Ποια είναι τα προειδοποιητικά συμπτώματα

Τι σκέφτεστε όταν ακούτε ότι κάποιος παρουσίασε ανεύρυσμα στον εγκέφαλο; Το πιθανότερο είναι πως παρουσίασε ξαφνικά κάτι που είναι πολύ πιθανό να απειλήσει τη ζωή του. Ένας ειδικός από τις ΗΠΑ όμως εξηγεί ότι σε πολλές περιπτώσεις τα ανευρύσματα αυτά δεν είναι  θανατηφόρα ούτε εμφανίζονται ξαφνικά.

«Το ανεύρυσμα μοιάζει με μια φουσκάλα σε ένα λάστιχο του νερού», εξηγεί ο Dr. Scott Simon, αναπληρωτής καθηγητής Ενδαγγειακής Νευροχειρουργικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. «Μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε αιμοφόρο αγγείο του σώματος».

Το πρόβλημα είναι ότι καθώς αρχίζει να αναπτύσσεται στον εγκέφαλο, οι περισσότεροι ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται την παρουσία του. Μερικές φορές ανιχνεύεται τυχαία σε απεικονιστική εξέταση εγκεφάλου που γίνεται για άλλο λόγο.

Εάν τελικά υποστεί ρήξη ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου, αποβαίνει μοιραίο στο περίπου 50% των περιπτώσεων. Σε παγκόσμιο επίπεδο κοστίζει τη ζωή σχεδόν 500.000 ανθρώπων ετησίως, λέει ο Dr. Simon. Από τους επιζήσαντες ασθενείς, το 68% θα έχουν μόνιμη νευρολογική βλάβη.

Πού οφείλεται, όμως, το ανεύρυσμα και ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξή του; Η αιτία του είναι άγνωστη, απαντά ο ειδικός. Είναι όμως γνωστοί μερικοί παράγοντες κινδύνου.

«Γνωρίζουμε ότι μπορεί να υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Γνωρίζουμε ότι συμβαίνει πιο συχνά στους καπνιστές. Έχουμε όμως και πάρα πολλούς μη-καπνιστές ασθενείς, οι οποίοι δεν έχουν ούτε οικογενειακό ιστορικό. Πιστεύουμε ότι στην ανάπτυξή του εμπλέκονται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, που ακόμα παραμένουν άγνωστοι», λέει ο καθηγητής.

Σε ποιες ηλικίες εκδηλώνονται

Σύμφωνα με το αμερικανικό Ίδρυμα Ανευρύσματος Εγκεφάλου (BAF), τα ανευρύσματα εγκεφάλου εκδηλώνονται συχνότερα στις ηλικίες 35-60 ετών. Μπορεί όμως να αναπτυχθούν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, ακόμα και στα παιδιά. Οι περισσότεροι άνθρωποι τα αναπτύσσουν όμως μετά τα 40 έτη.

Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να τα παρουσιάσουν. Ειδικά οι γυναίκες άνω των 55 ετών έχουν και περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να υποστούν ρήξη του ανευρύσματος.

Το 20% των ασθενών με ανεύρυσμα εγκεφάλου φέρει δύο ή περισσότερα. Επιπλέον, οι μισοί από τους ασθενείς που υφίστανται ρήξη ανευρύσματος εγκεφάλου και πεθαίνουν, έχουν ηλικία κάτω των 50 ετών.

Στο περίπου 15% των μοιραίων ρήξεων, οι ασθενείς καταλήγουν πριν προλάβουν να μεταφερθούν στο νοσοκομείο.

Τα συμπτώματα

Όπως αναφέρει το Εθνικό Ίδρυμα Νευρολογικών Διαταραχών & Εγκεφαλικών (NINDS) των ΗΠΑ, τα ανεύρυσμα εγκεφάλου συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα εάν δεν μεγαλώσει αρκετά ή αν δεν υποστεί ρήξη.

Ένα μεγάλο ανεύρυσμα που αναπτύσσεται διαρκώς, μπορεί να πιέζει τους παρακείμενους ιστούς και νεύρα προκαλώντας:

• Πόνο πάνω και πίσω από το μάτι
• Μούδιασμα
• Αδυναμία
• Παράλυση στην μία πλευρά του προσώπου
• Διαστολή στην κόρη του ενός ματιού
• Αλλαγές στην όραση ή διπλωπία (ο ασθενής βλέπει διπλά είδωλα)

