Η έγκαιρη διάγνωση και εξατομικευμένη θεραπεία σύμμαχοι στην αντιμετώπιση ψωριασικής αρθρίτιδας & αξονικής σπονδυλοαρθρίτιδας

Τα συμπτώματα δύο χρόνιων αυτοάνοσων παθήσεων, της ψωριασικής αρθρίτιδας και αξονικής σπονδυλοαρθρίτιδας, το πως γίνεται η διάγνωση τους αλλά και η σημασία της έγκαιρης διαπίστωσης της κάθε νόσου και της ψυχολογικής υποστήριξης των ασθενών μας ανέλυσε ο καθηγητής Ρευματολογίας στην Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ. στο Γ.Ν.Θ. «Ιπποκράτειο» της Θεσσαλονίκης, Θεόδωρος Δημητρούλας. Ο κ. Δημητρούλας μας εξηγεί επίσης το τι αναφέρουν οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες για τα δύο νοσήματα.

1. Κύριε καθηγητά ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της ψωριασικής αρθρίτιδας και της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας. Υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές στα συμπτώματα τους;

Η ψωριασική αρθρίτιδα και η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα είναι χρόνιες, αυτοάνοσες φλεγμονώδεις παθήσεις που προκαλούν πόνο και δυσκαμψία στις αρθρώσεις, επηρεάζοντας σημαντικά την κινητικότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Η ψωριασική αρθρίτιδα εμφανίζεται συχνά σε άτομα με ψωρίαση και επηρεάζει συνήθως τις αρθρώσεις των χεριών, των ποδιών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, της σπονδυλικής στήλης, προκαλώντας χαρακτηριστική διόγκωση και πόνο. Αντίθετα, η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα εντοπίζεται κυρίως στη σπονδυλική στήλη και την περιοχή της λεκάνης, με τους ασθενείς να βιώνουν έντονη δυσκαμψία, ιδιαίτερα το πρωί ή μετά από παρατεταμένη ακινησία.

Ένα κοινό σύμπτωμα και στις δύο παθήσεις είναι η έντονη κόπωση, η οποία επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα των ασθενών. Όμως, παρά τις ομοιότητες, η διαφορετική εντόπιση των συμπτωμάτων καθορίζει και τις κατάλληλες θεραπευτικές στρατηγικές για κάθε πάθηση.

2. Πώς γίνεται η διάγνωση τόσο της ψωριασικής αρθρίτιδας όσο και της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας;

Η διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας και της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας γίνεται από εξειδικευμένο ρευματολόγο, ο οποίος λαμβάνει υπόψη τα συμπτώματα του ασθενούς και προχωρά σε λεπτομερή κλινική εξέταση και σειρά διαγνωστικών ελέγχων. Στις εξετάσεις περιλαμβάνονται απεικονιστικές μέθοδοι, όπως ακτινογραφίες, μαγνητικές τομογραφίες και υπερηχογραφήματα, οι οποίες εντοπίζουν φλεγμονή και πιθανές βλάβες στις αρθρώσεις και βοηθούν στη διάκριση ανάμεσα στους τύπους φλεγμονώδους αρθρίτιδας, καθώς και στην παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου με την πάροδο του χρόνου.

Οι αιματολογικές εξετάσεις μπορούν να προσφέρουν πληροφορίες για τα επίπεδα φλεγμονής στον οργανισμό, αν και καμία εξέταση αίματος από μόνη της δεν είναι επαρκής για την πλήρη διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας ή της αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας. Να σημειωθεί ότι σε περίπτωση υποψίας αξονικής σπονδυλαρθρίτιδας, μπορεί να γίνει και γενετικός έλεγχος για το γονίδιο HLA-B27, το οποίο σχετίζεται με τη νόσο, αλλά δεν είναι ειδικό για την πάθηση.

3. Οι επιστήμονες επισημαίνουν τα τελευταία χρόνια την αναγκαιότητα της έγκαιρης διάγνωσης. Πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση για την αποφυγή μακροχρόνιων επιπλοκών σε αυτές τις παθήσεις;

Η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας και για τις δύο παθήσεις, καθώς επιτρέπει την άμεση παρέμβαση με κατάλληλη θεραπεία που μπορεί να περιορίσει τη φλεγμονή και την πρόοδο της νόσου.

