Οδηγός για τους νέους ηλικίας 20-39 ετών

Περισσότεροι από ένας στους τέσσερις ανθρώπους σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν  προβλήματα με την κοντινή ή την μακρινή όρασή τους, με τον αριθμό τους να αυξάνεται ασταμάτητα. Ωστόσο τα προβλήματα στα μάτια δεν είναι πάντοτε αναπόφευκτα.

«Η όραση παίζει κρίσιμο ρόλο σε κάθε πτυχή και στάδιο της ζωής μας. Την θεωρούμε δεδομένη αλλά, αν δεν την φροντίσουμε, αργά ή γρήγορα θα εκδηλώσουμε κάποιο σοβαρό πρόβλημα, όπως ο καταρράκτης, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το γλαύκωμα κ.ά.», αναφέρει ο χειρουργός οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

Όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), τουλάχιστον 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν μειωμένη όραση. Στο τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο από αυτούς, η διαταραχή της όρασης θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί ή έστω να έχει διορθωθεί.

Η πρόληψη, όμως, πρέπει να αρχίζει νωρίς στη ζωή. «Πολλές συνήθειες της νιότης μας προκαλούν βλάβες στα κύτταρα και τους ιστούς των ματιών, που όμως εκδηλώνονται στην τρίτη ηλικία», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Να ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι για να προστατεύσουν τα μάτια και την όρασή τους οι σημερινοί νέοι ηλικίας 20-39 ετών.

Καλή διατροφή

Χρειάζεστε καθημερινά διαφορετικά είδη φρούτων και λαχανικών, μεταξύ των οποίων θα περιλαμβάνονται όσα έχουν σκούρο πράσινο χρώμα (π.χ. σπανάκι). Χρειάζεστε επίσης τακτικά ψάρι (π.χ. σολομό, τόνο, σαρδέλα) για τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που περιέχει.

Αντιθέτως, μειώστε τα τηγανητά φαγητά και τα κορεσμένα και τρανς λιπαρά, που προέρχονται κυρίως από:

• Ζωικής προέλευσης τρόφιμα, όπως κρέας, πλήρη γαλακτοκομικά κ.λπ.
• Από τα υπερπεξεργασμένα τρόφιμα του εμπορίου

Προσέξτε επίσης το αλάτι που καταναλώνετε, διότι με την πάροδο του χρόνου αυξάνει τον κίνδυνο για πολλές οφθαλμοπάθειες.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η υγιεινή διατροφή μπορεί μακροπρόθεσμα να προστατεύσει από παθήσεις που απειλούν την όραση, όπως:

• Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
• Το γλαύκωμα

Αποφυγή της καθιστικής ζωής

Η καθιστική ζωή αυξάνει τον κίνδυνο για συσσώρευση περιττών κιλών. Αυτά με τη σειρά τους αυξάνουν τον κίνδυνο υπέρτασης και διαβήτη, που μπορεί να οδηγήσουν στην υπερτασική και διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αντίστοιχα. Μακροπρόθεσμα, η τακτική άσκηση μειώνει και τον κίνδυνο για ανάπτυξη οφθαλμοπαθειών, όπως το γλαύκωμα και η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς.

Έγκαιρη διάγνωση

Κάθε επίμονη αλλαγή και ενόχληση στα μάτια και την όραση πρέπει να ελέγχεται, διότι μπορεί να υποκρύπτει κάποια υποκείμενη πάθηση. Είναι σημαντικό να συζητάτε χωρίς καθυστέρηση με τον οφθαλμίατρό σας για συμπτώματα όπως:

• Το θόλωμα της όρασης
• Η διπλωπία (διπλά είδωλα)
• Οι διακυμάνσεις της όρασης
• Η αίσθηση ότι υπάρχουν κινούμενα στίγματα στο οπτικό πεδίο
• Η άλως (φωτοστέφανο) γύρω από τα φώτα το βράδυ
• Η δυσκολία στην αντίληψη των χρωμάτων
• Η δημιουργία σκοτεινών σημείων στο οπτικό πεδίο κ.ά.

Ενημέρωση για το οικογενειακό ιστορικό

Οφθαλμοπάθειες όπως το γλαύκωμα και η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας έχουν (και) οικογενειακή συνιστώσα. Όσοι, π.χ., έχουν έναν (1) συγγενή με γλαύκωμα, διατρέχουν τέσσερις έως εννέα φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να το εκδηλώσουν, σε σύγκριση με όσους δεν έχουν ανάλογο οικογενειακό ιστορικό.

Ο τακτικός προσυμπτωματικός (προληπτικός) έλεγχος μπορεί να εξασφαλίσει έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, που προστατεύουν από την απώλεια της όρασης.

Χρήση γυαλιών ηλίου όλο τον χρόνο

Μην βγαίνετε από το σπίτι σας χωρίς γυαλιά ηλίου. Η μακροχρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) προκαλεί βλάβες στον κερατοειδή χιτώνα και τον οφθαλμικό φακό, αυξάνοντας τον κίνδυνο για καταρράκτη και καρκίνο των ματιών.

