Παχυσαρκία: Απαιτείται διεπιστημονική προσέγγιση για την πρόληψη και την αντιμετώπισή της 

Η πρώτη μέρα του συνεδρίου «Αντιμετώπιση της Επιδημίας της Παχυσαρκίας – Συνέδριο 2024» ολοκληρώθηκε με υψηλού επιπέδου επιστημονικές ομιλίες και μεγάλη ανταπόκριση, χθες Δευτέρα 21 Οκτωβρίου. Το Επιστημονικό Πρόγραμμα συνεχίζεται και σήμερα, ενώ παράλληλα εγκαινιάζεται η Διαδραστική Έκθεση «Πάρε τον Έλεγχο του Βάρους Σου!», η οποία θα είναι ανοιχτή για το κοινό την Τρίτη 22 και την Τετάρτη 23 Οκτωβρίου στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων. 

Το Συνέδριο διοργανώνεται από τη Συμμαχία για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας (Action4Obesity), ενώ τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας, της Περιφέρειας Αττικής, του Δήμου Αθηναίων και του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών.

…

Ο Καθηγητής Παθολογίας, Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Ε.Κ.Π.Α., Γ.Ν. Αθηνών «Λαϊκό», Νικόλαος Τεντολούρης, κήρυξε την έναρξη του Συνεδρίου και καλωσόρισε τους επίσημους που απηύθυναν χαιρετισμούς, η Υφυπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού κ. Ζέττα Μακρή, ο Αντιπεριφερειάρχης Υγείας Περιφέρειας Αττικής κ. Θάνος Ασκητής, και η κ. Δέσποινα Λιμνιωτάκη, Εντεταλμένη Σύμβουλος Δημόσιας Υγείας και Δημοτικών Ιατρείων, Συντονίστρια δράσεων Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής και Προαγωγής της Υγείας, Δήμου Αθηναίων.

Κατά την εναρκτήρια ομιλία του Επιστημονικού Προγράμματος, η κ. Lise Bjerregaard, Πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης της Παχυσαρκίας της Δανίας και ερευνήτρια στο Κέντρο Κλινικής Έρευνας και Πρόληψης του Νοσοκομείου Bispebjerg & Frederiksberg, σκιαγράφησε το τοπίο της νόσου της παχυσαρκίας, επισημαίνοντας πως το πρόβλημα της αύξησης του επιπολασμού της νόσου τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως είναι πολυπαραγοντικό. Τόνισε πως η παχυσαρκία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως νόσος και μάλιστα πολύ σημαντική για τη δημόσια υγεία, αφού η πρόληψη και αντιμετώπισή της μπορεί να οδηγήσει και σε πρόληψη των περίπου 230 νοσημάτων που συνδέονται με αυτή. Η αντιμετώπιση της παγκόσμιας επιδημίας της παχυσαρκίας απαιτεί αφενός δράσεις έγκαιρου εντοπισμού και πρόληψης της παιδικής παχυσαρκίας αφετέρου την υιοθέτηση μίας διεπιστημονικής, πολυπαραγοντικής προσέγγισης, που θα περιλαμβάνει παρεμβάσεις και για τα άτομα που ήδη πάσχουν από παχυσαρκία, με στόχο την πρόληψη των επακόλουθων σοβαρών συνεπειών της νόσου. 

Οι πολυδιάστατες ιατρικές και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας συζητήθηκαν στη συνεδρία «Ο αντίκτυπος της παχυσαρκίας στην υγεία, την κοινωνία και την οικονομία», την οποία συντόνισε η κ. Χριστίνα Κανακά-Gantenbein, Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας και Διευθύντρια της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α στο Γ.Ν. Παίδων «Η Αγία Σοφία». Η Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Ε.Κ.Π.Α. κ. Θεοδώρα Ψαλτοπούλου παρουσίασε δεδομένα για την παχυσαρκία στη χώρα μας, αναφέροντας πως, σύμφωνα με στοιχεία του 2019, 58% του ελληνικού πληθυσμού πάσχει από υπερβαρότητα ή παχυσαρκία. Η παχυσαρκία εκτιμάται πως οδηγεί σε μείωση του προσδόκιμου ζωής κατά 7 περίπου έτη. Η παιδική παχυσαρκία σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας συστηματικής ανασκόπησης και μετα-ανάλυσης, το 55% περίπου των παχύσαρκων παιδιών συνεχίζουν να είναι παχύσαρκα στην εφηβεία και το 80% περίπου των παχύσαρκων εφήβων θα εξακολουθούν να είναι παχύσαρκοι στην ενήλικη ζωή τους. Η μείωση και η πρόληψη της παχυσαρκίας στα παιδιά και τους εφήβους, αλλά και η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στον ενήλικο πληθυσμό, απαιτούν πολυδιάστατες πολιτικές δημόσιας υγείας.

