«Δικαίως κατέχουμε αυτή τη γη»: Οι κάτοικοι της Γάζας για την προτεινόμενη Έξοδο του Τραμπ

Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ

Το αμφιλεγόμενο σχέδιο του Ισραήλ να μετεγκαταστήσει τους κατοίκους της Γάζας στο εξωτερικό – μια πρόταση που υποστηρίχθηκε από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αλλά καταδικάστηκε ευρέως από τη διεθνή κοινότητα – έχει αφήσει τις ζωές εκατομμυρίων μετέωρες. Χαιρετίστηκε ως «ευκαιρία για ανανέωση» από τους υποστηρικτές του και χαρακτηρίστηκε «εθνοκάθαρση» από τους επικριτές, ένα σχέδιο που στοχεύει να αδειάσει τον κατεστραμμένο από τον πόλεμο θύλακα, προσφέροντας σε όσους φύγουν την ευκαιρία να ξαναχτίσουν τη ζωή τους στο εξωτερικό.

Ωστόσο, με τα αραβικά και αφρικανικά έθνη να κλείνουν ερμητικά τις πόρτες τους και τους ίδιους τους κατοίκους της Γάζας να διχάζονται μεταξύ απελπισίας και περιφρόνησης, το ερώτημα παραμένει: Είναι πραγματικά ένας δρόμος προς τη σταθερότητα ή απλώς ένα άλλο κεφάλαιο εκτοπισμού και αβεβαιότητας;

Το σχέδιο μετεγκατάστασης του Ισραήλ

Το Ισραήλ παραμένει προσηλωμένο στη μετεγκατάσταση των κατοίκων της Γάζας. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, το Υπουργικό Συμβούλιο Πολιτικής Ασφάλειας ενέκρινε την πρόταση του Υπουργού Άμυνας, Ισραήλ Κατς, για τη δημιουργία μιας εθελοντικής μεταβατικής διοίκησης για κατοίκους που επιθυμούν να μετακομίσουν σε τρίτα έθνη, ευθυγραμμισμένη με το όραμα του Προέδρου Τραμπ.

Αρχικά ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, η πρωτοβουλία προτείνει τη μετεγκατάσταση σχεδόν δύο εκατομμυρίων κατοίκων της Γάζας σε διάφορες χώρες, μακριά από το κατεστραμμένο πλέον έδαφος που περιγράφεται ως «τόπος κατεδάφισης». Στο εξωτερικό, οι Παλαιστίνιοι θα κέρδιζαν υποτίθεται ευκαιρίες που προηγουμένως δεν είχαν στη διάθεσή τους.

Εν τω μεταξύ, η Χαμάς –η κυβερνητική αρχή στη Γάζα– θα αφοπλιστεί και θα αποσυναρμολογηθεί, επιτρέποντας στις προσπάθειες ανοικοδόμησης να μετατρέψουν τη Λωρίδα σε μια μεσανατολική ριβιέρα.

Η πρόταση γρήγορα απέσπασε ευρεία καταδίκη. Τα Ηνωμένα Έθνη χαρακτήρισαν το σχέδιο «εθνοκάθαρση», υπογραμμίζοντας ότι ο αναγκαστικός εκτοπισμός παραβιάζει το διεθνές δίκαιο. Αρκετά αραβικά έθνη κατήγγειλαν την πρόταση ως «αδικία» που δεν μπορεί να υποστηριχθεί. Οι ευρωπαϊκές χώρες το χαρακτήρισαν «απαράδεκτο» και η Χαμάς το απέρριψε ως «γελοίο και παράλογο», με τον εκπρόσωπο Σάμι Αμπού Ζούχρι να προειδοποιεί ότι θα μπορούσε να πυροδοτήσει περιφερειακές εντάσεις.

Στο εσωτερικό της Γάζας, η κριτική είναι εξίσου σφοδρή.

Φωνές από τη Γάζα

«Αυτή είναι μια γελοία πρόταση χωρίς αξία», είπε η Ασμαά Γουάιλ, δασκάλα από την πόλη της Γάζας. «Δικαιωματικά μας ανήκει αυτή η γη και αξίζει να ζούμε εδώ με αξιοπρέπεια. Γεννηθήκαμε εδώ, μεγαλώσαμε εδώ και αντιμετωπίσαμε κάθε εμπόδιο και αδικία, καταπίεση και πόλεμο. Έχουμε υπομείνει τεράστια πίεση και δεν θα εγκαταλείψουμε το σπίτι μας».

