Διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου: Στα πρόθυρα του φιάσκου

Σε ένα διπλωματικό και γεωπολιτικό ναυάγιο κινδυνεύει να εξελιχθεί η υπόθεση της διασύνδεσης Ελλάδας- Κύπρου μετά και το προσωρινό πάγωμα πληρωμών προς τη γαλλική Nexans και την αναστολή επί της ουσίας των ερευνών, με τον απόπλου από το Ηράκλειο και του δεύτερου ερευνητικού σκάφους που επιστρέφει στη βάση του στην Ιταλία.

Ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» φυσικά είναι η Τουρκία. Σε αντίθεση με τις πρόσφατες κυβερνητικές δηλώσεις ότι το έργο θα συνεχιστεί κανονικά, και κατ’ επέκταση και οι έρευνες που θα έπρεπε να προχωρήσουν ανατολικά προς την Κύπρο, αλλά έχουν διακοπεί από τον Ιούλιο με το επεισόδιο της Κάσου, όχι μόνο αυτό δεν συνέβη, αλλά και τα πλοία αποχώρησαν χωρίς να ολοκληρωθεί το αντικείμενο τους.

Στη πραγματικότητα η εκλογή Τραμπ, το ανακάτεμα της «τράπουλας» και η αβεβαιότητα ως προς την όποια αμερικανική στήριξη, ανέδειξαν το πραγματικό μέγεθος του γεωπολιτικού κινδύνου γύρω από τη διασύνδεση, για τον οποίο υπήρχε αφελώς η εκτίμηση ότι ήταν ελεγχόμενος. Το γεωπολιτικό ρίσκο είχε υποτιμηθεί και τώρα φαίνεται ότι φτάνει η ώρα της αξιολόγησής του στις πραγματικές του διαστάσεις.

Ταυτόχρονα και παρά το γεγονός ότι το θέμα είχε απασχολήσει τη συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν το Νοέμβριο, δεν φαίνεται να βρέθηκε μια φόρμουλα αποτροπής της επανάληψης ενός επεισοδείου όπως εκείνου της Κάσου. Έτσι ώστε να μπορούν να πραγματοποιούνται οι έρευνες (οι οποίες εμπίπτουν στην ελευθερία των ανοικτών θαλασσών και δεν αφορούν την υφαλοκρηπίδα) χωρίς να απειλείται μια κρίση.

Και κάπως έτσι φτάσαμε στην εξέλιξη το ΥΠΕΝ, που εδώ και καιρό έχει την ευθύνη για την εξέλιξη της σύμβασης του καλωδίου, να αποφασίσει το προσωρινό πάγωμα πληρωμών προς τη Nexans, (τέλη Φλεβάρη ο ΑΔΜΗΕ έπρεπε να καταβάλει 70 εκατ. ευρώ), εντείνοντας την αβεβαιότητα για τη τύχη του έργου και αναδεικνύοντας δύο ζητήματα.

Το πρώτο θέμα αφορά την οικονομική διάσταση με τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί έναντι της ΕΕ και φυσικά της γαλλικής εταιρείας μέσα από τη σύμβαση ύψους 1,4 δισ. ευρώ.

Η αδυναμία τήρησης του χρονοδιαγράμματος δημιουργεί ντόμινο παρενεργειών. Τα πλοία ακολουθούν συγκεκριμένα προγράμματα, τα κόστη είναι μεγάλα και δεν επιστρέφουν έτσι απλά στο σημείο όπου έκαναν προ μηνών έρευνες όταν και όποτε το απαιτούν οι συνθήκες.

Κατά τον ίδιο τρόπο, ένα εργοστάσιο δεν γίνεται να συνεχίσει να κατασκευάζει ένα καλώδιο, χωρίς να αμείβεται. Επομένως το προσωρινό πάγωμα των πληρωμών δεν μπορεί παρά να έχει σύντομη ημερομηνία λήξης.

Το δεύτερο θέμα αφορά τις επιπτώσεις ως προς άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην οριοθετημένη με την Αίγυπτο ΑΟΖ, όπως θα συνέβαινε αν προχωρούσαν οι έρευνες στη γραμμή Κάσου – Καρπάθου. Δίχως να παραγνωρίζει κανείς ότι μπορεί να υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι, εντούτοις αναβάλλοντας τις εργασίες, η Αθήνα είναι σαν να αποδέχεται έμμεσα τις θέσεις της Άγκυρας περί εγκυρότητας του παράνομου τουρκολυβικού μνημονίου, αφού η επίμαχη περιοχή, περνά από σημεία που επικαλύπτουν οι τουρκικές διεκδικήσεις.

