Πόσο ασφαλή είναι όταν χρησιμοποιούνται από παιδιά και εφήβους

Ολοένα περισσότεροι έφηβοι και παιδιά προεφηβικής ηλικίας χρησιμοποιούν καλλυντικά και προϊόντα περιποίησης δέρματος, ακόμα και όταν προορίζονται για ενήλικες και δεν τα χρειάζονται.

Η υπερβολική ενασχόληση με την ομορφιά από τόσο μικρή ηλικία, όμως, μπορεί να πλήξει την αυτοεικόνα και την ψυχική υγεία τους. Επιπλέον, τα καλλυντικά που προορίζονται για ενήλικες και χρησιμοποιούνται ακόμα και από παιδιά κάτω των 12 ετών, μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο δέρμα.

Όπως εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Χρήστος Στάμου, κορίτσια ηλικίας 12-18 ετών χρησιμοποιούν αρώματα με ερεθιστικούς παράγοντες, σκληρά scrubs, ενυδατικές κρέμες με ουσίες όπως η ρετινόλη ή το υαλουρονικό οξύ, και ορούς χωρίς να υπάρχει ανάγκη στην ηλικία τους. Έτσι όμως διατρέχουν κίνδυνο να εμφανίσουν:

• Δερματίτιδες
• Μικροτραυματισμούς
• Διατάραξη του φραγμού του δέρματος
• Πρόωρη υπερμελάγχρωση (αλλοιώσεις στο χρώμα του δέρματος)
• Ουλές

Δυστυχώς, η ασφάλεια και η ανεκτικότητα πολλών από τα συστατικά που περιέχουν αυτά τα καλλυντικά και οι επιδράσεις στο δέρμα παιδιών και εφήβων δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. Επομένως είναι γνωστό ένα μέρος μόνον των δυνητικών κινδύνων τους στους ανήλικους καταναλωτές.

«Η εφηβεία αποτελεί ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή των παιδιών. Κατά τη διάρκειά της λαμβάνουν χώρα σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές, που γίνονται το έναυσμα για τη διαμόρφωση των καταναλωτικών συνηθειών τους», λέει ο δρ Στάμου.

Από τις σωματικές αλλαγές ξεχωρίζουν οι ορμονικές, οι οποίες δημιουργούν προβλήματα στο δέρμα και οδηγούν σε αυξημένες ανάγκες φροντίδας. Οι συναισθηματικές αλλαγές, εξ άλλου, «οδηγούν στην έναρξη της αισθητικής “μεταμόρφωσης” του δέρματος με τη χρήση καλλυντικών», προσθέτει.

Εμπιστεύονται μη-ειδικούς

Η πρόσβαση στα καλλυντικά, όμως, χωρίς τη συμβουλή γιατρού μπορεί να δημιουργήσει περαιτέρω δερματικά προβλήματα. Αυτό ισχύει τόσο για τα προϊόντα που περιέχουν φαρμακευτικές ουσίες όσο και για τα κοινά καλλυντικά και αρώματα, επισημαίνει.

Ο δρ Στάμου αναφέρει ότι τα τελευταία χρόνια αρκετές εταιρείες καλλυντικών και περιποίησης δέρματος έχουν κυκλοφορήσει σειρές ειδικά για εφήβους και παιδιά, που προορίζονται για χρήση ακόμα και από την ηλικία των 3 ετών.

«Η προώθησή τους γίνεται με επιθετικό μάρκετινγκ και σύμφωνα με οικονομικά στοιχεία των ΗΠΑ έχουν πετύχει τον στόχο τους. Η αγορά των παιδικών καλλυντικών αποτιμήθηκε σε 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022 και προβλέπεται να φτάσει τα 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030», λέει.

Σε αυτό έχουν συμβάλει οι «skinfluencers» που τα παιδιά «ακολουθούν» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έρευνα έδειξε ότι το 57% των παιδιών που γεννήθηκαν μετά το 2010, περνούν 3 ή περισσότερες ώρες την ημέρα στο διαδίκτυο. Ο περισσότερος χρόνος επενδύεται σε πλατφόρμες όπως το TikTok.

