Η διπλή προσπάθεια διάσωσης της Ουκρανίας

Μετά την πολύ δύσκολη εβδομάδα που ακολούθησε τις σοκαριστικές δηλώσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπαθούν να ανακτήσουν την πρωτοβουλία. Οι ευρωπαίοι ηγέτες θα επιδιώξουν να σώσουν ό,τι έχει απομείνει από τις παραδοσιακές συμμαχίες τους, με μια διπλή στρατηγική που στοχεύει στο να κρατήσουν στο πλευρό τους τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και να σώσουν την Ουκρανία από τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ο γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, βρίσκεται ήδη στην Ουάσινγκτον για συνομιλίες με τον Τραμπ, κατά τη διάρκεια των οποίων θα υποστηρίξει ότι το να αφήσουμε τον Πούτιν να κερδίσει στην Ουκρανία θα ήταν «ένα τεράστιο στρατηγικό λάθος», όπως είπε ο ίδιος πριν από το ταξίδι.

Ο βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, πρόκειται να συναντήσει επίσης τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, την Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου, μετά τη δήλωσή του ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι «έτοιμο και πρόθυμο» να στείλει βρετανικά στρατεύματα στην Ουκρανία ως εγγύηση ασφάλειας σε μια ειρηνευτική συμφωνία.

Η τρίτη επέτειος της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία βρίσκει τις δυνάμεις της Μόσχας να σημειώνουν προόδους στο πεδίο της μάχης, ενώ οι ΗΠΑ πιέζουν για γρήγορο τέλος του πολέμου, γράφει το Politico.

«Αρκετά με τις συζητήσεις, ήρθε η ώρα για δράση!» έγραψε στο X την περασμένη εβδομάδα ο πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, ζητώντας τολμηρή δράση από τους Ευρωπαίους, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει, για τη χρηματοδότηση βοήθειας στην Ουκρανία και την ενίσχυση της αεράμυνας κατά μήκος των συνόρων της ΕΕ με τη Ρωσία. Ο Τουσκ, ένας από τους Ευρωπαίους ηγέτες που μπορεί να διεκδικήσει μια σταθερή σχέση με τον Τραμπ, προσπάθησε να αμβλύνει τις εντάσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Κιέβου.

Καθώς ο Μακρόν θα συζητάει με τον Τραμπ, η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι στενότεροι σύμμαχοί της θα πραγματοποιήσουν επίδειξη δύναμης τη Δευτέρα, στο Κίεβο, με σκοπό να σηματοδοτήσουν ότι στέκονται σταθερά στο πλευρό του ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ακόμη και όταν ο Λευκός Οίκος στρέφεται εναντίον του και ευθυγραμμίζεται με την ρητορική της Ρωσίας.

Η αντιπροσωπεία που θα βρεθεί στην πρωτεύουσα της Ουκρανίας θα περιλαμβάνει όχι μόνο τους ανώτατους αξιωματούχους της ΕΕ – την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα – αλλά και τους ηγέτες της Ισπανίας, των σκανδιναβικών και βαλτικών χωρών και πολλών άλλων, συμπεριλαμβανομένων και χωρών μελών του ΝΑΤΟ που δεν είναι μέλη της ΕΕ.

Στρατιωτική βοήθεια

Εν μέσω της προετοιμασίας για το ταξίδι τους, οι ηγέτες επεξεργάστηκαν ένα πακέτο στρατιωτικής υποστήριξης για την Ουκρανία που αναμένεται να ανέλθει σε τουλάχιστον 20 δισεκατομμύρια ευρώ. Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλλας, ζήτησε από κάθε χώρα της ΕΕ να επανεξετάσει τα στρατιωτικά της αποθέματα για να δει τι μπορεί να δώσει στο Κίεβο, με έμφαση στις οβίδες πυροβολικού, την αεράμυνα, την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό για τις ταξιαρχίες της Ουκρανίας.

Πρώτιστη στο μυαλό των Ευρωπαίων είναι η ανάγκη να ενισχυθεί η επιρροή της Ευρώπης, να δείξει υποστήριξη στην Ουκρανία και να διαχειριστεί τις δύσκολες αλληλεπιδράσεις με την κυβέρνηση Τραμπ, καθώς η σχέση μεταξύ Ουάσιγκτον και Κιέβου έχει χαλάσει.

«Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο Τραμπ μπορεί να λάβει ριζικά εχθρικές αποφάσεις εάν προσβληθεί», είπε στο Politico ένας ευρωπαίος διπλωμάτης, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί.

«Χρειάζεται να οικοδομήσουμε ένα σχέδιο ασφάλειας για την Ευρώπη, σε μια εποχή που η κοινή γνώμη δεν είναι έτοιμη για αυτό. Και δεν μπορεί να γίνει αυτό και ταυτόχρονα η Ευρώπη να διαχειριστεί την απόσυρση περίπου 100.000 Αμερικανών στρατιωτών από την Ευρώπη. Αυτός είναι ο λόγος που δεν μπορούμε να τα σπάσουμε με τον Τραμπ», πρόσθεσε ο διπλωμάτης.