Το πρόβλημα είναι ότι η Γάζα, μια περιοχή 140 τετραγωνικών μιλίων κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου, έχει καταστραφεί ολοσχερώς.

Από την έναρξη του πολέμου τον Οκτώβριο του 2023, σχεδόν το 70 τοις εκατό της υποδομής της Γάζας έχει καταστραφεί . Πάνω από 170.000 σπίτια, 200 κυβερνητικά κτίρια, 136 σχολεία, 823 τζαμιά και πολλά νοσοκομεία έχουν βομβαρδιστεί.

Ο ανθρώπινος απολογισμός είναι τεράστιος, με πάνω από 50.000 νεκρούς, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία της Χαμάς. Περισσότεροι από 113.000 έχουν τραυματιστεί και 1,8 εκατομμύρια χρειάζονται επειγόντως καταφύγιο.

Η Ασμαά συνειδητοποιεί ότι ο παλαιστινιακός λαός δεν έχει άλλη επιλογή από το να ζει «στους δρόμους και σε σκηνές». Αλλά λέει ότι οι δικοί της άνθρωποι έχουν αρκετή υπομονή για να τα καταφέρουν.

Η Ασμαά απέχει πολύ από το να είναι η μόνη. Κι άλλοι Παλαιστίνιοι λένε ότι θα προτιμούσαν να παραμείνουν στη γη τους απλώς και μόνο επειδή αμφιβάλλουν ότι ο έξω κόσμος θα είχε κάτι καλύτερο να τους προσφέρει. Άλλοι φοβούνται ότι η αποχώρησή τους θα είχε άσχημο αντίκτυπο στην ευρύτερη οικογένειά τους που θα παρέμενε. Και υπάρχουν και εκείνοι που φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν ποτέ να γυρίσουν πίσω.

Αλλά δεν συμμερίζονταν όλοι αυτή την απαισιοδοξία. Ο Ομάρ Αμπντ Ραμπού, ένας νεαρός δημοσιογράφος με έδρα τη Γάζα, θεωρεί την πρόταση Τραμπ ως «μια ευκαιρία για ανανέωση και επανεξέταση του μέλλοντος των Παλαιστινίων». Πιστεύει ότι η μετεγκατάσταση «μπορεί να προσφέρει σε όσους επιθυμούν να αλλάξουν το περιβάλλον τους πρόσβαση σε νέους πόρους και καλύτερες ευκαιρίες». Θα έδινε στους ανθρώπους, σκέφτηκε, μια προσωπική και οικονομική ανάπτυξη.

Κάποιοι έχουν ήδη ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο. Σύμφωνα με το Κανάλι 12 του Ισραήλ, 35.000 κάτοικοι της Γάζας έχουν εγκαταλείψει τη Λωρίδα από τον Οκτώβριο του 2023. Μόνο τον Μάρτιο, χίλιοι κάτοικοι της Γάζας έχουν εκκενωθεί, με 600 νέους αιτούντες να φεύγουν. Και το Ισραήλ πιστεύει ότι ο αριθμός τους θα αυξηθεί.

Πολλοί από αυτούς που έφυγαν μέχρι στιγμής είναι Παλαιστίνιοι με ξένα διαβατήρια ή όσοι έχουν κατοικία ή συγγενείς στο εξωτερικό. Όσοι έμειναν, δεν έχουν πού να πάνε, παρά μόνο το Ισραήλ και οι ΗΠΑ να αναζητούν ενεργά εθελοντές, που θα ήταν πρόθυμοι να απορροφήσουν τις μάζες.

Πρόκληση η εύρεση χωρών υποδοχής

Ωστόσο, καμία χώρα δεν έχει δείξει ενδιαφέρον. Η Ιορδανία, παρά το γεγονός ότι συμφώνησε να δεχτεί 2.000 άρρωστα παιδιά και τις οικογένειές τους, απέρριψε τα ευρύτερα σχέδια εκτοπισμού. Ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι ακύρωσε μια προγραμματισμένη επίσκεψη στην Ουάσιγκτον, φοβούμενος την πίεση των ΗΠΑ να δεχτούν τους κατοίκους της Γάζας – μια ενέργεια που αρνείται.