Στην ψωριασική αρθρίτιδα, η καθυστέρηση μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες βλάβες στις αρθρώσεις, ενώ στην αξονική σπονδυλαρθρίτιδα μπορεί να προκαλέσει σοβαρή δυσκαμψία στη σπονδυλική στήλη.

Η έγκαιρη θεραπεία επιτρέπει στους ασθενείς να διατηρούν την κινητικότητα και την ποιότητα ζωής τους για περισσότερο χρόνο. Γι’ αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι σήμερα υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση και συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ιατρικών ειδικοτήτων (π.χ. ρευματολόγοι – δερματολόγοι) και η διάγνωση της αρθρίτιδας δεν καθυστερεί για μεγάλο χρονικό διάστημα όπως συνέβαινε παλαιότερα.

4. Κύριε καθηγητά η ψυχολογική υποστήριξη πόσο σημαντικό ρόλο παίζει για την καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών αυτών;

Η ψυχολογική υποστήριξη συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της ασθένειας συνολικά, καθώς οι χρόνιοι πόνοι και οι περιορισμοί που επιβάλλουν οι παθήσεις αυτές προκαλούν συχνά άγχος, κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση.

Υπάρχουν ειδικά προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης και συμβουλευτική που βοηθούν τους ασθενείς να διαχειριστούν το στρες, ενώ η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης τους δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούν με άλλους ασθενείς.

Να πούμε επίσης, ότι η καλή ψυχική υγεία βοηθά τους ασθενείς να ακολουθούν πιστά τη θεραπεία τους και να διαχειρίζονται καλύτερα την καθημερινότητά τους.

5. Τέλος, θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τι προβλέπουν οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες για τη φαρμακευτική αγωγή των δύο αυτών παθήσεων και πώς επιλέγεται από το θεράποντα ιατρό η κατάλληλη θεραπεία;

Οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν μια εξατομικευμένη προσέγγιση στη φαρμακευτική θεραπεία και για τις δύο παθήσεις, βάσει της σοβαρότητας και της απάντησης κάθε ασθενούς. Σε πρώτο στάδιο, χορηγούνται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και DMARDs για την καταπολέμηση της φλεγμονής. Όταν τα συμπτώματα δεν ελέγχονται επαρκώς, οι ιατροί στρέφονται σε βιολογικούς παράγοντες, όπως οι αναστολείς των TNF ή των IL-17, που στοχεύουν συγκεκριμένες φλεγμονώδεις κυτταροκίνες.

Η επιλογή της θεραπείας γίνεται υπό παρακολούθηση, για τη μέγιστη αποτελεσματικότητα με τις λιγότερες παρενέργειες.

Μια νέα προσθήκη στην κατηγορία των βιολογικών φαρμάκων είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που έχει σχεδιαστεί για να αναστέλλει επιλεκτικά και άμεσα τόσο την ιντερλευκίνη 17Α (IL-17A) όσο και την ιντερλευκίνη 17F (IL-17F), δύο βασικές κυτταροκίνες οι οποίες παίζουν κύριο ρόλο στις φλεγμονώδεις διεργασίες και εντοπίζονται στα κύτταρα του ανοσοποιητικού.Η επιλεκτική αναστολή της δράσης των συγκεκριμένων κυτταροκινών οδηγεί σε σημαντικά κλινικά αποτελέσματα που χαρακτηρίζονται από ταχύτητα και μακροχρόνια διάρκεια του θεραπευτικού αποτελέσματος.

Φυσικά πέρα από τη φαρμακευτική αγωγή οι μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις όπως η φυσικοθεραπεία, τα εξατομικευμένα προγράμματα άσκησης και η φυσική δραστηριότητα αποτελούν αναπόσπαστο, απαραίτητο και εξίσου σημαντικό κομμάτι της διαχείρισης των ασθενών αυτών.