Καθώς οι Ευρωπαίοι προσπαθούν απεγνωσμένα να κρατήσουν όλες τις πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων να εμπλακούν στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, από τις οποίες μέχρι στιγμής έχουν αποκλειστεί, ο πρόεδρος των ΗΠΑ κατέστησε σαφές ότι ο χρόνος τελειώνει. Ο Τραμπ και οι κορυφαίοι βοηθοί του συνεχίζουν την εκστρατεία πίεσης εναντίον του Ζελένσκι, αποφασισμένοι να αναγκάσουν τον ηγέτη της Ουκρανίας να υπογράψει ένα οικονομικό σύμφωνο που θα εκχωρήσει στην Ουάσιγκτον σημαντικό μερίδιο στο οικονομικό μέλλον της χώρας.

Ο Τραμπ είναι «πολύ σίγουρος» ότι η συμφωνία με την Ουκρανία θα μπορούσε να ολοκληρωθεί αυτή την εβδομάδα, δήλωσε στους δημοσιογράφους το Σάββατο η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λίβιτ. Αυτό έχει κάνει την Ευρώπη να τρέχει ενάντια στον χρόνο για να βρει εγγυήσεις ασφαλείας που δεν θα εξαρτώνται από τις ΗΠΑ.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έριξαν το γάντι και η σωστή απάντηση είναι να το σηκώσουν οι Ευρωπαίοι με ένα σύνολο σχεδίων. Ομως, δεν το έχουν κάνει ακόμη», είπε στο Ρolitico ο Ιβο Ντάλντερ, πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ επί προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. «Εχουν ακόμη μερικές εβδομάδες περιθώριο για να το καταλάβουν, αλλά ο πανικός και οι διαφωνίες μέχρι στιγμής απλώς υπογραμμίζουν την αντίληψη ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεννοηθεί, ακόμη και όταν αμφισβητείται στον πιο θεμελιώδη πυρήνα της από έναν σύμμαχο που δεν λειτουργεί πλέον ως σύμμαχος».

Κατ’ ιδίαν συναντήσεις στον Λευκό Οίκο

Η επίσκεψη του Μακρόν στην Ουάσιγκτον θεωρείται ως δοκιμασία για τις διπλωματικές του ικανότητες, με την Ευρώπη να προσδοκά απεγνωσμένα σε μια στροφή στην ομαλότητα των διατλαντικών σχέσεων. Αυτή η δουλειά έγινε ακόμη πιο δύσκολη την Παρασκευή, όταν ο Τραμπ κατηγόρησε τον γάλλο πρόεδρο ότι «δεν έδωσε τίποτα» στην Ουκρανία και ότι απέτυχε να προσπαθήσει να τερματίσει τον πόλεμο, σε συνέντευξή του στο Fox News.

Γάλλοι διπλωμάτες ελπίζουν ότι ο Μακρόν θα μπορέσει να πείσει τον Τραμπ ότι το εμπόριο με την Ευρώπη και η υπεράσπισή της, παραμένουν προς το συμφέρον της Αμερικής. Ο γάλλος ηγέτης, ο οποίος κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ φρόντισε να «χαϊδέψει» τη ματαιοδοξία του φιλοξενώντας τον σε στρατιωτικές παρελάσεις και ιδιωτικά γεύματα, πέρασε την περασμένη εβδομάδα σε μια φρενίτιδα διαβουλεύσεων και συνόδων κορυφής, με συμμάχους του, στο Παρίσι.

«Ο πρόεδρος είναι ένας από τους λίγους ηγέτες που έχουν πραγματική εμπειρία με τον Τραμπ και συνεργάστηκε στενά με τον Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία», είπε στο Politico ένας βοηθός του γάλλου προέδρου.

Ο Μακρόν, όπως είπε ο ίδιος την περασμένη εβδομάδα, σκοπεύει να πει στον Τραμπ ότι οι προσεγγίσεις του με τον Ρώσο Πούτιν θα γυρίσουν μπούμερανγκ. «Θα του πω: “Δεν μπορείς να φαίνεσαι αδύναμος απέναντι στον πρόεδρο Πούτιν. Δεν δείχνει αυτός που είσαι, δεν είναι το σήμα κατατεθέν σου, δεν είναι προς το συμφέρον σου”», είπε ο Μακρόν στο διαδίκτυο.