Αφρικανικά έθνη, συμπεριλαμβανομένου του Σουδάν, της Σομαλιλάνδης και της Σομαλίας, έχουν επίσης προσεγγιστεί. Στο Σουδάν προσφέρθηκε στρατιωτική βοήθεια και βοήθεια για την ανοικοδόμηση, διεθνής αναγνώριση της Σομαλιλάνδης ως ανεξάρτητου κράτους, ενώ η Σομαλία αρνήθηκε ότι είχαν πραγματοποιηθεί συνομιλίες.

Οι διαπραγματεύσεις παραμένουν σε αδιέξοδο, παρά την πίεση των ΗΠΑ που υποδηλώνει ότι η στρατιωτική βοήθεια της Αιγύπτου θα μπορούσε να διακυβευτεί εάν το Κάιρο αρνηθεί να δεχτεί μισό εκατομμύριο κατοίκους της Γάζας – ένα σενάριο που είναι απίθανο να αποδεχθεί η Αίγυπτος λόγω των δικών της οικονομικών προκλήσεων.

Τα τελευταία χρόνια η Αίγυπτος αντιμετώπισε σημαντικές οικονομικές δυσκολίες. Το 2024, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) υποβάθμισε την πρόβλεψη για την ανάπτυξη του ΑΕΠ της Αιγύπτου στο 3,6%, μείωση από την προηγούμενη πρόβλεψη κατά 4,1%. Ομοίως, οι προβλέψεις για το 2025-2026 προσαρμόστηκαν προς τα κάτω από 5,1% σε 4,1%. Επομένως, δεν είναι εφικτή η αποδοχή μισού εκατομμυρίου επιπλέον κατοίκων πέρα από τον σημερινό πληθυσμό των 117 εκατομμυρίων.

Οι δισταγμοί της Αιγύπτου εκτείνονται πέρα από τις οικονομικές ανησυχίες. Το Κάιρο πολεμά εδώ και καιρό την τρομοκρατία που συνδέεται με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και φοβάται ότι θα μπορούσαν να διεισδύσουν ριζοσπαστικά στοιχεία μεταμφιεσμένα σε άμαχους, απειλώντας την εθνική ασφάλεια.

Διαφορετικές προοπτικές για το μέλλον

Για την Ασμαά, η απροθυμία των γειτονικών αραβικών χωρών σημαίνει προδοσία.

«Οι Άραβες είναι φοβισμένοι και ανίκανοι να αναλάβουν ουσιαστική δράση», λέει. «Τους απασχολεί το πετρέλαιο, οι συμφωνίες και οι επιχειρηματικές συμφωνίες. Τα παιδιά μας σφαγιάζονται και αυτές οι χώρες απαντούν με κενά συνθήματα γιατί δεν είναι αυτές που υποφέρουν».

Η Ασμαά πιστεύει ότι η λύση δεν θα έρθει από τους γείτονες της Γάζας. Η λύση διαφωνίας θα επιτευχθεί, πιστεύει, μόνο εάν τελειώσει ο πόλεμος και μαζί του η κατοχή του Ισραήλ.

Αλλά για τον Ομάρ, η κατάσταση δεν είναι ασπρόμαυρη. Σε αντίθεση με πολλούς στη Λωρίδα, που έχουν υιοθετήσει μια μάλλον μαχητική προσέγγιση έναντι του Ισραήλ, ειδικά μετά τις 7 Οκτωβρίου, ο Ομάρ μιλά για συνύπαρξη και για επίλυση της σύγκρουσης με διπλωματικά μέσα.

«Η επίλυση αυτής της σύγκρουσης δεν απαιτεί κλιμάκωση αλλά μάλλον εποικοδομητικό διάλογο. Πρέπει να υπάρχει χώρος για διαπραγμάτευση που να διασφαλίζει την ασφάλεια και τα δικαιώματα, μακριά από τη χρήση βίας ή τη συνεχιζόμενη κλιμάκωση», λέει.

Ωστόσο, με την επανέναρξη των εχθροπραξιών στις 17 Μαρτίου και την χερσαία εισβολή που ακολούθησε λίγο μετά, η προοπτική της ειρήνης δεν διαφαίνεται πουθενά.