…

Ο παγκόσμιος επιπολασμός και οι οικονομικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας δυστυχώς συνεχίζουν να αυξάνονται, ανέφερε ο κ. Ηλίας Κυριόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο Τμήμα Πολιτικής Υγείας του London School of Economics and Political Science. Στη χώρα μας, δήλωσε, 2 στους 3 άνδρες και 50% των γυναικών είναι άτομα με υπερβαρότητα ή παχυσαρκία, ενώ επιπλέον τα ποσοστά παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους 5-19 ετών από το 1975 έως το 2022 έχουν δεκαπλασιαστεί. Ένα σημαντικό ποσοστό των δαπανών υγείας για αρκετά νοσήματα οφείλεται στην παχυσαρκία, είπε. 

Η κ. Αριάδνη Καπετανάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μάρκετινγκ στο Πανεπιστήμιο του York του Ηνωμένου Βασιλείου αναφέρθηκε στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στο πλαίσιο των κοινωνικών ανισοτήτων και της κλιματικής αλλαγής, με μία συστημική προσέγγιση και συντονισμένες παρεμβάσεις. Τόνισε ότι το γεγονός πως καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει μπορέσει να διακόψει την αύξηση των επιπέδων της παχυσαρκίας, σύμφωνα με τον στόχο που έχει τεθεί από τον Π.Ο.Υ. για το 2025, οφείλεται στο ότι δεν λαμβάνεται υπόψη ότι στην πραγματικότητα σήμερα αντιμετωπίζουμε μία παγκόσμια συνδημία διατροφικής ανασφάλειας, κλιματικής αλλαγής και παχυσαρκίας. Τα τρία αυτά προβλήματα έχουν κοινές αιτίες και απαιτούν κοινές δράσεις σε διεθνές επίπεδο και συνεργασία κυβερνήσεων, εταιρειών και πολιτών.

«Βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή, σε μια αλλαγή παραδείγματος», τόνισε η κ. Φωτεινή Κουλούρη, Προϊσταμένη Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Ποιότητας Ζωής του Υπουργείου Υγείας, στην εισαγωγική της ομιλία για τις «Πολιτικές του Υπουργείου Υγείας για την Παχυσαρκία». Στο νέο μοντέλο εφαρμογής της φροντίδας υγείας, ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην πρόληψη, όπως μαρτυρά και το πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύσσεται μια τεράστια ευκαιρία για τη δημόσια υγεία, καθώς πλέον το κράτος είναι αυτό που φθάνει στον πολίτη, αντί να πρέπει ο πολίτης να αναζητήσει τις υπηρεσίες του κράτους, υπογράμμισε. Οι δράσεις του Υπουργείου Υγείας περιλαμβάνουν την έκδοση Εθνικών Διατροφικών Οδηγών για συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, τη διάδοση των υγιεινών τροφών στους παιδικούς σταθμούς, τη νομοθέτηση αναφορικά με τη διάθεση τροφίμων στα κυλικεία και τους χώρους εστίασης εντός των σχολείων, καθώς και την έκδοση εκπαιδευτικού υλικού για την αγωγή υγείας, αλλά και για τη μεσογειακή διατροφή, τη διατροφή της θηλάζουσας μητέρας κ.ά. Σε στάδιο ολοκλήρωσης βρίσκεται επίσης το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας Ενηλίκων.

…

Αναφερόμενος ειδικότερα στο Εθνικό Πρόγραμμα Αντιμετώπισης της Παιδικής Παχυσαρκίας, ο κ. Ιωάννης Μανιός, Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας και Αγωγής, Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παχυσαρκίας, τόνισε ότι στόχος του προγράμματος είναι «να προληφθεί ο αναλφαβητισμός σε θέματα υγείας», μέσα από μια ανθρωποκεντρική και διατομεακή φροντίδα υγείας, που θα βοηθά τους πολίτες να έχουν οι ίδιοι τον έλεγχο της υγείας τους και όχι να είναι απλοί αποδέκτες υπηρεσιών υγείας. Σε ό,τι αφορά στην πρωτογενή πρόληψη για τα παιδιά σχολικής ηλικίας, σκοπός του προγράμματος είναι η διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος (κυλικεία με υγιεινές επιλογές, σχολικά προαύλια που παραμένουν συνεχώς ανοιχτά για σωματική δραστηριότητα, ενώ οι γονείς να λειτουργούν ως θετικά πρότυπα). 