Σύμφωνα με άλλον βοηθό του Μακρόν, ο γάλλος πρόεδρος θα φτάσει στην Ουάσιγκτον με κάποιες «προτάσεις δράσης» που έχουν συζητηθεί με άλλους ευρωπαίους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ως ο Ευρωπαίος ηγέτης που ήταν ο πιο ειλικρινής για την ανάγκη της μείωσης της εξάρτησης από την Ουάσιγκτον, ο Μακρόν ίσως έχει περισσότερες ελπίδες να διαβεβαιώσει τον Τραμπ ότι η Ευρώπη είναι ολοένα και πιο σοβαρή όσον αφορά στην ενίσχυση των αμυντικών δαπανών. Το αν αυτές οι υποσχέσεις ή οι νέες δεσμεύσεις για πρόσθετο διμερές εμπόριο θα είναι αρκετές για να ηρεμήσουν τον Τραμπ και να κερδίσουν στην Ευρώπη περισσότερο χρόνο για να συμφωνήσει σε ένα σχέδιο για την Ουκρανία και τη συλλογική άμυνα της ηπείρου, μένει να φανεί, επισημαίνει το Politico.

Κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας του, το Σάββατο 22 Φεβρουαρίου στη Διάσκεψη Πολιτικής Δράσης των Συντηρητικών στα περίχωρα της Ουάσιγκτον, ο Τραμπ μίλησε για το ενδιαφέρον της Αμερικής για την Ουκρανία σαν να ήταν ένας δανειστής που εισπράττει μια πολύ καθυστερημένη δόση και όχι ένας παραδοσιακός αμερικανός πρόεδρος που διακηρύσσει την πρόθεσή του να υπερασπιστεί τη δημοκρατία σε όλο τον κόσμο.

«Θέλω να μας δώσουν κάτι για όλα τα χρήματα που βάλαμε», είπε ο Τραμπ. «Ζητάμε σπάνιες γαίες και πετρέλαιο, οτιδήποτε μπορούμε να πάρουμε. Αλλά νιώθουμε ανόητοι. (Ο πόλεμος) επηρεάζει την Ευρώπη. Δεν επηρεάζει εμάς πραγματικά».

Η νέα διατλαντική πραγματικότητα

Οι προτάσεις του Μακρόν προς τον Τραμπ πιθανότατα περιλαμβάνουν και την ανάπτυξη ευρωπαϊκής ειρηνευτικής δύναμης στην Ουκρανία σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός με τη Ρωσία. Σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ, οι σύμμαχοι της Ουκρανίας θέλουν να δημιουργήσουν μια «αντιδύναμη» στη ρωσική αφήγηση για την Ουκρανία και «να δείξουν ότι έχουν πράγματα να προσφέρουν».

«Αυτό περιλαμβάνει μια ευρωπαϊκή συνεισφορά περίπου 30.000 στρατιωτών, με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία να αναλαμβάνουν την ηγεσία», είπε ο διπλωμάτης στο Politico.

Σύμφωνα με τον Μίκα Αλτολα, φινλανδό συντηρητικό βουλευτή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ευρώπη πρέπει να στείλει ένα «συντονισμένο» μήνυμα για την Ουκρανία και την άμυνα της ΕΕ.

«Η περιπέτεια της αναπροσαρμογής της πολιτικής των ΗΠΑ, ξεκίνησε στο Μόναχο. Στη συνέχεια ενισχύθηκε από πληροφορίες στο Ριάντ, κατά τις συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας και τι πραγματικά συζητήθηκε εκεί», είπε Αλτολα. «Υπάρχει μια αναθεώρηση του Πενταγώνου για τα στρατεύματα των ΗΠΑ και μέρος αυτής είναι η αμερικανική παρουσία στην Ευρώπη. Εάν το συνδυάσουμε αυτό με το γεγονός ότι συνομιλούν με τους Ρώσους, οδηγεί σε ερωτήματα για το τι πραγματικά πρόκειται να συμβεί στο μέλλον».

Στο Κίεβο τη Δευτέρα, οι ευρωπαίοι ηγέτες ελπίζουν να ενισχύσουν τη θέση της Ουκρανίας σε ενδεχόμενες ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Ρωσία και να επιδείξουν την αυτονομία της ΕΕ από την κυβέρνηση Τραμπ σε αυτό το ζήτημα, σύμφωνα με αρκετούς διπλωμάτες και αξιωματούχους της ΕΕ. Οι διαβουλεύσεις για το αναμενόμενο στρατιωτικό πακέτο των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του τι μπορεί να χορηγηθεί και της συνολικής του αξίας, βρίσκονται σε εξέλιξη.

Γενικότερα, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία μεταξύ των χωρών της Ευρώπης που συνορεύουν με τη Ρωσία –από τη Φινλανδία έως τις χώρες της Βαλτικής, την Πολωνία και τη Ρουμανία– για τη μακροπρόθεσμη δέσμευση της Ουάσινγκτον να διατηρήσει στρατεύματα στην περιοχή και να επιβάλει την διάταξη αμοιβαίας άμυνας του Αρθρου 5 του ΝΑΤΟ.

Αν και οι ΗΠΑ δεν έχουν δηλώσει ρητά την πρόθεσή τους για μείωση των στρατευμάτων, ένας διπλωμάτης της ΕΕ είπε ότι αυτό παραμένει βραχυπρόθεσμη ανησυχία εν μέσω χαοτικών δηλώσεων από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.

. . .