Το ήμισυ αυτών των παιδιών όχι μόνο επηρεάζονται αλλά εμπιστεύονται τους skinfluencers, όσο την οικογένεια και τους φίλους τους. Όλοι αυτοί όμως είναι άνθρωποι που προωθούν θεραπείες και καλλυντικά χωρίς να έχουν εξειδικευμένες γνώσεις.

Το επακόλουθο είναι να πειραματίζονται τα παιδιά με αμφιβόλου ποιότητας ή ακατάλληλα για την ηλικία, τον τύπο και τις ανάγκες του δέρματός τους προϊόντα.

Αρώματα, καθαριστικά, σαπούνια

Η τακτική αυτή ενέχει κινδύνους, υπογραμμίζει ο δρ Στάμου. Τα συστατικά, λ.χ., που περιέχονται στα αρώματα και σε κάθε λογής προϊόντα με όμορφη μυρωδιά, είναι δυνητικά επιβλαβή όταν έρχονται κατ’ επανάληψη σε επαφή με το ευαίσθητο παιδικό δέρμα.

Επιπλέον, ορισμένα από αυτά περιέχουν χημικές ουσίες όπως η βενζοφαινόνη, η οποία μπορεί:

• Να προκαλέσει ερεθισμούς στο δέρμα
• Να αυξήσει την απορρόφηση από το δέρμα άλλων συστατικών

Η βενζοφαινόνη χρησιμοποιείται επίσης ως ενισχυτικό και σταθεροποιητικό και σε αντηλιακά, σαμπουάν κ.ά.

Οι δυνητικοί κίνδυνοι δεν περιορίζονται στα αρώματα. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου δημοσίευσαν προσφάτως στην ιατρική επιθεώρηση Pediatric Dermatology ανάλυση, όπου παραθέτουν τα επιστημονικά δεδομένα και για τις επιδράσεις των συστατικών που περιέχονται σε:

• Καθαριστικά προϊόντα
• Λοσιόν
• Ενυδατικές κρέμες

Όπως γράφουν, μερικά καλλυντικά μπορεί να είναι ωφέλιμα για τους ανηλίκους όταν χρησιμοποιούνται σωστά. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται, λ.χ., τα ευρέως φάσματος αντηλιακά ή συγκεκριμένα προϊόντα κατά της ακμής. Άλλα καλλυντικά, όμως, μπορεί να μην παρέχουν όφελος ή ακόμα και να προκαλέσουν επιπλοκές. Ο κίνδυνος επιπλοκών είναι ακόμα μεγαλύτερος στους ανηλίκους με δερματολογικά προβλήματα, όπως η ακμή ή η ατοπική δερματίτιδα.

Παραδείγματος χάριν, τα καθαριστικά και τα σαπούνια απευθύνονται σε διαφόρους τύπους δέρματος, αναλόγως των συστατικών που περιέχουν. Τα σαπούνια περιέχουν ουσίες που μπορεί να είναι χρήσιμες σε όσους έχουν λιπαρό δέρμα. Είναι όμως πολύ «σκληρές» για εκείνους με ευαίσθητο δέρμα και μπορεί να προκαλέσουν ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής.

Επιπλέον, ο υπερβολικός καθαρισμός μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον φραγμό του δέρματος. Το επακόλουθο είναι ερεθισμός και διαταραχή της ισορροπίας του μικροβιώματος (σ.σ. των βακτηρίων) του δέρματος. Αυτό μπορεί να επιδεινώσει την ακμή, από την οποία πάσχει πολύ μεγάλο ποσοστό εφήβων.

Λοσιόν και scrab

Αντίστοιχα, οι τονωτικές λοσιόν που χρησιμοποιούνται από μεγάλο μέρος του εφηβικού πληθυσμού, δεν προσφέρουν σχεδόν τίποτα, εάν έχει επιλεγεί το κατάλληλο καθαριστικό προσώπου.

Ενέχουν, δε, τον κίνδυνο να «στεγνώσουν» υπερβολικά το δέρμα και να προκαλέσουν ξηροδερμία, γράφουν οι επιστήμονες. Ορισμένες περιέχουν συστατικά κατά της ακμής ή κατά της γήρανσης (π.χ. σαλικυλικό οξύ ή γλυκολικό οξύ), τα οποία αναλόγως της ποσότητας που περιέχεται μπορεί να είναι επιβλαβή.

