Γερμανία: Ο Μερτς σκέφτεται να περάσει τώρα χαλάρωση του φρένου χρέους

Τρόπους να χαλαρώσει το αυστηρό ανώτατο όριο δανεισμού της Γερμανίας διερευνά ο νικητής των εκλογών και επικεφαλής του κόμματος Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU), Φρίντριχ Μερτς, συγκαλώντας εκ νέου το απερχόμενο κοινοβούλιο όπου το SPD, το CDU, οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι εξακολουθούν να κατέχουν την απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3, σύμφωνα με τους Financial Times.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους σήμερα (24.2.2025), μια μέρα μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία, ο Φρίντριχ Μερτς είπε ότι λυπάται που το AfD και η Linke εξασφάλισαν περισσότερες από το 1/3 των εδρών στην Bundestag, δίνοντάς τους την εξουσία να εμποδίσουν τυχόν συνταγματικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης του λεγόμενου φρένο του χρέους.

Τόσο η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) όσο και η Die Linke έχουν δηλώσει ότι αντιτίθενται στη μεταρρύθμιση του φρένοου του χρέους για τη χρηματοδότηση περισσότερων αμυντικών δαπανών.

Όμως ο Μερτς παρατήρησε ότι το CDU, το SPD, οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι θα μπορούσαν ακόμη να δράσουν στο πλαίσιο του τρέχοντος νομοθετικού σώματος, το οποίο θα διαρκέσει έως τις 24 Μαρτίου. Θα έχει συνομιλίες με τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες για την εξεύρεση λύσης πριν από τότε, είπε ο πρόεδρος του CDU. «Πριν κάνω εικασίες δημόσια γι’ αυτό, επιτρέψτε μου να μιλήσω γι’ αυτό με τους Σοσιαλδημοκράτες, το FDP και επίσης τους Πράσινους τις επόμενες μέρες … ακόμα 4 εβδομάδες για να το σκεφτούμε», είπε. Ο Μερτς πρόσθεσε ότι η oμοσπονδιακή βουλή ήταν «σε θέση να λαμβάνει αποφάσεις ανά πάσα στιγμή» και «να ενεργεί χωρίς καμία διακοπή, ακόμη και μετά τις εκλογές».

Το CDU του και το αδελφό του κόμμα της Βαυαρίας CSU κέρδισαν τις γερμανικές κοινοβουλευτικές εκλογές με 28,5% των ψήφων, ανοίγοντας τον δρόμο στον Μερτς να διαδεχθεί τον Όλαφ Σολτς ως καγκελάριος. Αλλά το AfD και η Die Linke έχουν κερδίσει μαζί περισσότερες από τις 210 έδρες που απαιτούνται για μια «μειοψηφία που εμποδίζει». Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να αποτρέψουν οποιαδήποτε τροποποίηση στο φρένο χρέους της Γερμανίας, έναν κανόνα που κατοχυρώθηκε στο σύνταγμα το 2009 για τον περιορισμό του κρατικού δανεισμού και τη διατήρηση του διαρθρωτικού ελλείμματος στο 0,35% του ΑΕΠ.

Η ίδια προϋπόθεση ισχύει για τη δημιουργία ενός ειδικού ταμείου εκτός ισολογισμού, όπως το ταμείο των 100 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε ο Σολτς το 2022 για τη χρηματοδότηση μιας γενικής αναμόρφωσης των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων μετά την πλήρη εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία.

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, ο Μερτς επέμεινε ότι ήταν αφοσιωμένος στο φρένο του χρέους, ενώ δεν απέκλειε συζητήσεις για το πώς να το τροποποιήσει. Αλλά οι οικονομολόγοι έχουν προειδοποιήσει ότι χωρίς αλλαγή της διάταξης ή δημιουργία ειδικού ταμείου εκτός προϋπολογισμού, θα είναι αδύνατο να χρηματοδοτηθούν δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ από επειγόντως απαραίτητες επιπλέον επενδύσεις στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης. Αυτό περιλαμβάνει χρήματα για την υπό κατάρρευση υποδομή μεταφορών και επικοινωνιών, καθώς και πολύ υψηλότερο αμυντικό προϋπολογισμό μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η κλίμακα της πρόκλησης επιδεινώθηκε από την πρόσφατη στροφή του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προς τη Ρωσία και την απειλή του να αποσύρει τις εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ από την Ευρώπη, κάτι που ανάγκασε τους Ευρωπαίους ηγέτες να διεξάγουν συνομιλίες για την κρίση για το πώς να αντιδράσουν.

Αν και ο Μερτς είπε ότι πιστεύει ότι μπορεί να βρει τα κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει επενδύσεις μειώνοντας τις πληρωμές πρόνοιας και τονώνοντας την οικονομική ανάπτυξη, πολλοί αναλυτές δεν πιστεύουν ότι τέτοια μέτρα θα είναι αρκετά. Αν και είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο, η σύγκληση μιας απερχόμενης Bundestag για να εγκρίνει αποφάσεις δεν είναι χωρίς προηγούμενο.

Τον Οκτώβριο του 1998, περίπου τρεις εβδομάδες μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές αλλά πριν από τη σύσταση νέας κυβέρνησης, πραγματοποιήθηκε ειδική συνεδρίαση για να εγκριθεί η συμμετοχή των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων στις αεροπορικές επιδρομές του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο σε μια προσπάθεια να αποτραπεί μια ανθρωπιστική καταστροφή, υπενθυμίζουν οι FT.

