Το παρασκήνιο των 31 ημερών που έδωσαν στον Φρίντριχ Mερτς τα κλειδιά της καγκελαρίας στη μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης

H βία και το μεταναστευτικό άλλαξαν τα δεδομένα στις γερμανικές εκλογές, όπως αναφέρει το Politico, και διαμόρφωσαν μια από τις πιο σημαντικές ψήφους στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας κάνοντας τον Φρίντριχ Μέρτς καγκελάριο της μεγαλύτερης χώρας στην Ευρώπη. 

Οι εκλογές στη Γερμανία έφτασαν στο τέλος τους και οι συντηρητικοί του Φρίντριχ Μερτς (CDU/CSU) με 28,6% και 208 έδρες, είναι οι νικητές με την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στα χέρια τους. Μεγαλύτεροι όμως νικητές είναι η ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία» με (AfD) – «σφραγίδα» Μασκ – της Άλις Βάιντελ που κέρδισε 151 έδρες με ποσοστό 20,8% και επιβεβαίωσε την άνοδο της ακροδεξιάς στη Γερμανία.

Ο Φρίντριχ Μέρτς θα είναι προφανώς ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας όμως με οριακή πλειοψηφία αφού δεν έφτασε το «μαγικό 30%» που θα του έλυνε τα χέρια για το σχηματισμό κυβέρνησης. Οι χριστιανοδημοκράτες ήθελαν ένα ποσοστό άνω του 30% τόσο για ψυχολογικούς λόγους όσο και για τη διευκόλυνση της επόμενης ημέρας στην Μπούντεσταγκ.

Με το ποσοστό του να είναι άνω του 28% αυτό μεταφράζεται σε 208 έδρες με τον «μαγικό» αριθμό να είναι το 316. Τι σημαινει αυτό πρακτικά; Ότι ναι μεν θα χρειαστεί τελικά έναν μόνο κυβερνητικό εταίρο – το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) που συγκέντρωσε 121 έδρες με ποσοστό 16,4% – από τη στιγμή που η Βουλή θα είναι πεντακομματική, αλλά μπορεί να μην είναι αποκλειστικά στο χέρι του να περάσει κρίσιμες ρυθμίσεις όπως η αύξηση αμυντικών δαπανών, την ώρα ειδικά που ανεξαρτητοποίηση της άμυνας της Ευρώπης από τις ΗΠΑ είναι πιο επικτακτική από ποτέ.

Η εκλογική αναμέτρηση στη Γερμανία κατέδειξε τη βαθιά πολιτική μετατόπιση που συντελείται στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Με τη Χριστιανική Ένωση (CDU/CSU) να επιστρέφει στην κορυφή, αλλά χωρίς απόλυτη πλειοψηφία, και την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) να σημειώνει ιστορικό υψηλό, το πολιτικό τοπίο της χώρας μοιάζει πιο κατακερματισμένο από ποτέ.

Όταν ο Φρίντριχ Μερτς πήρε μια «ιστορική απόφαση»

Ήταν ακριβώς ένα μήνα πριν από τις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου, όταν ο Φρίντριχ Μερτς εκμυστηρεύτηκε σε μια ομάδα μελών του κόμματος ότι είχε λάβει μια ιστορική απόφαση, γράφει το Politico. Η χώρα είχε βιώσει μια φρικτή επίθεση μια μέρα νωρίτερα, όταν ένας Αφγανός περιπλανήθηκε σε ένα πάρκο στην πλούσια νότια πολιτεία της Βαυαρίας και σκότωσε με ένα κουζινομάχαιρο ένα 2χρονο αγόρι και έναν άνδρα που τον πρόσεχε.

Σύμφωνα με όσους τον γνωρίζουν καλά, ο Mερτς- ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας – είναι ένα άτομο που είναι εξίσου πιθανό να επηρεαστεί από τη δική του συναισθηματική αντίδραση όσο και από ψυχρούς πολιτικούς υπολογισμούς. Εκείνο το βράδυ απέδειξε ότι μπορούσε να αξιοποιήσει και τα δύο ταυτόχρονα.

