BRICS: Ο Πούτιν δεν θέλει το δολάριο – Βραζιλία και Ινδία διαφωνούν

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν άνοιξε τη διευρυμένη σύνοδο κορυφής των BRICS, στο Καζάν της Ρωσίας, δίνοντας έμφαση στη δημιουργία ενός εναλλακτικού διεθνούς συστήματος πληρωμών που θα μπορούσε «να εμποδίσει τις ΗΠΑ να χρησιμοποιούν το δολάριο ως πολιτικό όπλο».

Ωστόσο, το τελικό ανακοινωθέν της συνόδου κορυφής ανέφερε ότι δεν έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος όσον αφορά ένα εναλλακτικό σύστημα πληρωμών.

Συγκεκριμένα στο τελικό ανακοινωθέν, έκτασης 43 σελίδων, γίνεται αναφορά από τα γεωπολιτικά ζητήματα μέχρι τα ναρκωτικά, την αντιμετώπιση των μελλοντικών πανδημιών και την τεχνητή νοημοσύνη, ακόμη και για την προστασία των μεγάλων αιλουροειδών, αλλά για ορισμένα σημαντικά θέματα δεν υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες.

Ομως, αφήνεται να εννοηθεί ότι έχει επιτευχθεί μικρή πρόοδος προς τη δημιουργία ενός εναλλακτικού συστήματος πληρωμών, που κάποιες χώρες ελπίζουν ότι θα βοηθούσε στις συναλλαγές μεταξύ των μελών της BRICS, ενώ δεν υπάρχει καμία αναφορά στο δολάριο.

Στην έναρξη της συνόδου, ο Πούτιν είπε στους υπόλοιπους ηγέτες: «Το δολάριο χρησιμοποιείται ως όπλο. Βλέπουμε πραγματικά ότι αυτό συμβαίνει. Νομίζω ότι πρόκειται για μεγάλο λάθος αυτών που το κάνουν αυτό».

Ο ρώσος πρόεδρος τόνισε ότι σχεδόν το 95% του εμπορίου μεταξύ Ρωσίας και Κίνας διεξάγεται πλέον σε ρούβλια και γουάν.

Ομως, η κίνηση για την αποδολαριοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας δεν αρέσει σε ορισμένα μέλη των BRICS -κυρίως τη Βραζιλία και την Ινδία- που δεν θέλουν η ομάδα να γίνει αποκλειστικά φιλορωσική, φιλοκινεζική και αντιδυτική, ανέφερε o Guardian.

Η Ρωσία εργάζεται για τη δημιουργία μιας υποδομής διακανονισμού και πληρωμών που θα παρακάμπτει το σύστημα πληρωμών Swift, το οποίο εδρεύει στο Βέλγιο.

Η Αγκάθε Ντεμαράις, ειδική σε θέματα κυρώσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, είπε σχετικά: «Σε αυτό το στάδιο είναι δύσκολο να φανταστούμε μια ευρεία ανάπτυξη και υιοθέτηση των χρηματοοικονομικών εργαλείων των BRICS σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ στο παγκόσμιο νομισματικό τοπίο είναι παγιωμένη, τόσο για τις εμπορικές συναλλαγές όσο και για τα συναλλαγματικά αποθέματα- πάνω από το 80% των παγκόσμιων εμπορικών συναλλαγών τιμολογούνται σε δολάρια ΗΠΑ, τα οποία επίσης αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 60% των αποθεμάτων των κεντρικών τραπεζών».

Τελικά στο ανακοινωθέν, η αναφορά στο εναλλακτικό σύστημα πληρωμών ήταν η εξής: «Συμφωνούμε να συζητήσουμε και να μελετήσουμε τη δυνατότητα υλοποίησης μιας ανεξάρτητης, διασυνοριακής δομής, της BRICS Clear, μιας πρωτοβουλίας που θα συμπληρώνει την υπάρχουσα δομή των χρηματοπιστωτικών αγορών» και «αναθέτουμε στους υπουργούς Οικονομικών και τους Κεντρικούς Τραπεζίτες να συνεχίσουν να μελετούν το ζήτημα των τοπικών νομισμάτων, των μεθόδων πληρωμών και των πλατφορμών και να μας υποβάλουν αναφορά» στην επόμενη σύνοδο.

Αντιδράσεις για το ταξίδι του Γκουτέρες στο Καζάν

Την Πέμπτη, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θα συναντούσε τον Πούτιν, σύμφωνα με το Κρεμλίνο. Αυτή είναι η πρώτη επίσκεψή του στη Ρωσία από τον Απρίλιο του 2022.

Ενας από τους εκπροσώπους του, ο Φαρχάν Χακ, είπε ότι ο γενικός γραμματέας θα παρέθετε στη συνάντηση τις γνωστές θέσεις του για τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις προϋποθέσεις για μια δίκαιη ειρήνη, βασισμένη στις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και το διεθνές Δίκαιο.

