To «πάση θυσία» της Γερμανίας

Αρκετοί την χαρακτήρισαν ως την «πιο δαπανηρή ψηφοφορία όλων των εποχών», ενώ άλλοι έκαναν λόγο για «δημοσιονομικό μπαζούκας» και για το «Whatever it takes» του Ντράγκι («ό,τι χρειαστεί» ή «πάση θυσία») στη γερμανική εκδοχή του.

Σε κάθε περίπτωση αποτελεί ιστορικό γεγονός πως την Τρίτη η Μπούντεσταγκ ενέκρινε πανηγυρικά το σχέδιο του Φρίντριχ Μερτς για χαλάρωση του φρένου χρέους, ώστε να αποδεσμευτούν κονδύλια σχεδόν ενός τρισ. ευρώ με στόχο την ενίσχυση των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και την τόνωση της ανάπτυξης της οικονομίας. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν 513 υπέρ και 207 κατά.

Η ψηφοφορία στην απερχόμενη Βουλή

Το σχέδιο εγκρίθηκε από την απερχόμενη Βουλή, τα μέλη της οποίας συνεδρίασαν για τελευταία φορά. Αυτό συνέβη διότι για την έγκριση της πρότασης ήταν απαραίτητη η πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών, δεδομένου ότι προβλέπονται συνταγματικές αλλαγές (όσον αφορά το φρένο χρέους).

Στην απερχόμενη Βουλή, τα κόμματα υπέρ του σχεδίου, δηλαδή η Χριστιανοδημοκρατική Ενωση (CDU/CSU), οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και οι Πράσινοι, είχαν από κοινού 520 έδρες (από τις 733 συνολικά) 31 περισσότερες από τις απαιτούμενες για την πλειοψηφία των δύο τρίτων. Για αυτό πέρασε, τελικά, η πρόταση, παρότι ορισμένοι απερχόμενοι βουλευτές και των τριών κομμάτων την καταψήφισαν.

Στη νέα Βουλή, οι εργασίες τις οποίας αρχίζουν την επόμενη εβδομάδα, το σχέδιο δεν θα υπερψηφιζόταν, καθώς το SPD και οι Πράσινοι απώλεσαν έδρες, τις οποίες κέρδισαν η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), πλέον το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στη Μπούντεσταγκ που υπερασπίζεται το λεγόμενο «φρένο χρέους», και η Αριστερά (Die Linke) που αντιτίθεται στην αύξηση των αμυντικών δαπανών.

Το γεγονός ότι το σχέδιο εγκρίθηκε από το απερχόμενο κοινοβούλιο επιτρέπει στο AfD να συνεχίζει να υποστηρίζει -όπως έκανε καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας- πως τα παραδοσιακά κόμματα αντιτίθενται στην «πραγματική» δημοκρατία. Οι επικριτές του Μερτς, ακόμη και στους κόλπους του κόμματός του, κατηγορούν τον νέο καγκελάριο της Γερμανίας για «εκλογική απάτη», δεδομένου ότι στην προεκλογική εκστρατεία έκανε λόγο για περικοπή δαπανών ενώ, αφού επικράτησε στις εκλογές, πραγματοποίησε στροφή 180 μοιρών.

«Το μεγαλύτερο αγαθό για έναν πολιτικό είναι η αξιοπιστία», δήλωσε ο Τίνο Κρουπάλα, συμπρόεδρος του AfD (μαζί με την Αλίς Βάιντελ, την «κολλητή» του Ελον Μασκ). «Με αυτές τις ντροπιαστικές ενέργειες, κύριε Μερτς, έχετε ήδη σπαταλήσει πλήρως τη δική σας. Οι ψηφοφόροι αισθάνονται προδομένοι από εσάς και δικαίως», πρόσθεσε.

Τι προβλέπεται στο σχέδιο

Στο σχέδιο των CDU και SPD προβλέπονται επενδύσεις συνολικού ύψους σχεδόν ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ. Τα μισά, 500 δισ. ευρώ σε 12 χρόνια, θα διοχετευτούν σε ένα ταμείο υποδομών: 400 δισεκατομμύρια θα διατεθούν για τον εκσυγχρονισμό τους ενώ τα υπόλοιπα 100 πρόκειται να επενδυθούν για την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης (αυτός ήταν ο όρος που έθεσαν οι Πράσινοι, ώστε να υπερψηφίσουν την πρόταση για τη χαλάρωση του φρένου χρέους και την αύξηση των δαπανών).

