Ρωσία: Τι δείχνει η «καρατόμηση» του επικεφαλής της Roscosmos

Τη διαστημική ικανότητα της Ρωσίας του Πούτιν αμφισβήτησε σε άρθρο του ο Τομ Πάρφιτ, συντάκτης των λονδρέζικων Times. Αφορμή για το κείμενό του στάθηκε η απόλυση του επικεφαλής της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας, ωστόσο επεκτάθηκε και σε ένα μίνι ιστορικό του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε όσον αφορά το παρόν είναι ότι οι «ουκρανικές» κυρώσεις των Δυτικών έχουν στερήσει από τη Ρωσία τους απαιτούμενους πόρους, έτσι από διαστημικής απόψεως υστερεί πλέον σε σχέση με την Ινδία και την Κίνα.

Περισσότερο από μισόν αιώνα αφότου οι Σοβιετικοί έστειλαν πρώτοι άνθρωπο σε τροχιά γύρω από τη Γη, έγραψε ο Πάρφιτ, το διαστημικό πρόγραμμα της Ρωσίας παλεύει να ανταποκριθεί στις εξελίξεις, αφού η Κίνα και η Ινδία προχωρούν. Τη δεκαετία του ’50 η Σοβιετική Ενωση έδειχνε πρωτοπόρος της διαστημικής κούρσας, με τη Λάικα, τον διαστημικό σκύλο, να είναι το πρώτο ον που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. Την πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν, το 1961, του πρώτου ανθρώπου στο Διάστημα, ακολούθησε η πρώτη ήπια προσγείωση στο φεγγάρι.

Την περασμένη εβδομάδα αυτή η ένδοξη κληρονομιά δέχτηκε το τελευταίο χτύπημα, καθώς ο Πούτιν απέλυσε τον Γιούρι Μπορίσοφ, τον επικεφαλής της διαστημικής υπηρεσίας της Ρωσίας, Roscosmos. Η απομάκρυνσή του ύστερα από μόλις τρία χρόνια στο πόστο δείχνει τη δυσαρέσκεια του Κρεμλίνου από τις πρόσφατες αποτυχίες στην εξερεύνηση του Διαστήματος, χώρου που παραδοσιακά αποτελεί πηγή εθνικής υπερηφάνειας για του Ρώσους. Οι Δυτικές κυρώσεις που προκλήθηκαν από την εισβολή στην Ουκρανία έπαιξαν τον ρόλο τους, ακριβώς τη στιγμή που η Κίνα στέλνει αστροναύτες στον διαστημικό σταθμό της και η Ινδία σχεδιάζει αποστολή στην Αφροδίτη.

Οι αναλυτές λένε, συνέχισε ο Πάρφιτ, ότι η ρωσική διαστημική ικανότητα είναι χρήσιμη για τον Πούτιν. «Η διαστημική δραστηριότητα εξακολουθεί να νομιμοποιεί την αυταρχική διακυβέρνηση στη Ρωσία, ακριβώς όπως συνέβαινε και πριν από δεκαετίες» δήλωσε ο Πάβελ Λούζιν, του Centre for European Policy Analysis (CEPA). «Κατ’ αυτήν την έννοια είναι πολύ σημαντικό πεδίο το Διάστημα για το Κρεμλίνο Ρωσία». Το εν λόγω CEPA είναι ίδρυμα με έδρα στην Ουάσινγκτον και κόμβους σε Λονδίνο και Βρυξέλλες, που προωθεί τον λεγόμενο ατλαντισμό. Ο Πάρφιτ έγραψε ότι ο Πούτιν επιδιώκει ενίσχυση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ρωσίας στο Διάστημα, αν και έχει αρνηθεί τους ισχυρισμούς των ΗΠΑ ότι αναπτύσσει ένα αντιδορυφορικό όπλο με πυρηνική κεφαλή.

Σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης, πάντως, συμπλήρωσε ο συντάκτης των Times, ο βασικός λόγος εκδίωξης του Μπορίσοφ είναι οικονομικός. Το Κρεμλίνο ενοχλήθηκε από το διογκωμένο κόστος κατασκευής (25 δισ. ρούβλια ή 200 εκατ. δολάρια) του ενός νέου κτιριακού συγκροτήματος, του Εθνικού Διαστημικού Κέντρου, το οποίο κανονικά έπρεπε να ολοκληρωθεί το 2023. Ο πολιτικός αναλυτής Αντρέι Πέρτσεφ είπε ότι ο Πούτιν αρνείται να αποδεχτεί πως η εισβολή στην Ουκρανία ανέβασε τις τιμές των οικοδομικών υλικών και συγχρόνως μείωσε το εργατικό δυναμικό που δουλεύει στις κατασκευές, συνεπώς ο Μπορίσοφ υπήρξε θύμα αυτής της προεδρικής προσέγγισης.

