Πού βαδίζει η οικονομία των ΗΠΑ

Η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, σε λιγότερο από 2 μήνες από την έναρξη της, έχει καταφέρει να φέρει τριγμούς στην οικονομία των ΗΠΑ.

Οι φόβοι για ύφεση στις ΗΠΑ κλονίζουν το χρηματιστήριο τις τελευταίες εβδομάδες ενώ οι προβλέψεις για το ΑΕΠ μειώνονται. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και το οικονομικό του επιτελείο αντιμετωπίζουν συχνά ερωτήματα σχετικά με μια πιθανή ύφεση, αλλά έως τώρα έχουν αποτύχει να καθησυχάσουν τους επενδυτές.

Οι αμερικανικές μετοχές σημείωσαν μια από τις χειρότερες εβδομάδες εδώ και αρκετό καιρό, με τον Nasdaq να καταγράφει την Τρίτη (11.03.2025) την χειρότερη ημέρα των τελευταίων δυόμιση ετών, και ο S&P 500 των τελευταίων έξι μηνών.

Το ξεπούλημα των μετοχών επιταχύνθηκε αφού ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να επιβάλει δασμό 50% στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου από τον Καναδά, προειδοποιώντας ότι μπορεί να υπάρξουν και άλλοι δασμοί και δίνοντας το «σήμα» για αλλαγή διάθεσης στους επενδυτές.

Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει με σιγουριά πως οι ΗΠΑ θα πέσουν σε ύφεση. Ωστόσο, αναλυτές και οικονομολόγοι στις μεγαλύτερες αμερικανικές τράπεζες επισημαίνουν ότι ο κίνδυνος ύφεσης έχει αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες. Η JPMorgan τοποθετεί τώρα τον κίνδυνο ύφεσης το 2025 στο 40%, από 30% στις αρχές του έτους ενώ και η Goldman Sachs αύξησε τη πιθανότητα ύφεσης από 15% σε 20% την περασμένη εβδομάδα.

Ακόμη και αν οι ΗΠΑ δεν εισέλθουν σε κανονική ύφεση – η οποία ορίζεται ως έξι μήνες επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας – οι προοπτικές για την ανάπτυξη έχουν υποχωρήσει, σύμφωνα με την Fed της Ατλάντα, τη Morgan Stanley και άλλους αναλυτές.

Η εμπορική πολιτική του Τραμπ αναδεικνύεται ως η κύρια αιτία για αυτές τις προβλέψεις.

Οι μεγάλοι και διαρκώς μεταβαλλόμενοι δασμοί πλήττουν την οικονομία με πολλαπλούς τρόπους. Σύμφωνα με μια εκτίμηση του Ινστιτούτου Peterson, εάν οι δασμοί του Τραμπ στην Κίνα, το Μεξικό και τον Καναδά εφαρμόζονταν πλήρως και παρέμεναν σε ισχύ, θα κόστιζαν στο μέσο νοικοκυριό των ΗΠΑ 1.200 δολάρια ετησίως.

Το καταναλωτικό κλίμα στις ΗΠΑ υποχώρησε σε χαμηλό άνω των δύο ετών και οι μακροπρόθεσμες προσδοκίες για τον πληθωρισμό αυξήθηκαν κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από το 1993, επισημαίνοντας την αυξανόμενη ανησυχία για τον οικονομικό αντίκτυπο των δασμών.

Οι καταναλωτές αναμένουν ότι οι τιμές θα αυξηθούν με ετήσιο ρυθμό 3,9% τα επόμενα πέντε έως 10 χρόνια, αυξημένο κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες, σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων τριών και πλέον δεκαετιών.

Όταν οι καταναλωτές κερδίζουν λιγότερα χρήματα, τείνουν να μειώνουν τις δαπάνες τους για αγαθά και υπηρεσίες. Και όταν η καταναλωτική ζήτηση μειώνεται, οι επιχειρήσεις συχνά απολύουν εργαζομένους, οι οποίοι πρέπει στη συνέχεια να μειώσουν τις δικές τους δαπάνες – μια δυναμική που μπορεί να οδηγήσει σε έναν αυτοτροφοδοτούμενο, υφεσιακό κύκλο.

Επιπλέον, η οικονομική αβεβαιότητα από τα συνεχή μπρος – πίσω γύρω από τους δασμούς είναι κακή για τις επενδύσεις. Η αβεβαιότητα οδηγεί πολλούς επενδυτές και εταιρείες να καθυστερούν τις επενδύσεις μέχρι να ξεκαθαρίσουν οι μακροπρόθεσμες οικονομικές συνθήκες. Και μια υποχώρηση των επενδύσεων μειώνει τη ζήτηση στην οικονομία, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο ύφεσης.

Αυτοί οι παράγοντες θέτουν τις βάσεις για το ξεπούλημα στη Wall Street, το οποίο επιταχύνθηκε από την αδιάφορη στάση του προέδρου απέναντι στην πτώση των μετοχών, καθώς ο ίδιος και οι σύμβουλοί του δηλώνουν πως αισθάνονται άνετα με την πρόκληση οικονομικού «πόνου» στο άμεσο μέλλον, για χάρη της υλοποίησης των ευρύτερων στόχων, κι ως εκ τούτου δικαιολογείται μια «μεταβατική περίοδος».

Ας σημειωθεί πως οι πολιτικές του Τραμπ προστέθηκαν σε μία συνθήκη, όπου ο πολυετής πληθωρισμός είχε διαβρώσει τις αποταμιεύσεις των Αμερικανών, προκαλώντας σε ορισμένους καθυστερήσεις στις πληρωμές των δανείων τους, των πιστωτικών τους καρτών κλπ. Επιπλέον, κάποια πρώτα σημάδια υποχώρησης στην αγορά εργασίας είχαν καταγραφεί από το τελευταίο τρίμηνο του 2024.

Η αβεβαιότητα σχετικά με τους δασμούς ενισχύεται και από τις άλλες πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ, όπως οι περικοπές των ομοσπονδιακών δαπανών και οι μαζικές απολύσεις ομοσπονδιακών εργαζομένων.