«Ενιωσα ότι πέθαινα»: Ξεκίνησε η δίκη για την επίθεση στον Σαλμάν Ρούσντι

Ο Σαλμάν Ρούσντι φορούσε τα γυαλιά του, με τον ένα φακό κατάμαυρο, όπως συνηθίζει μετά την επίθεση που δέχτηκε το 2022. Τα έβγαλε, όμως, γυρίζοντας έτσι ώστε οι ένορκοι, στο δικαστήριο της Τσουτόκα, στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, να δουν το κενό μέσα από τον φακό. «Αυτό είναι ό,τι απέμεινε από το μάτι μου», τους είπε. «Δεν έχει καθόλου όραση».

Ο 77χρονος Ρούσντι κατέθεσε στη δίκη του 27χρονου Χάντι Ματάρ, ο οποίος κατηγορείται για επίθεση και απόπειρα ανθρωποκτονίας. Ο Ματάρ, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, όρμησε στη σκηνή ενός αμφιθεάτρου, στις 12 Αυγούστου 2022, οπλισμένος με μαχαίρι και επιτέθηκε στον Ρούσντι. Ο ίδιος δηλώνει αθώος.

Ο Ρούσντι, σύμφωνα με τους Times, μιλούσε ήρεμα και κάποιες φορές με χιούμορ, καθώς περιέγραφε πώς τον μαχαίρωσαν 15 φορές στο πρόσωπο, τον λαιμό, τον κορμό, τον μηρό και στο χέρι που σήκωσε για να αμυνθεί.

Ο εισαγγελέας τον ρώτησε πόσες φορές μαχαιρώθηκε στο πρόσωπο. Ο Ρούσντι απάντησε «τέσσερις ή πέντε φορές, προφανώς εκείνη τη στιγμή δεν κρατούσα το σκορ». Και πρόσθεσε: «Το τραύμα στο μάτι μου ήταν πολύ επώδυνο, ούρλιαζα από τον πόνο και δεν μπορούσα να δω».

Περιέγραψε ότι έπεσε στη σκηνή με «ένα αίσθημα μεγάλου πόνου και σοκ, με επίγνωση του γεγονότος ότι ήταν πεσμένος μέσα σε μια τεράστια λίμνη αίματος, που ήταν το δικό του» 

Ο Ματάρ άκουγε σκυμμένος πάνω από το τραπέζι και περιτριγυρισμένος από τους δικηγόρους του. Δύο μεγαλόσωμοι αστυνομικοί βρίσκονταν εκατέρωθέν του. Μπαίνοντας στην αίθουσα του δικαστηρίου, είχε φωνάξει το φιλοπαλαιστινιακό σύνθημα: «Από το ποτάμι στη θάλασσα, η Παλαιστίνη θα είναι ελεύθερη».

Δεν κοίταξε καθόλου τον συγγραφέα, παρατηρούν οι Times, όσο εκείνος μιλούσε.

Η σύζυγος του συγγραφέα, Ρέιτσελ Ελάιζα Γκρίφιθς, ήταν καθισμένη στη δεύτερη σειρά και παρακολουθούσε την κατάθεση του συζύγου της εμφανώς ταραγμένη και καλύπτοντας συχνά με το χέρι το στόμα της.

Ο εισαγγελέας ρώτησε τον Ρούσντι πού βρισκόταν στις 12 Αυγούστου 2022. «Οχι πολύ μακριά από εδώ», απάντησε εκείνος. Ηταν, πράγματι, στη σκηνή ενός αμφιθεάτρου στην Τσουτόκα, σε ένα καλοκαιρινό φεστιβάλ τεχνών, έτοιμος να μιλήσει με τον Χένρι Ρις, τον ιδρυτή μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που παρέχει βοήθεια σε εξόριστους συγγραφείς.

«Πριν ξεκινήσω την εισαγωγή, έγινε η επίθεση», συνέχισε ο Ρούσντι. Είδε έναν μαυροφορεμένο άνδρα να του ορμάει, θυμάται. «Μια μαύρη μάσκα για την Covid έκρυβε το κάτω μέρος του προσώπου του και είχε σκούρα μαλλιά. Είδα, όμως, τα μάτια του, που ήταν σκοτεινά και μου φάνηκαν πολύ άγρια».

Ο δικαστής δέχθηκε την ένσταση της υπεράσπισης, ότι αυτό ήταν εικασία.

