Σεισμοί στη Σαντορίνη: Τι είναι το σχέδιο «Εγκέλαδος 2» – Οι τέσσερις φάσεις του

Καθησυχαστικοί είναι οι επιστήμονες προς το παρόν για τους αλλεπάλληλους σεισμούς που ταλαιπωρούν τις τελευταίες ημέρες τη Σαντορίνη. Τι θα συνέβαινε, όμως, στην αντίθετη περίπτωση; Θα είχε ο κρατικός μηχανισμός τα κατάλληλα εκείνα εργαλεία για να αντιμετωπίσει μια έκτακτη ανάγκη και τις συνέπειες ενός καταστροφικού σεισμού; 

Τα εργαλεία αυτά υπάρχουν. Πρόκειται για το σχέδιο «ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2» που αποτελεί το γενικό σχέδιο αντιμετώπισης των συνεπειών σεισμών, που επικαιροποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2022.

Σίγουρα, πολλοί και πολλές έχουν ακούσει γι’ αυτό τις τελευταίες ημέρες, τι περιλαμβάνει όμως το σχέδιο αυτό;

Τι προβλέπει το σχέδιο «ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2» για τους σεισμούς;

Το σχέδιο «ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2», τα πρώτα στάδια του οποίου έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ στο πλαίσιο της πρόληψης στην περίπτωση των Κυκλάδων και ιδιαίτερα της Σαντορίνης, αποτελείται από τέσσερις φάσεις.

• Προπαρασκευαστικές δράσεις

Η πρώτη αυτή φάση αποτελεί την προετοιμασία του κράτους και των τοπικών Αρχών. Τα βασικά σημεία της φάσης αυτής αποτελούν η διενέργεια του προσεισμικού ελέγχου των κτηρίων, καθώς και η αναθεώρηση και επικαιροποίηση των σχεδίων πολιτικής προστασίας. Το σχέδιο «ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2» αποτελεί προϊόν αυτής ακριβώς της προσπάθειας.

Παράλληλα, κρίνεται απαραίτητη η εξασφάλιση οικονομικών πόρων μεταξύ άλλων για την συντήρηση και λειτουργία μηχανημάτων εξοπλισμού καθώς και η πρόσληψη προσωπικού. Ο έλεγχος της λειτουργίας τόσο του συστήματος επικοινωνίας για τη διασφάλιση της ασφαλούς ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των φορέων, όσο και της καλής λειτουργίας και της συντήρησης εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών.

Ταυτόχρονα, ο προσδιορισμός των χώρων συγκέντρωσης του πληθυσμού μετά από ένα σεισμό, όπως άλλωστε έγινε στην περίπτωση της Σαντορίνης, της Αμοργού και της Ανάφης είναι επίσης επιτακτικός, όπως και ο ποιοτικός και ποσοτικός έλεγχος του αποθηκευμένου υλικού που θα παρασχεθεί στους πληγέντες εάν χρειαστεί για την προσωρινή της στέγασης.

• Δράσεις αυξημένης ετοιμότητας

Στη δεύτερη φάση του σχεδίου, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες στις περιοχές που βρίσκονται σε αυξημένο σεισμικό κίνδυνο οφείλουν να ελέγχουν εάν έχουν διενεργηθεί όσα προβλέπει η πρώτη φάση και να επισπεύσουν την υλοποίησή τους. Οι αρμόδιες Αρχές μπορούν να συγκαλέσουν τα Συντονιστικά Τοπικά Όργανα (ΣΤΟ) των Δήμων και τα Συντονιστικά Όργανα Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των περιφερειακών ενοτήτων για την υποβοήθηση του έργου τους.

Τη έργο του ΟΑΣΠ σε μια κρίσιμη περίοδο μπορεί να συνδράμει η Μόνιμη Ειδική Επιστημονικής Επιτροπή Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου και Μείωσης της Σεισμικής Διακινδύνευσης.