Η χαλάρωση των αυστηρών κανόνων δανεισμού σημαίνει πως θα απελευθερωθούν επιπλέον δισεκατομμύρια για το καθένα από τα 16 ομοσπονδιακά κρατίδια της Γερμανίας, οι κυβερνήσεις των οποίων θα διαχειρίζονται επίσης 100 δισεκατομμύρια από το ταμείο υποδομών.

Οι δαπάνες για την άμυνα 

Επιπλέον η κυβέρνηση θα μπορεί να δαπανά για την άμυνα έως και 3% του ΑΕΠ (περίπου 129 δισ. ευρώ) ετησίως, δημιουργώντας νέο χρέος που θα εξαιρείται πλέον από το περιβόητο «φρένο» που ορίζει πως το ομοσπονδιακό έλλειμμα δεν μπορεί να ξεπερνάει το 0,35% του ΑΕΠ. Στο πλαίσιο της αύξησης των αμυντικών δαπανών (οι οποίες, πλέον, θα εξαιρούνται από το έλλειμμα) προβλέπεται καταρχάς η ενίσχυση και ο επανεξοπλισμός των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων ενώ σημαντικοί πόροι θα διατεθούν επίσης για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών πληροφοριών  καθώς και την υποστήριξη της Ουκρανίας.

Η συνέχεια

Το γερμανικό «Whatever It Takes» δεν είναι ακόμη οριστικό, αν και με την υπερψήφισή του από τα μέλη της Μπούντεσταγκ, έχει ξεπεραστεί το μεγαλύτερο εμπόδιο. Σειρά έχει τώρα Μπούντεσρατ, η Ανω Βουλή του γερμανικού κοινοβουλίου η οποία εκπροσωπεί τα 16 κρατίδια της Γερμανίας: η σχετική ψηφοφορία πρόκειται να διεξαχθεί την Παρασκευή ενώ για να εγκριθεί η πρόταση απαιτείται επίσης πλειοψηφία δύο τρίτων, η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα επιτευχθεί, αφού η κυβέρνηση της Βαυαρίας (υπό την ηγεσία των Χριστιανοκοινωνιστών που ανέκαθεν ήταν αδιάλλακτοι όσον αφορά τη δημοσιονομική πειθαρχία) συμφώνησε να υποστηρίξει το σχέδιο του Φρίντριχ Μερτς.

Οι αντιδράσεις στη Γερμανία

«Το CDU/CSU και το SPD κέρδισαν σήμερα το μεγαλύτερο τζακ ποτ όλων των εποχών», σχολίασε η Bild, ευελπιστώντας, σαφώς επιφυλακτικά, να «πρόκειται για ένα καλό χρέος, γιατί διαφορετικά θα έχουμε καταστήσει φτωχότερα τα παιδιά και τα εγγόνια μας».

Η Süddeutsche Zeitung ήταν πιο ξεκάθαρη στην κρίση της: «Η τακτική του Μερτς να τολμήσει μια σημαντική αλλαγή στην αρχή της κοινοβουλευτικής περιόδου είναι η σωστή. Θα μπορούσε επίσης να σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές», έγραψε η βαυαρική εφημερίδα, η οποία θεωρεί πως είναι «λάθος να λέγεται ότι οι μελλοντικές γενιές θα επιβαρυνθούν με παράλογα βάρη, επειδή οι πρόσθετες επενδύσεις θα χρηματοδοτηθούν μέσω δανείων».

Είναι λάθος επειδή, «σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, το δημόσιο χρέος δεν χρειάζεται να αποπληρωθεί. Μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά και επομένως διαφέρει ουσιαστικά από τα ιδιωτικά χρέη. Αν και αυτό ενδέχεται να γίνεται δύσκολα κατανοητό από τους μη ειδικούς, η σταθερή αύξηση του δημόσιου χρέους -εξαιρουμένων εξαιρετικών περιστάσεων- δεν αποτελεί πρόβλημα, εάν η οικονομία αυξάνεται με παρόμοιο ρυθμό και το βάρος των επιτοκίων, το οποίο φέρουν τόσο οι σημερινές όσο και οι μελλοντικές γενιές, παραμένει διαχειρίσιμο».

Ενα παρόμοιο σχόλιο θα ήταν αδιανόητο πριν από λίγα χρόνια, όταν η Γερμανία εφάρμοζε ακόμα τυφλά το δόγμα Σόιμπλε περί ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Και αυτό καταδεικνύει πως οι καιροί που περνούμε είναι εξαιρετικοί: η ψηφοφορία της Τρίτης είναι συγχρόνως  η αρχή ενός νέου κεφαλαίου για τη γερμανική και, κατ’ επέκταση, την ευρωπαϊκή πολιτική και η οριστική απόδειξη ότι ο κόσμος όπως τον ξέραμε δεν υπάρχει πια.

. . .