Εκείνη τη νύχτα εκμυστηρεύτηκε στους συναδέλφους του συνομιλία ότι οι φόνοι ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Τις προηγούμενες εβδομάδες η υποστήριξη στο κόμμα του είχε αρχίσει να φθίνει – και η ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) κέρδιζε έδαφος σε πρωτοφανή επίπεδα. Μέσα σε λίγες ώρες από την επίθεση είχε αποφασίσει να ακολουθήσει μία ριζοσπαστική πορεία δράσης που θα άλλαζε τις τελευταίες εβδομάδες την προεκλογική εκστρατεία, θα τον ωθούσε στη νίκη και θα άλλαζε την ίδια τη Γερμανία.

«Ο [Μερτς] είναι κάποιος που μπορεί να επηρεαστεί συναισθηματικά», δήλωσε στο Politico η Serap Güler, συντηρητική βουλευτής που ενημερώθηκε από τον Mερτς αμέσως μετά τις δολοφονίες. «Αυτή η επίθεση, ειδικά επειδή είχε θύμα ένα παιδί, τον άγγιξε πραγματικά».

«Δεν με νοιάζει»

Η επίθεση στο Aσάφενμπουργκ τον άγγιξε βαθειά. Από καιρό πίστευε ότι η συντηρητική του Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) έπρεπε να υιοθετήσει σκληρότερη γραμμή στο μεταναστευτικό, αλλά η σοκαριστική φύση της επίθεσης, σε συνδυασμό με την ραγδαία άνοδο του AfD, τον έπεισε ότι τώρα ή ποτέ.

«Δεν με νοιάζει ποιος ακολουθεί αυτή την πορεία πολιτικά», είπε στους δημοσιογράφους την επόμενη μέρα της επίθεσης, αναφερόμενος στην κριτική ότι θα δεχόταν για την υιοθέτηση της ρητορικής του λαϊκιστή αντιπάλου του. Εμφανίστηκε πένθιμος, επιλέγοντας να φορέσει μαύρο κοστούμι και γραβάτα, με φόντο ένα αυστηρό μπλε σκηνικό.

«Απλώς λέω ότι δεν θα ακολουθήσω κανέναν άλλο δρόμο». Στη νυχτερινή συνομιλία με μέλη της συμμαχίας CDU, τους εξήγησε τη νέα του στρατηγική, η οποία ήταν τόσο ιστορική και ριζοσπαστική όσο και αμφιλεγόμενη. Όσοι άκουγαν πρόσεχαν κάθε του λέξη. Τους φάνηκε συναισθηματικός και ανήσυχος.

Τους είπε ότι στον μήνα που απέμενε πριν από τις εκλογές, θα προωθούσε σκληρές μεταναστευτικές προτάσεις στο κοινοβούλιο και – δραματικά – δεν θα δίσταζε ακόμη κι αν αυτό σήμαινε ότι, για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας, θα βασιζόταν σε ψήφους από την ακροδεξιά.

Ήταν ένα στοίχημα σεισμικών διαστάσεων. Οι εσωτερικοί κύκλοι είπαν ότι ήλπιζε ότι επιδεικνύοντας δύναμη μπροστά στην τραγωδία θα εμπόδιζε τη μετακίνηση ψηφοφόρων στους αντιμεταναστευτικούς αντιπάλους του.

Όμως, ο κίνδυνος να του γυρίσει μπούμερανγκ ήταν τεράστιος – ήξερε ότι κάποιοι κεντρώοι ψηφοφόροι θα μπορούσαν να στραφούν σε άλλα κόμματα του κεντρώου χώρου και, ακόμα πιο κρίσιμα, ήξερε ότι η κίνησή του θα μπορούσε να θεωρηθεί ως άρση του στίγματος της AfD, ενισχύοντας τη στήριξή της.