Η πρώτη ημέρα του Συνεδρίου έκλεισε με μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνεδρία όπου παρουσιάστηκαν τα «Προαπαιτούμενα για την αποτελεσματική διαχείριση της παχυσαρκίας», της οποίας προήδρευσαν ο καθηγητής κ. Νικόλαος Τεντολούρης και ο κ. Γρηγόρης Ρίσβας, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συλλόγων Διαιτολόγων (EFAD).

Ο κ. Ευάγγελος Φουστέρης, Παθολόγος με εξειδίκευση στον σακχαρώδη διαβήτη, Δρ Ιατρικής Σχολής, Ε.Κ.Π.Α., και Ιατρικός Διευθυντής της MEDOC, έλαβε πρώτος τον λόγο για να μιλήσει για την «Εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στη διαχείριση της παχυσαρκίας». Ο κ. Φουστέρης επανέλαβε ότι η παχυσαρκία είναι νόσος και δεν αποτελεί ούτε επιλογή ούτε αδυναμία του χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, εξήγησε, είναι μια χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος, με γενετικό υπόβαθρο και νευρο-ορμονική διαταραχή στο ΚΝΣ. Είναι απαραίτητη η αντιμετώπιση των ατόμων με παχυσαρκία από μια ομάδα επαγγελματιών υγείας εκπαιδευμένων στην αντιμετώπιση της νόσου.

Στην ομιλία της με θέμα «Προδιαγραφές και πιστοποίηση χώρων και υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της Παχυσαρκίας», η κ. Γιούλη Αργυρακοπούλου, MD, MSc, PhD, Παθολόγος-Διαβητολόγος, Διευθύντρια Διαβητολογικής Μονάδας και Ιατρείου Παχυσαρκίας του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, επισήμανε ότι για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας απαιτείται ιατρική ακριβείας ή εξατομικευμένη ιατρική και αναφέρθηκε στον απαραίτητο εξοπλισμό που πρέπει να διαθέτουν τα ιατρεία. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη συμπεριφορά που πρέπει να συναντά ο ασθενής που απευθύνεται σε ένα τέτοιο ιατρείο, η οποία πρέπει να είναι απαλλαγμένη από κάθε αίσθηση στίγματος.

Η κ. Μαρία Χασαπίδου, Καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ) και Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Εξειδικευμένου Διαιτολογικού Δικτύου (ESDN) για την Παχυσαρκία του EFAD, αναφερόμενη στις «Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη διατροφική θεραπεία ασθενών με παχυσαρκία», ανακοίνωσε ότι η Ομάδα Εργασίας Διατροφής και Διαιτολογίας της Συμμαχίας για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας (action4obesity) ετοιμάζει τις ελληνικές κατευθυντήριες οδηγίες για τη διατροφική θεραπεία της παχυσαρκίας για ενήλικες. Πρόκειται για ένα έγγραφο ομοφωνίας χρήσιμο σε φορείς χάραξης πολιτικής και επαγγελματίες υγείας, το οποίο βασίζεται στις αντίστοιχες οδηγίες του Καναδά αλλά και στις ευρωπαϊκές, προσαρμοσμένες στην ελληνική πραγματικότητα. 

Τέλος, η κ. Μαγδαληνή Μπριστιάνου, Παθολόγος-Διαβητολόγος, Διευθύντρια Παθολογικής Κλινικής, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαβητικού ποδιού, Γ.Ν. Λαμίας, στην ομιλία της με θέμα «Διαχείριση της παχυσαρκίας στη Ελλάδα – Χαρτογράφηση των ελλειμάτων», περιέγραψε τις συνθήκες που ευνοούν τα αυξημένα ποσοστά παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας και παχυσαρκίας των ενηλίκων στην Ελλάδα. «Το 50% των ανθρώπων δεν τρώει φρούτα και λαχανικά, έχει εγκαταλείψει τη μεσογειακή διατροφή και προτιμά τα αναψυκτικά από το νερό», είπε. Πρότεινε να αναπτυχθούν καμπάνιες ενημέρωσης για τη σημασία του αυξημένου βάρους, με έμφαση στην υγιεινή διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα, να προωθηθεί η εκπαίδευση των ιατρών και επαγγελματιών υγείας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της νόσου και να ενταθεί η συμμετοχή της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας.