Αν και το Κρεμλίνο επιμένει ότι δεν είχε παράπονα από τον Μπορίσοφ, οι γνωρίζοντες, σημείωσε ο Πάρφιτ, λένε ότι απολύθηκε εξαιτίας της απογοήτευσης που σκόρπισαν οι λιγότερες εκτοξεύσεις πυραύλων, μια αποτυχημένη αποστολή στο φεγγάρι και οι καθυστερήσεις στην παραγωγή των δορυφόρων. Ο Μπορίσοφ , πάντως, είχε λίγα περιθώρια ελιγμών καθώς εξελισσόταν ο πόλεμος στην Ουκρανία. «Η Ρωσία έχασε την πρόσβαση σε ποιοτικά ηλεκτρονικά εξαρτήματα της διαστημικής και σε προηγμένες εργαλειομηχανές που κατασκευάζονται στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία, στην Ταϊβάν και στη Νότια Κορέα» είπε ο ατλαντιστής Λούζιν.

Ταυτόχρονα επιβραδύνθηκαν τα έσοδα, ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων, που εισρέουν στη Ρωσία από ευρωπαίους και αμερικανούς πελάτες για πυραυλοκινητήρες και υπηρεσίες εκτόξευσης δορυφόρων. Η απομόνωση που ακολούθησε την εισβολή του Πούτιν, το 2022, είχε καταστροφικές επιπτώσεις στον τομέα του Διαστήματος ανέφερε και ο Ανατόλι Ζακ, εκδότης της ιστοσελίδας RussianSpaceWeb. Τα σχέδια της Ρωσίας για επανδρωμένες και μη πτήσεις περιορίστηκαν, αφού οι κοινοπραξίες με τους Δυτικούς ακυρώθηκαν. Μία από αυτές ήταν η αποστολή Rover ExoMars, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία.

Πριν από δύο χρόνια η Μόσχα ήλπιζε ότι θα ανακτούσε το πνεύμα των ημερών της δόξας στέλνοντας αποστολή προσεδάφισης στον σεληνιακό Νότιο Πόλο. Τότε ο Πούτιν είχε αναφερθεί στο «πώς οι ρώσοι επιστήμονες του Διαστήματος καθοδηγούνται από τη φιλοδοξία των προγόνων», ενώ η Roscosmos είχε ανακοινώσει ότι η εκτόξευση του μη επανδρωμένου σκάφους Luna 25 θα αποδείξει πως η χώρα «είναι ένα κράτος ικανό να μεταφέρει ωφέλιμο φορτίο στη Σελήνη, διασφαλίζοντας την πρόσβαση της Ρωσίας στην επιφάνειά της». Ωστόσο η αποστολή έληξε άδοξα, αφού το Luna 25 συνετρίβη. Ακολούθησε η ταπείνωση της Ρωσίας, όταν οι Ινδοί προσελήνωσαν το δικό τους σκάφος.

Οι ειδικοί του χώρου λένε, συνέχισε ο βρετανός δημοσιογράφος, ότι τη Μόσχα την ενόχλησε και η αργή πρόοδος εργασιών στο πρότζεκτ Sfera, μια πρωτοβουλία του Πούτιν το 2018, που είχε στόχο να ανταγωνιστεί το δίκτυο Starlink του Ελον Μασκ. Ο ίδιος ο Μπορίσοφ είχε δηλώσει πέρυσι ότι η Ρωσία θέλει να αυξήσει την παραγωγή δορυφόρων και να έχει 2.600 σε τροχιά έως το 2036 (δεκαπλάσια αύξηση). Ομως αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η Ρωσία είναι πολύ πίσω από την Ουάσινγκτον και το Πεκίνο και μπορεί να παράγει το πολύ 40 δορυφόρους ετησίως. Ο Λούζιν της CEPA είναι βέβαιος ότι η έλλειψη εξαρτημάτων θα μεγαλώσει την εξάρτηση από την Κίνα, την οποία η Ρωσία δεν θα μπορέσει να ανταγωνιστεί, όπως μακροπρόθεσμα και την Ινδία.

Ο Πούτιν ελπίζει, κατέληξε ο Πάρφιτ στους Times, ότι ο νέος διευθυντής της Roscosmos, Ντμίτρι Μπακάνοφ, μπορεί να δώσει καλύτερη προοπτική στον διαστημικό τομέα. Είναι 39χρονος και έχει διατελέσει υφυπουργός Μεταφορών, έχει όμως και ένα επιπλέον προσόν: ο πατέρας του εργαζόταν στο κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, στο Καζακστάν. «Το σύμπαν είναι το πεπρωμένο μου» είπε αναλαμβάνοντας. Αλλά μπορεί να είναι σίγουρος;

. . .