Το μεταπολεμικό «τείχος προστασίας»

Η απόφαση άλλαξε εντελώς την πορεία της προεκλογικής εκστρατείας. Η προσοχή όλων των κομμάτων μετατοπίστηκε στο μεταναστευτικό ζήτημα και στην πρόκληση που η κίνηση του Μερτς έθετε στον Brandmauer, τον φραγμό που μέχρι εκείνη τη στιγμή εμπόδιζε τα κόμματα του πολιτικού κατεστημένου να συνεργαστούν, επίσημα ή ανεπίσημα, με την ακροδεξιά.

Ξαφνικά, εξαφανίστηκαν τα ερωτήματα που αναμενόταν να κυριαρχήσουν στον προεκλογικό διάλογο: πώς θα αναζωογονηθεί η οικονομία της χώρας, πώς θα εκσυγχρονιστεί ο στρατός ή πώς θα διαχειριστεί η Γερμανία τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία. Και όλα αυτά φάνηκαν να λειτουργούν υπέρ του Μερτς.

Την Κυριακή, η συμμαχία CDU/CSU ήρθε πρώτη με σχεδόν 29% των ψήφων. Το στοίχημα απέδωσε αλλά οριακά.

Μόλις λίγες ψήφοι εμπόδισαν την άκρα αριστερά, της οποίας οι υποστηρικτές μισούσαν το φλερτ των συντηρητικών με την ακροδεξιά, από το να μπει στο κοινοβούλιο ― γεγονός που θα δυσκόλευε τον σχηματισμό σταθερού συνασπισμού.

Ωστόσο, με την AfD στη δεύτερη θέση, αγγίζοντας πάνω από 20% και διπλασιάζοντας το ρεκόρ της από το 2021, ήταν μια βραδιά με ανάμεικτα συναισθήματα για τον νέο καγκελάριο και το αποτέλεσμα υπογραμμίζει τις δύσκολες ημέρες που έρχονται.

Η αποτυχημένη μεταναστευτική πολιτική της Γερμανίας και η ακροδεξιά

Η επίθεση στο Ασάφενμουργκ, η τελευταία σε μια σειρά εγκλημάτων υψηλού προφίλ που διαπράχθηκαν από αλλοδαπούς που ζουν στη Γερμανία, τάραξε τη σύντομη προεκλογική εκστρατεία.

Τον Δεκέμβριο, ένας Σαουδάραβας σκότωσε έξι ανθρώπους και τραυμάτισε 300 όταν έπεσε με αυτοκίνητο σε χριστουγεννιάτικη αγορά στο Μαγδεμβούργο της ανατολικής Γερμανίας και μια θανατηφόρα επίθεση με μαχαίρι στην πόλη Σόλινγκεν της δυτικής Γερμανίας τον περασμένο Αύγουστο άφησε πίσω του τρεις ανθρώπους νεκρούς και άλλους οκτώ τραυματίες.

Τα ονόματα των πόλεων που είχαν γίνει μάρτυρες επιθέσεων είχαν γίνει πολιτική συντομογραφία για προφανή απόδειξη ότι η μεταναστευτική πολιτική της Γερμανίας είχε αποτύχει: Σόλινγκεν, Μαγδεμβούργο, Ασάφενμπουργκ.

Η αλλαγή τακτικής του Mερτς δεν ήταν μόνο συναισθηματική. Συντηρητικοί πολιτικοί εκμυστηρεύτηκαν στο Politico ότι ήταν επίσης μέρος μιας υπολογισμένης προσπάθειας για να έρθουν πίσω οι ψηφοφόροι που είχαν αυτομολήσει στην ακροδεξιά.

Καθώς οι προτάσεις του έφτασαν στο βήμα του γερμανικού κοινοβουλίου την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου, ο Μερτς περπάτησε σε τεντωμένο σκοινί. Ενώ επέμεινε ότι το κόμμα του δεν θα συμμετείχε ποτέ σε συνασπισμό με το AfD, αφήνοντας το τείχος προστασίας ανέπαφο, υποστήριξε παράλληλα ότι η κατάσταση απαιτεί άμεση δράση.