«Εντάξει», είπε ο Ρούσντι, «όχι άγρια» και ο δικαστής, Ντέιβιντ Φόλεϊ, διέταξε τη διαγραφή της παρατήρησης από το αρχείο.

«Μου επιτέθηκε», είπε ο Ρούσντι, ο οποίος δεν είχε δει από την αρχή το μαχαίρι. «Νόμιζα ότι ήταν μια γροθιά», είπε. «Σύντομα, είδα μια πολύ μεγάλη ποσότητα αίματος να χύνεται στα ρούχα μου. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, με χτυπούσε επανειλημμένα, μαχαιρώνοντας και πετσοκόβοντας».

«Ολα έγιναν πολύ γρήγορα», συνέχισε. Χτυπήθηκε πέντε ή έξι φορές, «συμπεριλαμβανομένου του πιο οδυνηρού και πιο επικίνδυνου τραύματος από μαχαίρι στο δεξί μάτι, το οποίο τυφλώθηκε», είπε.

«Προσπάθησα να ξεφύγω», είπε. «Κάποια στιγμή σήκωσα το αριστερό χέρι μου για να προστατευτώ και με μαχαίρωσε σε αυτό».

Μετά, «υπήρξαν πολλά χτυπήματα στο στήθος και τον κορμό μου», είπε. «Σωριάστηκα», είπε. Ο δράστης προσπαθούσε ακόμα να τον μαχαιρώσει. «Με χτύπησε άλλες πέντε ή έξι φορές πριν τον πιάσουν».

Ο συγγραφέας έδειξε στους ενόρκους τις ορατές ουλές του και περιέγραψε τις υπόλοιπες.

Εκείνοι, κοίταξαν το αριστερό χέρι του Ρούσντι, καθώς το σήκωνε για να τους δείξει την ουλή στην παλάμη του. «Αυτό ήταν επίσης πολύ οδυνηρό», τους είπε. Το μαχαίρι είχε κόψει τους τένοντες και τα περισσότερα νεύρα, εξήγησε. «Η λειτουργία του χεριού δεν έχει αποκατασταθεί πλήρως».

Υπήρχε και ένα κόψιμο στη γλώσσα του. Δεν ήταν σίγουρος αν προκλήθηκε από το μαχαίρι ή αν τη δάγκωσε καθώς έπεσε. Χρειάστηκαν πολλά ράμματα στη γλώσσα, είπε.

«Υπάρχουν τρία τραύματα διάτρησης στη μέση του στήθους μου», συνέχισε, μιμούμενος την κίνηση του μαχαιριού. «Το ένα είναι στο επίπεδο της καρδιάς μου».

Καθώς ο Ρούσντι βρισκόταν αιμόφυρτος στη σκηνή, είπε ότι ο Ρις «κινήθηκε για να αντιμετωπίσει τον εισβολέα».

Ο Ρούσντι κοίταξε τον Ματάρ, ο οποίος είχε σκυμμένο το κεφάλι του.

Θυμήθηκε ότι είδε κι άλλους ανθρώπους να σηκώνονται από το κοινό «για να σταματήσουν τον εισβολέα», είπε. «Η αίσθηση του χρόνου ήταν αρκετά θολή εκείνη τη στιγμή, για προφανείς λόγους. Αιμορραγούσα πολύ βαριά και πονούσα στο μάτι και το χέρι μου. Μου φαινόταν ξεκάθαρα ότι πέθαινα και αυτή ήταν η κυρίαρχη σκέψη μου».

Ενας γιατρός από το κοινό προσπάθησε να του δώσει τις πρώτες βοήθειες, γράφουν οι Times, λέγοντας στους άλλους να κρατήσουν τα πόδια του ψηλά, έτσι ώστε το αίμα του να κυλήσει προς την καρδιά του. Ακουσε κάποιον να ζητάει ψαλίδι για να του κόψουν τα ρούχα, ώστε να δουν τις πληγές. «Ημουν ξαπλωμένος στο έδαφος με τα πόδια μου στον αέρα, με τα ρούχα μου κομμένα και αιμορραγώντας», είπε ο συγγραφέας.

Θυμήθηκε τη διακομιδή του στο νοσοκομείο με ελικόπτερο, μετά τίποτε και μετά ότι ξύπνησε το βράδυ, έπειτα από ώρες χειρουργικής επέμβασης, με βαριά επίδεση και συνδεδεμένος σε αναπνευστήρα. Μια ημέρα αργότερα, ο αναπνευστήρας αφαιρέθηκε. «Νομίζω ότι το πρώτο πράγμα που είπα ήταν: “Μπορώ να μιλήσω”».

