Οι γκρίζες ζώνες στην αγορά εργασίας

Σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, στο σύνολο του 2024 το μη εποχικά προσαρμοσμένο ποσοστό ανεργίας περιορίστηκε στο 10,1% του εργατικού δυναμικού, από 11,1% το 2023, υπενθυμίζει η Eurobank στην εβδομαδιαία ανάλυσή της.

Παράλληλα, το ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας (δηλαδή ο λόγος του εργατικού δυναμικού προς τον πληθυσμό) αυξήθηκε στο 52,8%, που είναι το υψηλότερο από το 2010 (53,5%), αλλά παραμένει από τα χαμηλότερα στην ΕΕ-27.

Με βάση το φύλο, η πτώση του ποσοστού ανεργίας ήταν ισχυρότερη στις γυναίκες (-1,6 π.μ.) συγκριτικά με τους άνδρες (-0,5 π.μ.), αλλά παραμένει υψηλότερο στις πρώτες (12,8% το 2024) σε σχέση με τους δεύτερους (8,0% το 2024). Σημειώνεται ότι μετά το 2018, η διαφορά στα ποσοστά ανεργίας μεταξύ των δύο φύλων ακολουθεί πτωτική πορεία.

Αναφορικά με την ηλικία, η ισχυρότερη μείωση στο ποσοστό ανεργίας εντοπίζεται στα άτομα ηλικίας 20-24 ετών (-4,6 π.μ., στο 20,7%) και 15-19 ετών (-3,9 π.μ., στο 33,1%), ενώ στις ηλικιακές κατηγορίες 30-44 και 45-64 ετών το ποσοστό ανεργίας κατήλθε στο 10,2% (από 11,3%) και 7,3% (από 7,5%) αντίστοιχα.

Διαχρονικά το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας παρουσιάζεται στην ηλικιακή ομάδα άνω των 65 ετών (6,0% το 2024 από 7,3% το 2023). Σημειώνονται, επίσης, τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής των γυναικών και των νέων ηλικίας 20-24 ετών στην αγορά εργασίας τα οποία το 2024 διαμορφώθηκαν σε 45,3% (από 44,9% το 2023) και 47,8% (από 48,9%) αντίστοιχα.

Σε σχέση με το επίπεδο εκπαίδευσης, η ισχυρότερη μείωση εντοπίζεται στα άτομα με Απολυτήριο Λυκείου (-1,5 π.μ., στο 11,1%) και στα άτομα με απολυτήριο Γυμνασίου (-1,3 π.μ., στο 10,4%). Στα άτομα με Διδακτορικό/Μεταπτυχιακό τίτλο -που διαχρονικά παρουσιάζουν τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας- και στα άτομα που παρακολούθησαν Μερικές τάξεις Δημοτικού/Δεν πήγαν καθόλου σχολείο -που διαχρονικά παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας- το αντίστοιχο ποσοστό παρουσίασε την υψηλότερη αύξηση, ανερχόμενο στο 6,2% (από 4,9%, +1,3 π.μ.) και στο 26,3% (από 23,9%, +2,5 π.μ.).

Το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων το 2024 περιορίστηκε περαιτέρω στο 53,8% από 55,9% το 2023 και ο αριθμός των μακροχρόνια ανέργων στους 257,4 χιλ. από τους 292,0 χιλ. το 2023. Συνολικά, από το 2014 (έτος που παρουσιάστηκε το υψηλότερο ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας και ο υψηλότερος αριθμός μακροχρόνια ανέργων) μέχρι το 2024 ο αριθμός των μακροχρόνια ανέργων έχει μειωθεί κατά 679,4 χιλ. άτομα, ενώ την τελευταία διετία έχει περιοριστεί κάτω από τα επίπεδα των 300,0 χιλ.

Παράλληλα, την ίδια περίοδο το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας έχει μειωθεί κατά 19,8 π.μ., αλλά με βραδύτερο ρυθμό συγκριτικά με τον αριθμό των μακροχρόνια ανέργων.