«Ναι, μπορεί το AfD για πρώτη φορά να επιτρέψει την ψήφιση ενός απαραίτητου νόμου», είπε ο Μερτς κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο βήμα του κοινοβουλίου. Αλλά «είμαστε αντιμέτωποι με την επιλογή να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε αβοήθητοι καθώς άνθρωποι στη χώρα μας απειλούνται, τραυματίζονται και δολοφονούνται» ή «να σηκωθούμε και να κάνουμε ό,τι είναι αναμφισβήτητα απαραίτητο σε αυτό το θέμα».

Το AfD παρακολούθησε με αγαλλίαση τη συζήτηση για τις επιθέσεις και το τείχος προστασίας. Τελικά είχε φέρει τα κυρίαρχα κόμματα εκεί που τα ήθελε: να μιλούν για τα ίδια θέματα και για τη μετανάστευση.

Οι «βόμβες» των Αμερικανών

Ενώ τα γερμανικά κόμματα επικεντρώνονταν στη μετανάστευση και το τείχος προστασίας – σαφώς εγχώρια θέματα – η νέα κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον ετοιμαζόταν να ρίξει μερικές «βόμβες».

Στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου, μόλις 9 μέρες πριν από τις γερμανικές εκλογές, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Βανς αποδοκίμασε τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες στην ομιλία του. Αναφερόμενος σε μια άλλη θανατηφόρα επίθεση που έλαβε χώρα στο Μόναχο νωρίτερα εκείνη την ημέρα, κατήγγειλε τους ευρωπαίους ηγέτες που άνοιξαν «την πύλη σε εκατομμύρια ανεξέλεγκτους μετανάστες».

Η ομιλία ήρθε μετά την ανακοίνωση του Τραμπ ότι σχεδίαζε να ξεκινήσει ειρηνευτικές συνομιλίες με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν χωρίς την Ουκρανία και την Ευρώπη.

Παρά τη σοβαρότητα αυτών των εξελίξεων και τις πιθανές επιπτώσεις τους για τη Γερμανία, η εξωτερική πολιτική φαινόταν σαν μεταγενέστερη… σκέψη. Μόλις την τελευταία ημέρα της προεκλογικής εκστρατείας η εξωτερική πολιτική βρέθηκε στην κορυφή της ατζέντας των υποψηφίων.

Ο Μερτς προειδοποίησε δύο ημέρες πριν από τις εκλογές ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στην αμερικανική προστασία. «Όπως και το 1949, δεν αντιμετωπίζουμε τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από την επανίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας». 

Ήταν μια παρατήρηση για τις προκλήσεις που ξέρει ότι θα έρθουν.«Μπορούμε πραγματικά να επιτύχουμε την ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ», είπε λίγο μετά τη διακήρυξη της νίκης το βράδυ της Κυριακής. Μετά τις δηλώσεις Τραμπ, «είναι σαφές ότι οι Αμερικανοί, τουλάχιστον αυτό το τμήμα των Αμερικανών, αυτή η κυβέρνηση, αδιαφορούν σε μεγάλο βαθμό για τη μοίρα της Ευρώπης».

Μετά το στοίχημα του Mερτς την επομένη της επίθεσης στο Ασάφενμπουργκ -η απόφαση που περιέγραψε σε εκείνο το τηλεφώνημα αργά τη νύχτα- η μετανάστευση έγινε το ζήτημα που άλλαξε τους συσχετισμούς και όλη την προεκλογική εκστρατεία. Αλλά η νέα κυβέρνηση θα δυσκολευτεί να αγνοήσει τους γεωπολιτικούς σεισμούς που μαίνονταν ενώ όλοι κοιτούσαν αλλού…

Πληροφορίες από Politico