Ο επιβλητικός ουρανοξύστης – «δώρο» του Στάλιν στο λαό της Πολωνίας

Το Παλάτι του Πολιτισμού και της Επιστήμης είναι ένα πολυώροφο κτίριο στον κέντρο της Βαρσοβίας, στην Πολωνία.

Με συνολικό ύψος 237 μέτρων (μαζί με κωδωνοστάσιο) είναι το δεύτερο ψηλότερο κτίριο τόσο στη Βαρσοβία όσο και στην Πολωνία μετά τον ουρανοξύστη Varso Tower, το 6ο ψηλότερο κτίριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ένα από τα ψηλότερα στην Ευρώπη.

Το κτίριο έχει 46 ορόφους, εκ των οποίων οι δύο είναι υπόγειοι, ενώ διαθέτει συνολικά 3.288 δωμάτια στο εσωτερικό του.

Το κτίριο ήταν αρχικά γνωστό ως το Παλάτι Πολιτισμού και Επιστήμης του Ιωσήφ Στάλιν, καθώς η ιδέα της κατασκευής του ανήκε στον Σοβιετικό ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν και προσφέρθηκε ως «δώρο» στον λαό της Πολωνίας, μετά την ισοπέδωση της πόλης από τις γερμανικές βόμβες το 1944.

Ωστόσο, στον απόηχο της αποσταλινοποίησης, η αφιέρωση στον Στάλιν ανακλήθηκε.Το όνομα του Στάλιν αφαιρέθηκε από την κιονοστοιχία, το εσωτερικό λόμπι και ένα από τα γλυπτά του κτιρίου.

Η κατασκευή του κτιρίου ξεκίνησε το 1952 και ολοκληρώθηκε το 1955. Ο ουρανοξύστης κατασκευάστηκε, χρησιμοποιώντας σοβιετικά σχέδια, από 3.500 έως 5.000 Σοβιετικούς εργάτες και 4.000 Πολωνούς εργάτες. Δεκαέξι εργάτες έχασαν τη ζωή τους σε ατυχήματα κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Οι οικοδόμοι στεγάστηκαν σε ένα νέο προαστιακό συγκρότημα που χτίστηκε με έξοδα της Πολωνίας, με δικό του κινηματογράφο, αίθουσα φαγητού, κοινοτικό κέντρο και πισίνα, που ονομάζεται Osiedle “Przyjaźni” («Γειτονιά της Φιλίας»).

Η αρχιτεκτονική του κτιρίου σχετίζεται στενά με αρκετούς παρόμοιους ουρανοξύστες που κατασκευάστηκαν στη Σοβιετική Ένωση της ίδιας εποχής, με πιο αξιοσημείωτο το κεντρικό κτίριο του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας.

Με κίνητρο την πολωνική ιστορική αρχιτεκτονική και τα αμερικανικά πολυώροφα κτίρια Arte Deco, το κτίριο σχεδιάστηκε από τον Σοβιετικό Ρώσο αρχιτέκτονα Λεβ Ρούντνεφ σε στυλ «Επτά Αδερφές» – δηλαδή στους επτά ουρανοξύστες που έχτισε ο Στάλιν στην Μόσχα- και αναφέρεται ανεπίσημα ως η «Όγδοη Αδελφή».

Το Παλάτι ήταν επίσης ο ψηλότερος πύργος ρολογιού στον κόσμο, μέχρι την εγκατάσταση ενός μηχανισμού ρολογιού στο κτΊριο NTT Docomo Yoyogi στο Τόκιο της Ιαπωνίας.

Ωστόσο, ο Λεβ Ρούντνεφ, ενσωμάτωσε μερικές πολωνικές αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες στο έργο αφού ταξίδεψε στην Πολωνία και είδε την αρχιτεκτονική.Οι μνημειακοί τοίχοι είναι γεμάτοι με κομμάτια τοιχοποιίας που έχουν αντιγραφεί από αναγεννησιακά σπίτια και παλάτια της Κρακοβίας και του Ζάμοστς.

Λίγο μετά τα εγκαίνια, το κτίριο φιλοξένησε το 5ο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών. Πολλοί επισκέπτες αξιωματούχοι περιόδευσαν το Παλάτι και φιλοξένησε επίσης παραστάσεις από αξιόλογους διεθνείς καλλιτέχνες, όπως μια συναυλία του 1967 από τους The Rolling Stones, την πρώτη από ένα μεγάλο δυτικό ροκ γκρουπ πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα.

Το 1985, φιλοξένησε την ιστορική συναυλία του Λέοναρντ Κόεν.

Τέσσερα ρολόγια πρόσοψης 6,3 μέτρων προστέθηκαν στην κορυφή του κτιρίου πριν από τους εορτασμούς της χιλιετίας το 2000. Τα ρολόγια άρχισαν να λειτουργούν στις 31 Δεκεμβρίου 2000.

Σήμερα, το κτίριο λειτουργεί ως εκθεσιακό κέντρο και συγκρότημα γραφείων. Το Παλάτι περιλαμβάνει έναν πολυκινηματογράφο με οκτώ αίθουσες,τέσσερα θέατρα, δύο μουσεία (Μουσείο Εξέλιξης της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας), γραφεία, βιβλιοπωλεία, μια μεγάλη πισίνα, μια αίθουσα αμφιθέατρου για 3.000 άτομα και ένα διαπιστευμένο πανεπιστήμιο, το Collegium Civitas, στον 11ο και 12ο όροφο του κτιρίου. Η βεράντα στον 30ο όροφο, στα 114 μέτρα, είναι ένα γνωστό τουριστικό αξιοθέατο με πανοραμική θέα στην πόλη.

Η Αίθουσα Συνεδρίων φιλοξένησε τον διαγωνισμό Miss World 2006. Τον Φεβρουάριο του 2007, το Παλάτι Πολιτισμού και Επιστημών συμπεριλήφθηκε στο επίσημο μητρώο προστατευόμενων αρχιτεκτονικών μνημείων.

Το 2010, ο φωτισμός του κτιρίου εκσυγχρονίστηκε και τοποθετήθηκαν φώτα LED υψηλής ισχύος, επιτρέποντας στο παλάτι να πάρει διάφορα χρώματα τη νύχτα.

Η πρώτη χρήση του νέου φωτισμού έγινε κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων του 2010, όταν το παλάτι φωτίστηκε σε πράσινο και λευκό για να θυμίζει χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Τον Δεκέμβριο του 2013, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του Euromaidan, φωτίστηκε με μπλε και κίτρινο χρώμα, στα χρώματα της εθνικής σημαίας της Ουκρανίας ως ένδειξη αλληλεγγύης στους διαδηλωτές. Στις 29 Ιανουαρίου 2021, κατά τη διάρκεια των διαμαρτυριών του κινήματος γυναικών Ogólnopolski Strajk Kobiet, το σύμβολο του κινήματος – ένα μόνο κόκκινο μπουλόνι σε μαύρο φόντο – προβλήθηκε στο κτίριο.

Για αρκετά χρόνια, το Παλάτι ήταν ένα μισητό σύμβολο της σοβιετικής επιρροής στη Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας, γι΄αυτό και υπήρξαν εκκλήσεις για κατεδάφιση του κτιρίου, κυρίως από ακροδεξιά κόμματα, όπως συνέβη με άλλες χώρες που κατέστρεψαν οικοδομήματα από την εποχή των καταπιεστικών καθεστώτων.

Όμως, με την πάροδο του χρόνου, το Παλάτι έγινε ένα από πιο τα δημοφιλή κτίρια και αξιοθέατα της Βαρσοβίας.