Μην σας ξεγελά η εποχή του χρόνου και η συννεφιά. Το 80% της UV διαπερνά τα σύννεφα και φτάνει έως την επιφάνεια της γης. Επομένως χρειάζεστε όλο τον χρόνο ένα καλό ζευγάρι γυαλιά ηλίου που θα δεσμεύει το 100% της UVA και της UVB, και το οποίο θα έχετε προμηθευτεί από κατάστημα οπτικών.

Διακοπή του καπνίσματος

Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο καταρράκτη και ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Αυξάνει επίσης τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων, που μπορεί να επηρεάσουν την υγεία των ματιών. Επιπλέον, ο καπνός από τα τσιγάρα μπορεί να προκαλέσει ξηροφθαλμία, ακόμα και στους παθητικούς καπνιστές.

Προστασία των ματιών από τραυματισμούς

Η προστασία που χρειάζονται τα μάτια εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το επάγγελμά σας. Η εργασία σε υπολογιστές δεν προκαλεί τύφλωση, αλλά μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συμπτώματα στα μάτια, όπως κόπωση ή ξηρότητα.

Αν κάνετε δουλειά γραφείου, να έχετε την οθόνη σε απόσταση ενός χεριού από τα μάτια σας και να εφαρμόζετε τον κανόνα 20-20-20. Ο κανόνας αυτός σημαίνει πως θα κάνετε κάθε 20 λεπτά διάλειμμα για 20 δευτερόλεπτα, κοιτάζοντας κάτι που θα βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον 20 ποδιών (δηλαδή 6 μέτρων) μακριά σας.

Αν εργάζεστε στις κατασκευές, με χημικά ή σας αρέσει να κάνετε μόνοι βελτιώσεις στο σπίτι σας, να φοράτε προστατευτικά ματιών.

Προστατευτικά ματιών χρειάζεστε και αν ασχολείστε με αθλήματα πρόσκρουσης ή ρίψης αντικειμένων (π.χ. τένις). Περισσότερο από το 90% των τραυματισμών στα μάτια μπορούν να αποφευχθούν με την κατάλληλη προστασία.

Σωστή φροντίδα των φακών επαφής

Αν φοράτε φακούς επαφής είναι πολύ σημαντικό να τηρείτε ορισμένους βασικούς κανόνες:

• Να πλένετε καλά τα χέρια σας πριν φορέσετε ή αφαιρέσετε τους φακούς σας.
• Να τους αποθηκεύετε με βάση τις οδηγίες του κατασκευαστή και να τους απολυμαίνετε σωστά.
• Να μην κοιμάστε φορώντας τους, ακόμα κι αν προορίζονται για χρήση και στον ύπνο. Και αυτό διότι αυξάνεται ο κίνδυνος για σοβαρή μόλυνση των ματιών.
• Να μην κάνετε μπάνιο φορώντας τους φακούς επαφής, ούτε να κολυμπάτε στη θάλασσα. Και τα δύο ευνοούν τις μολύνσεις στα μάτια.
• Αν εκδηλώσετε κοκκίνισμα των ματιών, πόνο ή αλλαγή στην όραση όταν τους φοράτε, αφαιρέστε τους και επικοινωνήστε με τον οφθαλμίατρό σας.

Σωστή διαχείριση των προβλημάτων υγείας

Πολλά συστηματικά χρόνια νοσήματα μπορεί να έχουν οφθαλμολογικές εκδηλώσεις. Η υπέρταση, λ.χ., μπορεί να επηρεάσει την κυκλοφορία του αίματος σε βασικές δομές του ματιού (π.χ. στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, το οπτικό νεύρο) και να οδηγήσει σε προβλήματα όπως η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια. Άλλα παραδείγματα νόσων με οφθαλμολογικές εκδηλώσεις είναι:

• Ο σακχαρώδης διαβήτης
• Οι παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα
• Διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, σαρκοείδωση)
• Η δρεπανοκυτταρική αναιμία
• Νευρολογικές παθήσεις (π.χ. πολλαπλή σκλήρυνση) κ.λπ.

Για την υγεία των ματιών έχει πολύ μεγάλη σημασία η σωστή διαχείριση των ασθενειών αυτών.

Τακτικός προληπτικός (προσυμπτωματικός) έλεγχος

Στους υγιείς ενήλικες χωρίς βεβαρημένο οικογενειακό ή ατομικό ιατρικό ιστορικό, συνιστάται να γίνεται προληπτικός έλεγχος των ματιών:

• Μία φορά από την ηλικία των 20 ετών έως τα 29 έτη
• Δύο φορές από τα 30 έως τα 39 έτη

Από την ηλικία των 40 ετών, όταν συνήθως αρχίζει η πρεσβυωπία, ο έλεγχος πρέπει να είναι πιο συχνός. Η γενική σύσταση είναι:

• Κάθε 2-4 χρόνια μέχρι τα 54 έτη
• Κάθε 1-2 χρόνια μετά τα 55 έτη

Αν υπάρξουν ευρήματα ή υπάρχει ιστορικό, τη συχνότητα του ελέγχου θα την καθορίσει ο οφθαλμίατρος.

Φωτογραφία: iStock