Μια άλλη δημοφιλής κατηγορία προϊόντων που χρησιμοποιούν οι έφηβοι είναι τα scrubs.  Τα σωματίδια που περιέχουν για να απολεπίζουν το δέρμα μπορεί να οδηγήσουν σε φλεγμονή και ερεθισμό του δέρματος όταν χρησιμοποιούνται σε νεανικές, ευαίσθητες επιδερμίδες.

Και αντιγηραντικά προϊόντα

Σαν να μην ήταν αυτά αρκετά, πολλές έφηβες χρησιμοποιούν καλλυντικά που στοχεύουν στην επιβράδυνση ή αναστροφή των σημαδιών γήρανσης, όπως:

• Η δυσχρωμία
• Οι λεπτές γραμμές
• Οι ρυτίδες

Τα καλλυντικά αυτά δεν παρέχουν κανένα όφελος στις ανήλικες καταναλώτριες, αφού δεν έχουν ακόμη εμφανίσει σημάδια γήρανσης. Μπορεί όμως να επιδεινώσουν την ακμή ή να προκαλέσουν ερεθισμό και φωτοευαισθησία εάν περιέχουν ρετινοειδή ή υψηλή συγκέντρωση βιταμίνης C. Οι δε κρέμες με βιταμίνη Ε ή νιασιναμίδη είναι πιθανό να προκαλέσουν στις ανήλικες:

• Δερματίτιδα εξ επαφής
• Κνίδωση
• Άλλα εξανθήματα

Αντίστοιχα, το υαλουρονικό οξύ που επίσης χρησιμοποιούν πολλές, δεν προσφέρει κανένα όφελος σε αυτές τις ηλικίες. Και αυτό διότι δεν έχουν παρουσιάσει ακόμη μείωση της φυσικής παραγωγής του. Στην καλύτερη περίπτωση τα οφέλη του περιορίζονται στην ενυδάτωση του δέρματος.

Βερνίκια νυχιών και μακιγιάζ

Ούτε, όμως, τα προϊόντα μακιγιάζ είναι ασφαλή για τα παιδιά και τα κορίτσια εφηβικής ηλικίας. «Τα βερνίκια νυχιών περιέχουν συστατικά, όπως το τολουόλιο, τα οποία είναι τοξικά. Αυτά θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια σειρά από προβλήματα στα παιδιά. Όσα περιέχουν φορμαλδεΰδη, μπορεί να γίνουν αιτία αλλεργιών, όπως δερματίτιδα εξ επαφής», λέει ο δρ Στάμου.

Ανάλογα προβλήματα υπάρχουν και με προϊόντα όπως οι βάσεις (foundation), τα καλυπτικά (concealers), οι πούδρες και τα κραγιόν. To 2023, το Πανεπιστήμιο Columbia και το Earthjustice δημοσίευσαν μελέτη που είχε διεξαχθεί σε 207 γονείς.

Οι γονείς αυτοί είχαν 312 παιδιά, ηλικίας 12 ετών και κάτω. Όπως έδειξαν οι απαντήσεις των γονέων τους, τα περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούσαν προϊόντα μακιγιάζ προσώπου και σώματος που μπορεί να περιέχουν καρκινογόνες ουσίες και άλλες τοξικές χημικές ουσίες, όπως:

• Μόλυβδο
• Αμίαντο
• Παντοτινά χημικά (PFAS)
• Φθαλικές ενώσεις
• Φορμαλδεΰδη

Όλες αυτές οι ουσίες που περιέχονται σε καλλυντικά, έχουν επιπτώσεις στο δέρμα και γενικότερα στον οργανισμό.

«Εξίσου επικίνδυνη είναι η χρήση προϊόντων μακιγιάζ από κορίτσια στην εφηβεία και παιδική ηλικία, καθώς μπορεί φράξουν τους πόρους και να οδηγήσουν σε ακμή και να προκαλέσουν αλλεργίες λόγω των αρωμάτων, συντηρητικών και μετάλλων που περιέχουν. Είναι δε πιθανή πηγή ιογενών λοιμώξεων, όπως ο έρπης, ή βακτηριακών λοιμώξεων όταν χρησιμοποιούνται από κοινού με τη μητέρα», καταλήγει ο δρ Στάμου.

Φωτογραφία: iStock