• Άμεση Κινητοποίηση και Επέμβαση

Εν συνεχεία, η τρίτη φάση αφορά στην περίπτωση που ένας σεισμός προκαλέσει συνέπειες και καταστροφές. Τότε τι πρέπει να κάνει το κράτος; Προτεραιότητα είναι ο απεγκλωβισμός και η διάσωση πολιτών από την Πυροσβεστική καθώς και η παροχή πρώτων βοηθειών στους τραυματίες και διακομιδής τους στα νοσοκομεία.

Έπειτα ακολουθεί η συλλογή πληροφοριών για την σεισμόπληκτη περιοχή και η ενημέρωση των εμπλεκόμενων φορέων, όπως και η λήψη μέτρων προστασίας πολιτών ακόμη και δίνοντας εντολή εκκένωσης.

Προβλέπεται, επίσης η προσωρινή διαμονή των πολιτών, οι εστίες των οποίων έχουν πληγεί, η άρση εμποδίων στο οδικό δίκτυο, ο έλεγχος του δικτύου παροχής πόσιμου νερού, του δικτύου ηλεκτροδότησης, των υποδομών για τη διαπίστωση τυχόν ζημιών και τη διασφάλιση της λειτουργίας των υπηρεσιών.

Άμεσα συγκαλούνται τα Συντονιστικά Τοπικά Όργανα των δήμων και τα αντίστοιχα όργανα Πολιτικής Προστασίας των Περιφερειακών Ενοτήτων, ενώ στο έργο των δυνάμεων που επιχειρούν στις πληγείσες περιοχές συνδράμουν οι Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά και εθελοντικές οργανώσεις Πολιτικής Προστασίας, όπως και ξένες χώρες.

Τα μαθήματα, φυσικά, διακόπτονται λόγω εκτάκτων συνθηκών, οι πολίτες ενημερώνονται αρμοδίως, η Τροχαία θέτει σε ισχύ έκτακτα κυκλοφοριακά μέτρα.

Στην φάση αυτή είναι που αποφασίζεται εάν μια περιοχή πρέπει να κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ο πληθυσμός της να εκκενώσει προληπτικά.

• Αποκατάσταση και αρωγή

Η τέταρτη και τελευταία φάση περιλαμβάνει ένα σχέδιο αποκατάστασης μιας περιοχής και συνδρομής στους κατοίκους της να επιστρέψουν στον τόπο και τις κατοικίες τους.

Ειδικότερα, προβλέπεται η μέριμνα για τους πληγέντες που έχασαν τα σπίτια τους σε έναν σεισμό, όπως και η οικονομική ενίσχυση των πληγέντων για την κάλυψη των πρώτων αναγκών τους, ενώ απαραίτητη είναι επίσης η οριοθέτηση σεισμόπληκτων περιοχών και η στεγαστική συνδρομή μετά από αυτοψίες και καταγραφή ζημιών στα κτήρια. Επιχορήγηση παρέχεται επίσης σε βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες, εμπορικά καταστήματα και αγροτικές εκμεταλλεύσεις.

Έπειτα ακολουθούν η αποκατάσταση υποδομών και δικτύων, καθώς και η αποκατάσταση ζημιών στο οδικό δίκτυο.

«Εγχειρίδιο δράσης και πρόληψης»

Όλα αυτά τα μέτρα και στάδια που καλείται να υιοθετήσουν οι φορείς, δεν μοιάζουν άγνωστα. Η συγκεκριμένη μεθοδολογία βλέπουμε να ακολουθείται – με διαφοροποιήσεις ανάλογα το φαινόμενο – και σε άλλες περιπτώσεις.

Έχουμε δει να ακολουθείται στην περίπτωση μιας καταστροφικής πυρκαγιάς όπως αυτές των τελευταίων καλοκαιριών, ή και στην περίπτωση μιας «σαρωτικής» πλημμύρας, όπως αυτή στη Θεσσαλία.

Αντίστοιχη λογική υιοθετείται και στην περίπτωση μιας έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας, που σε σύγκριση όμως με έναν σεισμό ή μια πυρκαγιά, δίνει περισσότερα προειδοποιητικά σημάδια για την έγκαιρη δράση των Αρχών.