Το μάτι του ήταν τόσο πρησμένο που τα βλέφαρα δεν μπορούσαν να κλείσουν, οπότε «έπρεπε να ενυδατώνεται συνεχώς», συνέχισε. Επρεπε να κάνει «μια αρκετά επώδυνη επέμβαση για να κλείσουν τα βλέφαρα».

Ο Ρούσντι έμεινε στο νοσοκομείο δέκα επτά ημέρες. Επρεπε να μάθει να περπατάει ξανά και να σφίγγει την οδοντόκρεμα με το ένα χέρι, είπε. Δυόμισι χρόνια αργότερα, «έχω αναρρώσει σημαντικά», συμπλήρωσε. «Πιθανώς κατά 75 έως 80%». Εκτός από το μάτι του, υπάρχει μόνιμη βλάβη και στο στόμα του. «Το κάτω χείλος πέφτει», είπε. «Αυτό επηρεάζει κάπως την ομιλία. Διαπιστώνω ότι πρέπει να δουλέψω σκληρότερα για να προφέρω τις λέξεις σωστά».

Μιλούσε πάντως πολύ καθαρά, με την έντονη αγγλική προφορά του να ξεχωρίζει ανάμεσα στις ομιλίες των αμερικανών δικηγόρων. Η Λιν Σέιφερ, συνήγορος υπεράσπισης, τον ρώτησε για το γράψιμο, αλλά και τις ταινίες όπου έχει εμφανιστεί. «Σας εκπλήσσει που η αγαπημένη μου είναι “Το Ημερολόγιο της Μπρίτζετ Τζόουνς;”».

«Με εκπλήσσει», απάντησε ο Ρούσντι. «Το πιο σημαντικό μου βιβλίο», πρόσθεσε ξερά.

Η Σέιφερ τον ρώτησε αν συμφωνεί με το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη. «Ναι», απάντησε εκείνος.

Η δικηγόρος συνέχισε: «Εχετε πει ότι τη τύφλωση ήταν ο μεγαλύτερος φόβος σας;».

«Ναι, το έχω πει αυτό», απάντησε ο Ρούσντι.

Τον ρώτησε για τη δήλωσή του ότι μαχαιρώθηκε 15 φορές. «Δεν μετρούσα εκείνη τη στιγμή όπως είπα, ήμουν απασχολημένος με άλλα πράγματα», απάντησε εκείνος. «Αλλά μετά μπορούσα να τα δω στο σώμα μου. Δεν χρειαζόταν να μου το πει κανείς».

Συμφώνησε ότι υπάρχουν ψευδείς μνήμες. «Για παράδειγμα, έχω μια ψευδή μνήμη, ότι όταν είδα τον άντρα να πλησιάζει, σηκώθηκα όρθιος για να τον αντιμετωπίσω». Στο βιβλίο «Knife» (Μαχαίρι), την αφήγηση του για την επίθεση που δημοσιεύτηκε πέρυσι, έγραψε ότι στεκόταν όρθιος καθώς η μαυροφορεμένη φιγούρα όρμησε πάνω του.

«Αυτό στην πραγματικότητα δεν είναι αλήθεια», είπε στο δικαστήριο. «Καθόμουν».

Ο Ρούσντι είπε για το «Knife»: «Το έγραψα ως αποτέλεσμα αυτών των γεγονότων, ως έναν τρόπο για να τα κατανοήσω και να τα αντιμετωπίσω».

Στο βιβλίο, σύμφωνα με τους Times, περιγράφει μια φανταστική συνομιλία του με τον άντρα που κατηγορείται ότι του επιτέθηκε. «Εδώ είμαστε: Ο άνθρωπος που δεν κατάφερε να σκοτώσει έναν άοπλο 75χρονο συγγραφέα και τον 76χρονο πλέον συγγραφέα που δεν κατάφερε να σκοτωθεί», έγραψε. «Αποκαλύπτεσαι ως επίδοξος δολοφόνος και μάλιστα ανίκανος».

Ο Ρούσντι δεν απευθύνθηκε, στην πραγματικότητα, ποτέ στον κατηγορούμενο. Αντιθέτως, μετά από δύο ώρες κατάθεσης, ζήτησε συγγνώμη και βγήκε από την αίθουσα του δικαστηρίου. Η γυναίκα του έσπευσε πίσω του.

Η δίκη συνεχίζεται.

. . .