———

Η Διαδραστική Έκθεση με τίτλο «Πάρε τον Έλεγχο του Βάρους σου!», στις Δεξαμενές Καθαρισμού της Τεχνόπολης, θα διαρκέσει έως αύριο 23 Οκτωβρίου, για την ενημέρωση του κοινού στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μέσω της αλληλεπίδρασης με επαγγελματίες υγείας και άλλους επιστήμονες και της συμμετοχής σε δραστηριότητες που προωθούν τις υγιεινές συνήθειες. Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα της Έκθεσης περιλαμβάνει 24 ομιλητές από ποικίλους φορείς:

• τις εταιρείες μέλη της Συμμαχίας – όπως η Εταιρεία Εσωτερικής Παθολογίας, η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας, η Ελληνική Εταιρεία Παιδικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας, 
• Κέντρα Παχυσαρκίας νοσοκομείων της Αττικής, 
• τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Αθηναίων, 
• το Κέντρο Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών
• και την Ένωση Χοροθεραπευτών Ελλάδας. 

Τις ομιλίες θα ακολουθεί συζήτηση με το κοινό για να θέσουν τις απορίες και τους προβληματισμούς τους. 

Η Σχολή Γαστρονομίας των ΙΕΚ ΑΚΜΗ συνδυάζει ομιλίες με μια ενδιαφέρουσα δράση του Κέντρου που περιλαμβάνει «live cooking session» ή αλλιώς διαδικτυακό μάθημα μαγειρικής με έξυπνες και υγιεινές συνταγές.

Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται επίσης η προβολή βίντεο που έχει επιμεληθεί ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ιμερόεσσα, με προσωπικές ιστορίες ανθρώπων για τη μάχη τους με τα κιλά, ενώ θα γίνει και Συζήτηση με το ίδιο θέμα. Ακόμα μια Συζήτηση θα ακολουθήσει την ίδια μέρα με θέμα τη συναισθηματική υπερφαγία. 

Μια σειρά από δραστηριότητες της Έκθεσης απευθύνονται σε παιδιά, όπως:

• Το Φιδάκι της Σωστής Διατροφής: Η εθελοντική ομάδα της «Ιμερόεσσας», του Πανελληνίου Συλλόγου Στήριξης Ατόμων με Παχυσαρκία.
• Το Σουπλά του Υγιεινού Πιάτου από την ομάδα του MedNutrition.
• Στα χνάρια του θησαυρού της υγείας – 4+1 προκλήσεις για όλη την οικογένεια θα παρουσιαστούν πέντε αισθητηριακές δραστηριότητες. Η δραστηριότητα αποτελεί μέρος της Εθνικής Δράσης κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας.

Ξεχωριστή θέση στο πρόγραμμα έχουν οι δραστηριότητες άσκησης: το Tango για όλους την Τρίτη το απόγευμα, και δύο συνεδρίες Κλινικό Pilates. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να συμμετάσχει σε μαθήματα σωματικής δραστηριότητας αλλά και να ενημερωθεί για το πώς αυτή συμβάλλει στην υγεία και την ισορροπημένη κοινωνική ζωή μέσα από σχετικές ομιλίες. Μετρήσεις, διατροφική συμβουλευτική και άλλες χρήσιμες πληροφορίες θα παρέχονται στα περίπτερα της έκθεσης.

Ενήλικες, παιδιά, οικογένειες και φίλοι είναι ευπρόσδεκτοι, σε μια ευκαιρία να μάθουν μέσω των πολλών δραστηριοτήτων για τον υγιεινό τρόπο ζωής, τη διατροφή και για ένα από τα μεγαλύτερα θέματα δημόσιας υγείας στις μέρες μας, τη νόσο της παχυσαρκίας. 

Το Συνέδριο και η Έκθεση δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί χωρίς τη στήριξη των εταιρειών: Mindview (Mέγας Χορηγός), Φαρμασέρβ-Λίλλυ (Αργυρός Χορηγός) και Novo Nordisk (Χάλκινος Χορηγός).