουν συνήθως συμπτώματα. Μερικά από τα κυριότερα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα είναι βήχας, πόνος στο θώρακα, αιμόφυρτα πτύελα και δύσπνοια. Αυτά όμως είναι μη ειδικά συμπτώματα και στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζονται αργά στην πορεία της νόσου, όπου οι θεραπευτικές δυνατότητες είναι περιορισμένες

Είναι, λοιπόν, κεφαλαιώδες να υπάρξει πρόληψη για τον καρκίνο του πνεύμονα. Η πρόληψη μπορεί να είναι είτε πρωτογενής, που σημαίνει αποφυγή καπνίσματος και έκθεσης σε καπνό και σε επαγγελματικά ή περιβαλλοντικά καρκινογόνα, ώστε να μειωθούν τα γενεσιουργά αίτια του καρκίνου και να μη δημιουργηθεί καθόλου, ή δευτερογενής. Η δευτερογενής πρόληψη αφορά στην πρώιμη διάγνωση με προσυμπτωματικό έλεγχο (screening) σε ασυμπτωματικό πληθυσμό. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος δίνει τη δυνατότητα να διαγνωστεί ο καρκίνος του πνεύμονα σε αρχικά στάδια οπότε μπορεί να αντιμετωπισθεί ριζικά και οι πιθανότητες επιβίωσης να ξεπερνούν το 80%.

…

Τα τελευταία χρόνια, η καλύτερη κατανόηση της βιολογίας του καρκίνου και οι νεότερες θεραπείες έχουν βελτιώσει την επιβίωση, ακόμα και σε προχωρημένα στάδια. Όμως και πάλι, η πρόγνωση είναι πολύ καλύτερη όταν η νόσος είναι σε αρχικά στάδια και έτσι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη βελτίωση της επιβίωσης είναι η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα.

Τι σημαίνει προσυμπτωματικός έλεγχος καρκίνου πνεύμονα;

Όταν μιλάμε για προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου πνεύμονα εννοούμε τον έλεγχο πριν από την εμφάνιση συμπτωμάτων. Είναι μια διαδικασία αντίστοιχη με τον προληπτικό έλεγχο για το καρκίνο του μαστού, όπου γίνονται προληπτικά μαστογραφίες σε τακτά χρονικά διαστήματα, ή με το Pap-test που επίσης διενεργείται τακτικά για την πρόληψη του καρκίνου της μήτρας. Για τον καρκίνο του πνεύμονα, μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν αποδείξει την αξία της αξονικής τομογραφίας θώρακος χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (Low dose CT) για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα σε πρώιμα στάδια.

…

Ποια άτομα πρέπει να υποβληθούν σε προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου πνεύμονα;

Ενεργοί καπνιστές οι οποίοι έχουν καπνιστικό ιστορικό 20 πακέτα έτη, δηλαδή άτομα τα οποία καπνίζουν ένα πακέτο την ημέρα για περισσότερα από 20 έτη ή άτομα τα οποία καπνίζουν 2 πακέτα την ημέρα για 10 έτη (ή μισό πακέτο για 40 χρόνια κλπ.) είναι υποψήφιοι για προσυμπτωματικό έλεγχο. Επίσης, σε προσυμπτωματικό έλεγχο είναι καλό να υποβληθούν και πρώην καπνιστές, οι οποίοι έχουν διακόψει το κάπνισμα λιγότερα από 15 χρόνια και έχουν ιστορικό καπνίσματος πάνω από 20 πακέτα έτη.

Τα προγράμματα screening περιλαμβάνουν συζήτηση και ενημέρωση του ατόμου που εντάσσεται στο πρόγραμμα ελέγχου, πνευμονολογική εκτίμηση και κλινική εξέταση, αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης ακτινοβολίας και εκτίμηση αποτελεσμάτων τόσο από ακτινολόγους και πνευμονολόγους όσο και από διεπιστημονική ομάδα (δηλαδή ιατρούς και ειδικούς επαγγελματίες υγείας διαφόρων ειδικοτήτων). Αυτό, γιατί τυχόν ευρήματα περιλαμβάνουν σκιάσεις στον πνεύμονα που πρέπει να αξιολογηθούν αλλά και ευρήματα από τη καρδιά και τα μεγάλα αγγεία, από την ανώτερη μοίρα της κοιλιάς και κάθε όργανο που είναι στο πεδίο της απεικόνισης. Τα προγράμματα που έχουν καλύτερα αποτελέσματα συνδυάζονται με προγράμματα διακοπής καπνίσματος, ψυχολογικής υποστήριξης με την ύπαρξη της διεπιστημονικής ομάδας. Αν δεν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα στον πρώτο έλεγχο, τότε η σύσταση είναι επανάληψη της αξονικής μετά από 1,5-2 χρόνια. Αν υπάρχουν, τότε η αντιμετώπιση του ασθενούς διαγνωστικά και θεραπευτικά, εξατομικεύεται με βάση τις διεθνείς οδηγίες και τις συστάσεις της ομάδας των ειδικών.

Στη χώρα μας, με χρηματοδότηση από την ΕΕ και το υπουργείο υγείας, τρέχει ένα ερευνητικό πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο του πνεύμονα και αφορά γυναίκες και πληθυσμό που δύσκολα χρησιμοποιεί δομές υγείας.

Στο Νοσοκομείο Υγεία, έχει εισαχθεί ένα νέο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο του πνεύμονα. Στο πρόγραμμα αυτό, υπάρχει αρχική ενημέρωση και αξιολόγηση από πνευμονολόγο, γίνεται η LC-CT και αξιολογείται από ομάδα ακτινολόγων, πνευμονολόγων και θωρακοχειρουργών αλλά και κάθε άλλη ειδικότητα, εφ’ όσον χρειαστεί.

Το πρόγραμμα μπορεί να συνδυαστεί με πρόγραμμα διακοπής καπνίσματος για όσους το επιθυμούν – και αυτό συστήνεται από τις διεθνείς οδηγίες με βάση τεκμηριωμένα επιστημονικά δεδομένα.
Στόχος είναι ο έγκαιρος έλεγχος και η παρακολούθηση από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό ώστε να υπάρξει έγκαιρη αντιμετώπιση οποιουδήποτε προβλήματος τυχόν παρουσιασθεί και αντίστοιχη στήριξη.