Πλήγμα στην οικονομία από αυξήσεις σε αέριο-ρεύμα

Καθώς οι ξένοι οίκοι προβλέπουν αναζωπύρωση του πληθωρισμού και νέα απώλεια ανταγωνιστικότητας για την ευρωπαϊκή οικονομία, οι νέες αυξήσεις στο ρεύμα και το φυσικό αέριο στην Ελλάδα υπογραμμίζουν το μεγάλο κόστος για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, δεδομένου ότι η χώρα μας έχει από τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικού ρεύματος στην ΕΕ. 

Η Standard & Poor’s (S&P) στην τελευταία της έκθεση για τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή οικονομία προειδοποιεί:

—Η Ευρώπη αυξάνει την ενεργειακή εξάρτησή της από τις ΗΠΑ και πληρώνει πλέον διπλάσια τιμή για το φυσικό αέριο, από ό,τι πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. 

—Η τιμή του φυσικού αερίου επηρεάζει και την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία είναι περίπου διπλάσια απ’ ό,τι στις ΗΠΑ, συνεπώς το υψηλό ενεργειακό κόστος εξακολουθεί να πιέζει τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία, αποδυναμώνοντας την οικονομία της Ευρώπης.

Αυξήσεις 10% στο ρεύμα, 20% στο αέριο

Βέβαια, δεν χρειαζόταν να έρθει η S&P να χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου για την αναζωπύρωση του πληθωρισμού και το αυξημένο κόστος που πληρώνουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις για την ενέργεια.

Ειδικά στην Ελλάδα (σ.σ. η οποία παραμένει από τις ακριβότερες χώρες βρίσκεται στο Τop 10 της ΕΕ) οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος αυξήθηκαν τουλάχιστον κατά 10% κατά τους τρείς τελευταίους μήνες και του φυσικού αερίου πάνω από 20%. Και σύμφωνα με τις τελευταίες ανακοινώσεις  παραμένουν «σταθερά ψηλά» και τον Μάρτιο.

Η τιμή της κιλοβατώρας στα πράσινα τιμολόγια μάλιστα ανέβηκε για τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις (κυμαίνεται από 17 έως και 24 λεπτά ανάλογα τον πάροχο) ενώ για τα νοικοκυριά παραμένει στο ίδιο ύψος καθώς αυξήθηκε η επιδότηση στο 1,5 λεπτό ανά κιλοβατώρα. 

Σύμφωνα με τη Eurostat ο πληθωρισμός (εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή) έτρεξε με 3,1% από τον Ιανουάριο, με μεγαλύτερη ταχύτητα συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (2,8%) τροφοδοτούμενος από την αύξηση των τιμών των υπηρεσιών κατά 5,6% και τον  δείκτη της ενέργειας ο οποίος σημείωσε άνοδο 2,6% (από 0,7% τον Δεκέμβριο) κυρίως λόγω της μεγάλης αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου κατά 26,5% 

Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος είχε περαιτέρω αύξηση 5,9% (από 7,6% τον Δεκέμβριο), ενώ στα υγρά καύσιμα (βενζίνες και πετρέλαιο κίνησης) υπήρξαν μειώσεις κατά 2,8%. 

To βασικό ερώτημα που προκύπτει πλέον είναι κατά πόσο οι νέες πληθωριστικές εστίες θα εξελιχθούν σε «πυρκαγιές» για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις οι οποίες λόγω αύξησης του ενεργειακού κόστους θα ανοίξουν ένα νέο κύκλο ανατιμήσεων των προϊόντων τους.

Τι συμβαίνει όμως στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα; Η μέση τιμή χονδρικής στο ελληνικό χρηματιστήριο κινήθηκε όλο τον Φεβρουάριο πάνω από τα 150 ευρώ ανά μεγαβατώρα, από 135 ευρώ τον Ιανουάριο, πιέζοντας προς τα πάνω αντίστοιχα και τα τιμολόγια των προμηθευτών. Το Δεκέμβριο η μέση τιμή της χονδρικής ήταν στα 129 ευρώ η μεγαβατώρα.

Ακολούθησε η μετακύλιση αυτών των αυξήσεων στον καταναλωτή με τις εταιρίες να διαμορφώνουν τα τιμολόγια για τον Ιανουάριο από 15,4 λεπτά η κιλοβατώρα έως και 23,1 λεπτά η κιλοβατώρα (!). 