Εάν το ανεύρυσμα υποστεί ρήξη ο ασθενής εκδηλώνει σχεδόν πάντοτε ξαφνικό και υπερβολικά έντονο πονοκέφαλο. Οι επιζήσαντες τον περιγράφουν συχνά ως τον χειρότερο πονοκέφαλο που είχαν ποτέ στη ζωή τους. Άλλα πιθανά συμπτώματα είναι:

• Διπλωπία
• Ναυτία
• Έμετος
• Δυσκαμψία του αυχένα
• Ευαισθησία στο φως
• Επιληπτικοί σπασμοί
• Απώλεια συνειδήσεως (μπορεί να είναι παροδική ή παρατεταμένη)
• Καρδιακή ανακοπή

Μερικές φορές ένα ανεύρυσμα έχει διαφυγή (διαρροή), δηλαδή διαφεύγει μικρή ποσότητα αίματος στον εγκέφαλο. Σε τέτοια περίπτωση ο ασθενής μπορεί να έχει πονοκεφάλους επί ημέρες ή εβδομάδες πριν συμβεί σημαντική ρήξη. Αυτό όμως συμβαίνει σε πολύ λίγους από τους ασθενείς.

Οι ρήξεις του ανευρύσματος

Τα συμπτώματα που προκαλούν τα μεγάλα ανευρύσματα συχνά δεν οδηγούν στη διάγνωση, τονίζει ο Dr. Simon. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων οι ασθενείς κάνουν τομογραφία εγκεφάλου για άλλο λόγο (π.χ. για ένα εγκεφαλικό) και το ανεύρυσμά τους γίνεται αντιληπτό τυχαία.

Εάν αναπτυχθεί ρήξη ανευρύσματος, αυτή συνήθως έχει μέγεθος από 0,3 έως κάτω από 2,5 εκατοστά. Στις περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει σε αρτηρία στην βάση του εγκεφάλου.

«Σε πολλές περιπτώσεις ανησυχούμε ότι θα προκαλέσει υπαραχνοειδή αιμορραγία», εξηγεί ο Dr. Simon. «Ο υπαραχνοειδής χώρος σχηματίζεται ανάμεσα στα προστατευτικά περιβλήματα του εγκεφάλου (τις μήνιγγες). Αν συσσωρευτεί αίμα σε αυτόν η θνησιμότητα φθάνει στο 40%».

Σε άλλες περιπτώσεις η ρήξη του ανευρύσματος προκαλεί ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Έως και το 5% των εγκεφαλικών επεισοδίων οφείλονται σε ρήξη ανευρύσματος. Το 15% των ασθενών που παθαίνουν τέτοιου είδους εγκεφαλικό, πεθαίνουν ακαριαία ή καθ’ οδόν προς το νοσοκομείο.

Η θεραπεία

Εάν ένα ανεύρυσμα γίνει αντιληπτό πριν υποστεί ρήξη, συνήθως συνιστάται παρακολούθηση στον ασθενή. Αυτό γίνεται διότι τα ανευρύσματα συχνά δεν αναπτύσσονται περαιτέρω, δεν υφίστανται ρήξη ούτε δημιουργούν προβλήματα στους ασθενείς.

Σε τέτοιες περιπτώσεις «ο γιατρός έχει τους ασθενείς υπό παρακολούθηση για να βεβαιώνεται πως η κατάσταση είναι σταθερή», εξηγεί ο Dr. Simon.

Εάν όμως ο ιατρός κρίνει ότι ένα ανεύρυσμα που βλέπει συνιστά άμεση απειλή για την  υγεία του ασθενούς, θα συστήσει χειρουργική επέμβαση. Στόχος της είναι η αφαίρεσή του. Επειδή όμως και οι εγχειρήσεις αυτές φέρουν τους δικούς τους κινδύνους, λαμβάνονται υπ’ όψιν πολλές παράμετροι κατά την απόφαση για τη διενέργειά τους.

Τέτοιοι παράγοντες είναι η ηλικία του ασθενούς, η υποκείμενη κατάσταση της υγείας του και η θέση του ανευρύσματος στον εγκέφαλο.

Η πρόληψη

Προς το παρόν δεν υπάρχουν συστάσεις πρόληψης για όλους τους ανθρώπους. Όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό (δηλαδή δύο ή περισσότερους συγγενείς με ανεύρυσμα εγκεφάλου) καλό είναι να ελέγχονται προληπτικά κάθε 5 χρόνια. Ο έλεγχος μπορεί να γίνεται με αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Κατά τα άλλα, η αποφυγή του καπνίσματος και ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο να αναπτυχθεί ανεύρυσμα, κατά τον Dr. Simon. Προς το παρόν, όμως, δεν υπάρχει αποδεδειγμένη στρατηγική πρόληψης.

Φωτογραφία: iStock