Slow motion η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στα τρόφιμα

Αποκλιμάκωση του πληθωρισμού των ειδών διατροφής στην Ελλάδα, τους επόμενους μήνες, αναμένει η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία, ωστόσο, στην ετήσια έκθεσή της επισημαίνει ότι θα γίνει με βραδύτερους ρυθμούς.

Σύμφωνα με την ΤτΕ ο πληθωρισμός των ειδών διατροφής αυξήθηκε σημαντικά το 2022 και παρουσίασε αξιοσημείωτη επιμονή το 2023, καθώς δεν ακολούθησε την πτωτική πορεία των ενεργειακών αγαθών.

Παρά ταύτα εισήλθε σε καθοδική τροχιά, καταγράφοντας κατά τους πέντε πρώτους μήνες του 2024 σημαντικά χαμηλότερους ετήσιους ρυθμούς. Ωστόσο, αν και τον Απρίλιο του 2024 η Ελλάδα είχε το δεύτερο υψηλότερο πληθωρισμό ειδών διατροφής στην ευρωζώνη, τον Μάιο παρατηρήθηκε έντονη αποκλιμάκωση και σημαντική σύγκλιση με το μέσο όρο της ευρωζώνης. Τους επόμενους μήνες αναμένεται περαιτέρω αποκλιμάκωση του πληθωρισμού ειδών διατροφής στην Ελλάδα, αλλά με βραδύτερους ρυθμούς.

Η επιμονή αυτή συνδέεται, κατά την ΤτE, με το πλήθος και τη μεταβλητότητα των παραγόντων που επηρεάζουν τον πληθωρισμό ειδών διατροφής όπως οι τιμές της ενέργειας (κυρίως του ηλεκτρικού ρεύματος, του φυσικού αερίου και των υγρών καυσίμων), των λιπασμάτων και οι διεθνείς τιμές των εμπορευμάτων.

Στους παράγοντες αυτούς η ΤτE επισημαίνει και την αβεβαιότητα που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή και τα σχετιζόμενα καιρικά φαινόμενα, τα οποία συχνά δημιουργούν διαταραχές στην προσφορά των τροφίμων. Σύμφωνα με μελέτη Γερμανών ερευνητών η κλιματική αλλαγή, και συγκεκριμένα η άνοδος της θερμοκρασίας, μπορεί να προκαλέσει αύξηση των τιμών των τροφίμων έως 3,2% ετησίως. Η ίδια αύξηση της θερμοκρασίας θα προκαλέσει μικρότερη αύξηση του γενικού πληθωρισμού (μεταξύ 0,3 και 1,2 ποσοστιαίων μονάδων), οπότε μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματος των νοικοκυριών θα πρέπει να δαπανηθεί για την αγορά τροφίμων.

Τα τρόφιμα κατατάσσονται στα αγαθά πρώτης ανάγκης, με ιδιαίτερα χαμηλή ελαστικότητα ζήτησης, επισημαίνει από την πλευρά της η ΤτΕ. Όπως αναφέρει, η υψηλή επιμονή του πληθωρισμού ειδών διατροφής έχει σημαντικές αναδιανεμητικές συνέπειες, καθώς τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα επιβαρύνονται δυσανάλογα σε σύγκριση με νοικοκυριά που βρίσκονται υψηλότερα στην εισοδηματική κατανομή, αφού υποχρεώνονται να αφιερώσουν μεγαλύτερο αναλογικά μέρος του εισοδήματός τους στην κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών.

Αντιμετωπίζοντας μάλιστα και υψηλά επίπεδα τιμών, τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα συχνά ωθούνται στην υποκατάσταση τροφίμων υψηλότερης διατροφικής αξίας από τρόφιμα κατώτερης διατροφικής αξίας, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας της διατροφής τους και ως εκ τούτου τη δημιουργία υγειονομικών κινδύνων για τα μέλη τους.

Τρόφιμα – φωτιά για τον οικογενειακό προϋπολογισμό

O όρος “είδη διατροφής” καλύπτει όλα τα τρόφιμα, τα μη αλκοολούχα ποτά, τα αλκοολούχα ποτά και τον καπνό, δηλαδή τις δύο πρώτες από τις 12 βασικές κατηγορίες του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), που αντιπροσωπεύουν περίπου το 25% του καλαθιού του καταναλωτή.

Στην Ελλάδα ο πληθωρισμός των ειδών διατροφής κυμάνθηκε από 1,2% το 2021 σε 9,7% το 2022, 9,9% το 2023 και 5% το πρώτο πεντάμηνο του 2024. Ο αντίστοιχος μέσος όρος των ειδών διατροφής στη ζώνη του ευρώ ήταν 1,5% το 2021, 9% το 2022, 10,9% το 2023 και 3,5% το διαθέσιμο πεντάμηνο του 2024.

Από το 2022 και μετά όλοι σχεδόν οι υποδείκτες των ειδών διατροφής κινήθηκαν έντονα ανοδικά. Μάλιστα παρά τον αποπληθωρισμό των ενεργειακών αγαθών, ο πληθωρισμός των ειδών διατροφής αυξήθηκε περαιτέρω το 2023, αλλά εισήλθε σταδιακά και σε σταθερή καθοδική πορεία, υποχωρώντας τους πρώτους πέντε μήνες του 2024.

Εξαίρεση αποτελούν οι υποδείκτες “ψάρια” όπου ο πληθωρισμός στην κατηγορία αυξήθηκε 7,5% στο πεντάμηνο, στα “έλαια και λίπη” ήταν +39,2%, στα “φρούτα” +10,3%, σε “μεταλλικό νερό, αναψυκτικά, χυμοί φρούτων” +11,4% και στα “οινοπνευματώδη ποτά” +4,2%.

Μάλιστα στα μη επεξεργασμένα είδη διατροφής ο πληθωρισμός κινήθηκε στο πεντάμηνο στο +7,2%, στα επεξεργαζόμενα +4% και στο σύνολο των ειδών διατροφής στο +5%.