Σύμφωνα με το σύνταγμα, το νέο γερμανικό κοινοβούλιο πρέπει να συνεδριάσει το αργότερο 30 ημέρες μετά τις εκλογές. Όμως ο Πρόεδρος της Bundestag μπορεί να συγκαλέσει το κοινοβούλιο νωρίτερα κατόπιν αιτήματος του ενός τρίτου των μελών του, του ομοσπονδιακού προέδρου ή της καγκελαρίου.

Ο Holger Schmieding, οικονομολόγος στην Berenberg Bank, είπε ότι αυτό το σενάριο ήταν «δύσκολο αλλά τεχνικά δυνατό». Ωστόσο, προειδοποίησε ότι η αντιπολίτευση «θα είχε μια καλή περίπτωση να αμφισβητήσει οποιαδήποτε απόφαση στο συνταγματικό δικαστήριο επειδή η αλλαγή θα ήταν τόσο εκτεταμένη».

Ο ηγέτης των Πρασίνων Ρόμπερτ Χάμπεκ δήλωσε σήμερα (24.2.2025) ότι τάσσεται υπέρ μιας γρήγορης μεταρρύθμισης του φρένου χρέους πριν εγκατασταθεί το νέο κοινοβούλιο, ενώ ο Σολτς, ο οποίος παραμένει υπηρεσιακός καγκελάριος μέχρι να εκλεγεί ο Μερτς από το κοινοβούλιο, αντέδρασε πιο συνετά. «Εάν γίνουν συνομιλίες, θα πρέπει να συζητηθούν όλα τα δυνατά (σ.σ. σενάρια), με τη μέγιστη προσοχή», είπε ο Σολτς.

Ο απερχόμενος υπουργός Οικονομικών Γιοργκ Κούκις, επίσης από το SPD, είπε ότι υπάρχει «πολύ λίγος χρόνος» για να προχωρήσουμε σε τέτοιες αλλαγές, προσθέτοντας ότι θα ήταν «αμφισβήτητο πολιτικό μήνυμα εάν οι συνταγματικές τροποποιήσεις γίνονταν τώρα με μια παλιά πλειοψηφία».

Εν τω μεταξύ, η συναρχηγός του AfD Άλις Βάιντελ επανέλαβε την αντίθεσή της σε μια τέτοια μεταρρύθμιση «Το κράτος δεν πρέπει να ξοδεύει περισσότερα από όσα εισπράττει», είπε σήμερα, προσθέτοντας ότι η αντίθεσή της επεκτάθηκε και στην επιλογή δημιουργίας ειδικού ταμείου για αμυντικές δαπάνες.

Η συν-αρχηγός της Die Linke, Ινές Σβέρντνερ, δήλωσε ότι το κόμμα θα μπορούσε να συμφωνήσει σε αλλαγή του φρένου του χρέους υπό την προϋπόθεση ότι θα επενδυθούν περισσότερα κρατικά χρήματα σε κοινωνικές υποδομές. Ωστόσο, επανέλαβε τη θέση του κόμματος ότι δεν θα ψηφίσει υπέρ της ενίσχυσης του στρατού ή της αποστολής όπλων στην Ουκρανία.

Handelsblatt: Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να ξοδεύει 30 δισ. ευρώ περισσότερα κάθε χρόνο

Σύμφωνα με την Handelsblatt, η μελλοντική ομοσπονδιακή κυβέρνηση χρειάζεται επειγόντως περισσότερα χρήματα. Δεδομένης της κατάστασης στην εξωτερική πολιτική και της επικείμενης αποχώρησης των ΗΠΑ από την Ευρώπη, η Γερμανία θα πρέπει σύντομα να δαπανήσει σημαντικά περισσότερα χρήματα για την άμυνα. «Όλα τα μηνύματα που λαμβάνουμε από την Ουάσιγκτον δείχνουν ότι το ενδιαφέρον για την Ευρώπη μειώνεται», είπε ο Μερτς.

Υπάρχουν ήδη δισεκατομμύρια ευρώ στον προϋπολογισμό του 2025. Ακόμα κι αν η Γερμανία ήθελε μόνο να επιτύχει τον στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ, η νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα έπρεπε να ξοδεύει 30 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα ετησίως για την άμυνα μετά τη λήξη του ειδικού ταμείου της Bundeswehr το 2028.

«Μανούβρα» της τελευταίας στιγμής από το ηγέτη του CDU

Yπενθυμίζεται πως την πρόταση την οποία τώρα δηλώνει ο Μερτς ότι «σκέφτεται» -δηλαδή την ψήφιση της συνταγματικής αλλαγής στο φρένο χρέος από την απερχόμενη Βουλή και όχι την επόμενη- την είχε απορρίψει προεκλογικά ο ίδιος, αν και την είχε προτείνει επισήμως η ηγεσία του SPD, ενώ είχε καταρρεύσει η τρικομματική κυβέρνηση Σολτς μετά την εξοδο του Φιλελεύθερου ΥΠΟΙΚ, Κρίστιαν Λίντνερ.

Ωστόσο, δεν είχε αποκλείσει τη μεταρρύθμιση του φρένου χρέους μετεκλογικά, αλλά αφού εξαντλούνταν τα περιθώρια για περιορισμό των κοινωνικών δαπανών, κάτι όμως που «κλωτσά» στις προεκλογικές δεσμεύσεις του κόμματος με το οποίο θα αναγκαστεί ο Μερτς να συγκυβερνήσει, δηλαδή το SPD.

Σχολιάζοντας τη στροφή του Μερτς υπέρ της ψήφισης της χαλάρωσης του φρένου χρέους από την απερχόμενη Βουλή και όχι εκείνη που προκύπτει από τις χθεσινές εκλογές, η Welt, κάνει λόγο για «γρήγορη μανούβρα», η οποία, όμως, έχει μεγάλο «ρίσκο».