Ο Χακ πρόσθεσε ότι ισχύουν ειδικές διατάξεις που επιτρέπουν στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ να συναντηθεί με παγκόσμιους ηγέτες που υπόκεινται σε εντάλματα σύλληψης.

Το Κίεβο ωστόσο σχολίασε ότι ήταν μια «κακή επιλογή» η απόφαση του Γκουτέρες να πάει στο Καζάν ενώ ο εσθονός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκους Τσάκνα, είπε ότι η επίσκεψη αυτή συνιστά μια «σαφή νίκη της προπαγάνδας του καθεστώτος του Πούτιν».

Ομοφωνία για το Ισραήλ, διαφωνία για το Ουκρανικό

Το τελικό ανακοινωθέν χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα για τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, όπου ζητείται η κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Οχθη και καταγγέλλονται οι ισραηλινές «επιθέσεις εναντίον ανθρωπιστικών επιχειρήσεων, εγκαταστάσεων, προσωπικού και σημείων διανομής» βοήθειας. Οι ηγέτες ζητούν επίσης από το Ισράηλ «να σταματήσει αμέσως» τις επιθέσεις εναντίον της δύναμης του ΟΗΕ στον Λίβανο (UNIFIL) και να σεβαστεί την εδαφική ακεραιότητα αυτής της χώρας.

Η Ουκρανία όμως, αναφέρεται μόνο μία φορά, κάτι που σύμφωνα με τους παρατηρητές, δείχνει τη διαφωνία μεταξύ των κρατών για το ζήτημα.

«Υπενθυμίζουμε τις εθνικές μας θέσεις όσον αφορά την κατάσταση εντός και γύρω από την Ουκρανία, όπως έχουν εκφραστεί στα αρμόδια φόρουμ. Σημειώνουμε με εκτίμηση τις σχετικές προτάσεις μεσολάβησης και θετικής παρέμβασης που στοχεύουν στην ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης μέσω του διαλόγου και της διπλωματίας», ανέφερε το ανακοινωθέν.

Ο Ναρέντρα Μόντι ήταν ίσως ο πιο άμεσος από τους παγκόσμιους ηγέτες λέγοντας ότι επιθυμεί την ειρήνη στην Ουκρανία, ενώ ο Σι Τζινπίνγκ συζήτησε για τον πόλεμο σε μια ιδιωτική συνάντηση με τον Πούτιν.

«Η σύνοδος κορυφής των BRICS, την οποία η Ρωσία σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει για να διχάσει τον κόσμο, απέδειξε για άλλη μια φορά ότι η παγκόσμια πλειοψηφία παραμένει στο πλευρό της Ουκρανίας στην προσπάθειά της να εγγυηθεί μια συνολική, δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το ουκρανικό υπουργείο Εξωτερικών.

Τα νέα μέλη και το μέλλον των BRICS

Ο μελλοντικός σκοπός και το μέγεθος της συνόδου κορυφής των BRICS -που διανύει πλέον το 16ο έτος της- αποδείχθηκε επίσης αμφιλεγόμενος, επισήμανε o Guardian, με τον Πούτιν να λέει ότι θα ήταν λάθος να αγνοηθεί το πρωτοφανές ενδιαφέρον των χωρών του παγκόσμιου Νότου που επιθυμούν να ενταχθούν στον οργανισμό.

Η Βραζιλία, σε συμμαχία με την Ινδία, προσπαθεί να αποτρέψει την αναδιαμόρφωση της λέσχης -η οποία ήδη διευρύνθηκε από πέντε σε εννέα μέλη κατά την περσινή σύνοδο κορυφής στη Νότια Αφρική- σε μια αντιδυτική συμμαχία που προωθεί τα συμφέροντα της Ρωσίας και της Κίνας.

Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, μιλώντας μέσω βιντεοκλήσης, δήλωσε: «Πολλοί επιμένουν να χωρίζουν τον κόσμο σε φίλους και εχθρούς. Αλλά οι πιο ευάλωτοι δεν ενδιαφέρονται για απλοϊκές διχοτομήσεις- αυτό που θέλουν είναι άφθονο φαγητό, αξιοπρεπή εργασία, καλά δημόσια σχολεία και νοσοκομεία καθολικής πρόσβασης».

Τα έθνη που θα γίνουν δεκτά συμφωνήθηκαν μόνο αφού η Βραζιλία άσκησε με επιτυχία βέτο κατά της Βενεζουέλας.

Τα νέα μέλη, μια διαφορετική γεωγραφική και πολιτική ομάδα, αναμένεται να είναι η Κούβα, η Βολιβία, η Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ, η Μαλαισία, η Ινδονησία, η Λευκορωσία, η Τουρκία, η Νιγηρία, η Ουγκάντα, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν. Η απόφαση της Τουρκίας, μέλους του ΝΑΤΟ, να συμμετάσχει, έχει προκαλέσει εντύπωση, σημείωσε ο Guardian.

. . .