Τις τιμές αυτές διατηρήθηκαν και το Φεβρουάριο καθώς όπως υποστηρίζουν οι μεγάλοι πάροχοι (όπως η ΔΕΗ και η Ptotergia που έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς) απορροφούν σημαντικό μέρος των νέων ανατιμήσεων που σημειώνονται στη χονδρική. 

Και τώρα ανακοίνωσαν ότι τα τιμολόγια της ηλεκτρικής ενέργειας θα παραμείνουν «σταθερά ψηλά» και τον Μάρτιο, καθώς το χρηματιστήριο ενέργειας παραμένει υπό πίεση εξαιτίας του συνδυασμού της ανόδου την ζήτησης και των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου.

«Ψίχουλα» η επιδότηση

Η επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος των νοικοκυριών, η οποία λειτουργεί ως σταθεροποιητής των τιμολογίων για τα νοικοκυριά, όπως έχει αποδειχθεί είναι αμελητέα μπροστά στις ανατιμήσεις που γίνονται μήνα με μήνα. 

Σε γενικές γραμμές όμως τα «πράσινα» τιμολόγια (στα οποία παραμένει η πλειονότητα των καταναλωτών) είναι πολύ ακριβότερα, σε σχέση με τα σταθερά. Οσοι καταναλωτές επέλεξαν τα μπλε (σταθερά) που ξεκινούν από 9,4 σεντς και τα κίτρινα (κυμαινόμενο) που ξεκινούν από 7,7 σεντς έχουν ευνοηθεί από την επιλογή τους και τις εξελίξεις στην αγορά.

Η έκθεση για το ενεργειακό σοκ

Τρία έτη μετά τον πόλεμο και το πρώτο ενεργειακό σοκ, η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι αντιμέτωπη με μια κατάσταση εύθραυστης ενεργειακής ασφάλειας, αφού παράγει λιγότερο φυσικό αέριο από ό,τι καταναλώνει. Αυτό επισημαίνει σε έκθεση της η S&P Global Commodity Insights τεκμηριώνοντας τους λόγους της ανησυχίας της για την ευρωπαϊκή οικονομία.

Ο διεθνής οίκος εκτιμά ότι, το 2024, η εγχώρια παραγωγή φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και το Ην. Βασίλειο διαμορφώθηκε σε λιγότερο από το 20% της κατανάλωσης. Παράλληλα, ενώ έχει επιτευχθεί, ήδη, σημαντικός βαθμός απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο (8% των προμηθειών, το 2025, από 35%, το 2021, η Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από άλλες χώρες για την προμήθεια ενέργειας και ειδικά από τις ΗΠΑ.

Και σημειώνει ότι «η εξάρτηση αυτή, ειδικά μετά τη διακοπή της διέλευσης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, την 1η Ιανουαρίου 2025, αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αν συνεκτιμηθούν και άλλοι παράγοντες, κυρίως γεωπολιτικοί».

Ποιες είναι, όμως, οι σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ενωση στο νέο ενεργειακό και γεωπολιτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται;

Πρώτον, η ΕΕ έχει αντικαταστήσει μεγάλο μέρος του ρωσικού φυσικού αερίου με εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ. Οι εισαγωγές αυτές επιβαρύνουν την ευρωπαϊκή οικονομία με υψηλότερο κόστος, αφού το LNG είναι πιο ακριβό από το φυσικό αέριο μέσω αγωγών από την Ρωσία. Ενδεικτικό είναι το στοιχείο ότι, το 2024, οι ΗΠΑ παρείχαν περίπου το 45% (τριπλάσιο ποσοστό απ’ ό,τι το 2021) των εισαγωγών LNG της ΕΕ σε σύγκριση με το 16% από την Ρωσία

Δεύτερον, οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη παραμένουν υψηλές, γεγονός που αποτελεί πρόβλημα για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και μάλιστα, εν όψει της επιβολής δασμών από τις ΗΠΑ. 

Η ΕΕ πληρώνει διπλάσιες τιμές για το φυσικό αέριο

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, παρότι οι τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη (Dutch TTF Natural Gas) έχουν αποκλιμακωθεί από τα επίπεδα-ρεκόρ του 2022, το 2024, εξακολουθούσαν να είναι διπλάσιες (€47,87 ανά μεγαβατώρα, στις 30 Δεκεμβρίου 2024), συγκριτικά με τον 5ετή μέσο όρο τους, πριν από την εισβολή στην Ουκρανία. 

. . .