Η διακυβέρνηση Τραμπ και ο παράγοντας Ισραήλ

Σαν επίσημη αιτιολογία για το προσωινό πάγωμα των πληρωμών, προβάλλεται η ανάγκη να μειωθεί η έκθεση του ΑΔΜΗΕ και να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω η εταιρεία, αφού ούτως ή άλλως οι έρευνες βυθού ανατολικά της Κάσου, παραμένουν παγωμένες. Εως σήμερα έχει πληρώσει στη γαλλική εταιρεία ποσά πέριξ των 200 εκατ. ευρώ. Ετσι το ερευνητικό σκάφος Ievoli Relume αποχώρησε για τη Μεσίνα της Σικελίας, όπου βρίσκεται εδώ και μερικές εβδομάδες και το έτερο πλοίο, NG Worker.

Και σαν αιτία για την μη έκδοση της επίμαχης Navtex προβάλλεται το γεγονός ότι η Αθήνα δεν θέλει να ρισκάρει την όξυνση των σχέσεων με την Αγκυρα ειδικά όταν υπάρχει η αβεβαιότητα ως προς την αντίδραση της απρόβλεπτης διακυβέρνησης Τραμπ.

Ένα θέμα εδώ είναι τι διπλωματικές κινήσεις κάνει η κυβέρνηση για να ξεμπλοκάρει το έργο, αξιοποιώντας για παράδειγμα, τις εξαιρετικές σχέσεις της Ουάσινγκτον με το Ισραήλ και τη κυβέρνηση Νετανιάχου.

Το Τελ Αβίβ που θεωρεί τη Τουρκία τη νέα μεγάλη απειλή για την ασφάλεια του, δεν κρύβει πόσο «ζεστό» είναι για το έργο, πόσο σημαντική είναι η διασύνδεση προκειμένου να ενισχύσει την ενεργειακή του αυτονομία και έχει κάνει σαφές ότι επιθυμεί την επιτάχυνσή του.

Το επεσήμανε άλλωστε ο ισραηλινός υπ. Ενέργειας Ελι Κοεν το Δεκέμβριο κατα τη συνάντηση του στην Αθήνα με τον έλληνα ομόλογο του Θόδωρο Σκυλακάκη.

Η αλήθεια είναι ότι έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα το Great Sea Interconnector βρίσκεται στον αέρα. Και τυχόν ναυάγιο του έργου των 1.200 χλμ και ύψους 2 δισ. ευρώ, πέραν από τις οικονομικές θα έχει προφανώς και άλλες επιπτώσεις.

Σε μια γεωπολιτική σκηνή όπου τον τόνο δίνει πλέον μόνο η δύναμη του ισχυρού και σύμμαχοι δεκαετιών συμπεριφέρονται ως οιονεί αντίπαλοι, όπως η στάση Τραμπ έναντι της ΕΕ, η εικόνα μιας χώρας που δεν μπορεί να υλοποιήσει μια ηλεκτρική διασύνδεση στέλνει το μήνυμα του αδύνατου ακόμη και στους συμμάχους της.

Και εγείρει το ερώτημα πώς η Ελλάδα θα φέρει σε πέρας τις εργασίες για έρευνες υδρογονανθράκων, όπου εμπλέκεται η υφαλοκρηπίδα, όταν δεν είναι σε θέση να ποντίσει ένα καλώδιο, το οποίο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο είναι απο τις πλέον ανώδυνες ενέργειες.

Τούτων δοθέντων και δίχως να παραγνωρίζει κανείς τις αντικειμενικές δυσκολίες, η μέχρι τώρα στάση της κυβέρνησης δείχνει ότι είχε υποβαθμίσει το γεωπολιτικό κίνδυνο και το εύλογο ερώτημα είναι πώς η χώρα πιστεύει ότι θα καταφέρει να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε ακόμη πιο δύσκολες περιπτώσεις, που εμπλέκουν την υφαλοκρηπίδα. Σαν αυτή στη Νότια Κρήτη, για την οποία λέγεται ότι έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον στη κυβέρνηση η Chevron και περνά μέσα από το διεκδικούμενο από τη Λιβύη τμήμα του τουρκολυβικού μνημονίου.