Ως προς την περιφερειακή διάσταση της ανεργίας, το 2024 σε τρεις περιφέρειες το σχετικό ποσοστό αυξήθηκε και στις υπόλοιπες δέκα μειώθηκε, ενώ σε επτά ήταν ίσο ή χαμηλότερο του εθνικού ποσοστού (10,1%). Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας και η δεύτερη υψηλότερη αύξηση του καταγράφηκε στην περιφέρεια Ιονίων Νήσων (+1,8 π.μ., στο 16,6%) ενώ η υψηλότερη αύξηση του εντοπίζεται στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (+2,8 π.μ., στο 10,2%).

Η ισχυρότερη μείωση παρουσιάστηκε στις περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας (-4,2 π.μ., στο 12,5%) και Ηπείρου (-3,2 π.μ., στο 10,7%), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας το 2024 εντοπίζονται στις περιφέρειες Βορείου Αιγαίου (7,1% από 9,9%) και Πελοποννήσου (7,6% από 9,6%).

Σχετικά με την κλαδική διάσταση της απασχόλησης, σε εννέα κλάδους μειώθηκε και στους υπόλοιπους 12 αυξήθηκε. Η αύξηση της απασχόλησης το 2024 οφείλεται στην αύξησή της κυρίως στους κλάδους:

• Επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων (+20,9 χιλ., στους 283,4 χιλ.),
• Κατασκευών (+19,9 χιλ., στους 185,8 χιλ.),
• Χονδρικού-Λιανικού εμπορίου (+19,9 χιλ., στους 714,1 χιλ.),
• Δραστηριοτήτων υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης (+18,4 χιλ., στους 401,0 χιλ.),
• Μεταφοράς-Αποθήκευσης (+16,2 χιλ., στους 240,7 χιλ. απασχολούμενους),

παρά τη μείωσή της στους κλάδους:

• Δημόσιας διοίκησης και άμυνας-Υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης (-14,0 χιλ. στους 354,4 χιλ.) και
• Γεωργίας, Δασοκομίας και Αλιείας (-11,3 χιλ. στους 469,6 χιλ.).

Ολοκληρώνοντας, από την ανάλυση που προηγήθηκε προκύπτει ότι η κατάσταση στην αγορά εργασίας παρουσιάζει εικόνα συνεχούς βελτίωσης καθώς το ποσοστό ανεργίας και ο αριθμός των ανέργων βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων πολλών ετών. Παράλληλα, έχει συρρικνωθεί σημαντικά η διαφορά στα ποσοστά ανεργίας μεταξύ ανδρών και γυναικών ενώ ο αριθμός των μακροχρόνια ανέργων την τελευταία διετία έχει περιοριστεί κάτω από τις 300,0 χιλ., αν και το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας μειώνεται με βραδύτερο ρυθμό.

Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, εντοπίζονται κάποιες αδυναμίες στην αγορά εργασίας.

Κατ’ αρχάς η ενίσχυση της απασχόλησης συνεχίζει να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε κλάδους μη διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών ή/και σε κλάδους που είναι διεθνώς εμπορεύσιμοι αλλά σχετικά χαμηλής προστιθέμενης αξίας και εξειδίκευσης.

Επιπρόσθετα, το ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ-27 ενώ αυτό των γυναικών και των νέων παραμένει αρκετά χαμηλότερο συγκριτικά με το εθνικό ποσοστό. Κατά συνέπεια είναι αναγκαία η ενίσχυση κλάδων με διεθνώς εμπορεύσιμη παραγωγή που χαρακτηρίζονται από υψηλή εξειδίκευση και παράγουν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας καθώς μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου της οικονομίας.

Επιπλέον, είναι απαραίτητο να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών και των νέων στην αγορά εργασίας καθώς θα συμβάλει θετικά στον πραγματικό ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας αντισταθμίζοντας σε κάποιο τουλάχιστον βαθμό τις επιπτώσεις στο ΑΕΠ από τη μείωση του πληθυσμού που βρίσκεται σε εξέλιξη και από το υψηλό επενδυτικό κενό που παρουσιάζει η οικονομία το οποίο θα χρειαστεί ακόμη χρόνο για να καλυφθεί.