Πέθανε ο Αγά Χαν, πνευματικός ηγέτης των Ισμαηλιτών

Ο πρίγκιπας Σαχ Καρίμ Αλ Χουσεϊνί, γνωστός ως Αγά Χαν Δ’, έγινε ο πνευματικός ηγέτης εκατομμυρίων Ισμαηλιτών μουσουλμάνων σε όλον τον κόσμο, σε ηλικία μόλις 20 ετών και ενώ ήταν προπτυχιακός φοιτητής στο Χάρβαρντ. Κατά τη διάρκεια της ζωής του διέθεσε πολλά δισ. δολάρια για να χτίσει σπίτια, νοσοκομεία και σχολεία στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ο Αγά Χαν πέθανε, σε ηλικία 88 ετών, την Τρίτη 4 Φεβρουαρίου, στην Πορτογαλία.

Το Ιδρυμα του Αγά Χαν και η θρησκευτική κοινότητα των Ισμαηλιτών ανακοίνωσαν στους ιστοτόπους τους το θάνατο της Αυτού Υψηλότητας του Πρίγκιπα Καρίμ αλ-Χουσεϊνί, Αγά Χαν Δ’ και 49ου κληρονομικού ιμάμη των Σιιτών Ισμαηλίων Μουσουλμάνων.

Πρόσθεσαν, σύμφωνα με τον Guardian, ότι θα υπάρξει ανακοίνωση για τον διάδοχό του αργότερα.

Θεωρούμενος από τους οπαδούς του ως άμεσος απόγονος του προφήτη Μωάμεθ, ο Αγά Χαν ήταν μαθητής όταν ο παππούς του προσπέρασε τον διαβόητο playboy πατέρα του ως διάδοχό του, για να ηγηθεί της διασποράς των σιιτών Ισμαηλιτών Μουσουλμάνων, λέγοντας ότι οι οπαδοί του πρέπει να καθοδηγούνται από έναν νεαρό άνδρα «που έχει μεγαλώσει στη νέα εποχή».

Τις επόμενες δεκαετίες, ο Αγά Χαν εξελίχθηκε σε επιχειρηματία και φιλάνθρωπο, κινούμενος ανάμεσα στον πνευματικό και τον υλικό κόσμο και ισορροπώντας τα με ευκολία.

Αντιμετωπιζόταν ως αρχηγός κράτους και έλαβε τον τίτλο της «Αυτού Υψηλότητάς» από τη Βασίλισσα Ελισάβετ τον Ιούλιο του 1957, δύο εβδομάδες αφότου ο παππούς του, Αγά Χαν Γ’ τον έκανε απροσδόκητα κληρονόμο της δυναστείας και ηγέτη της μουσουλμανικής αίρεσης των Ισμαηλιτών.

Χρίστηκε Αγά Χαν Δ’ στις 19 Οκτωβρίου 1957, στο Νταρ ες Σαλάμ της Τανζανίας, στο σημείο όπου κάποτε ο παππούς του είχε λάβει το βάρος του σε διαμάντια ως δώρο από τους οπαδούς του.

Ο Αγά Χαν έφυγε από το Χάρβαρντ για να βρεθεί στο πλευρό του άρρωστου παππού του και επέστρεψε στο αμερικανικό πανεπιστήμιο 18 μήνες αργότερα, με συνοδεία ασφαλείας πλέον και ένα βαρύ αίσθημα ευθύνης.

«Ημουν ένας προπτυχιακός φοιτητής που ήξερε πλέον ποια θα ήταν η δουλειά του για το υπόλοιπο της ζωής του», είπε το 2012 σε συνέντευξή του στο περιοδικό Vanity Fair. «Δεν νομίζω ότι οποιοσδήποτε στην περίπτωσή μου θα ήταν προετοιμασμένος».

Υπερασπιστής της ισλαμικής κουλτούρας, εκτιμήθηκε ευρέως για την προσπάθειά του να οικοδομήσει γέφυρες μεταξύ των μουσουλμανικών κοινωνιών και της Δύσης, παρά την επιφυλακτικότητά του να ασχοληθεί με την πολιτική. Ή, ίσως, και λόγω αυτής.

Το Δίκτυο Ανάπτυξης Αγά Χαν, η βασική φιλανθρωπική του οργάνωση, ασχολήθηκε κυρίως με θέματα υγείας, στέγασης, εκπαίδευσης και αγροτικής οικονομικής ανάπτυξης.

Ενα δίκτυο νοσοκομείων που φέρουν το όνομά του βρίσκονται διάσπαρτα σε χώρες όπου η υγειονομική περίθαλψη έλειπε για τους φτωχότερους, συμπεριλαμβανομένου του Αφγανιστάν, του Μπαγκλαντές και του Τατζικιστάν, όπου ξόδεψε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών.

Καθιέρωσε ένα βραβείο αρχιτεκτονικής και προγράμματα για την ισλαμική αρχιτεκτονική στο MIT και στο Χάρβαρντ. Αποκατέστησε αρχαία ισλαμικά οικοδομήματα σε όλο τον κόσμο.

Οι αναφορές διαφέρουν ως προς την ημερομηνία και τον τόπο γέννησής του. Σύμφωνα με το γαλλικό Who’s Who, γεννήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1936, στο Κρε-ντε-Γκεντόντ, κοντά στη Γενεύη της Ελβετίας. Μητέρα του ήταν η βρετανή αριστοκράτης Τζόαν Γιάρντ-Μπιούλερ και πατέρας του ο Αλι Χαν. Οι γονείς του χώρισαν το 1949, λόγω των εξωσυζυγικών σχέσεων του πρίγκιπα Αλι Χαν, ο οποίος λίγο αργότερα παντρεύτηκε την αμερικανίδα ηθοποιό Ρίτα Χέιγουορθ,  με την οποία απέκτησε μια κόρη, την πριγκίπισσα Γιασμίν Αγά Χαν.

Ο Αγά Χαν Δ’ είχε και έναν ετεροθαλή αδελφό, τον Πάτρικ Μπέντζαμιν Γκίνες (1931-1965), από τον πρώτο γάμο της μητέρας του, με τον Λόελ Γκίνες της γνωστής οικογενείας.

Η έκταση της οικονομικής αυτοκρατορίας του Αγά Χαν είναι δύσκολο να υπολογιστεί, αν και εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 13 δισ. δολάρια. Το Forbes περιγράφει τον Αγά Χαν ως έναν από τους δεκαπέντε πλουσιότερους γόνους βασιλικών οικογενειών του κόσμου, με την ιδιαιτερότητα ότι ο ίδιος και η οικογένειά του δεν βασίλευσαν ποτέ σε κάποια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή.

Οι Ισμαηλίτες, μια αίρεση που είχε αρχικά επίκεντρο την Ινδία, αλλά επεκτάθηκε σε μεγάλες κοινότητες στην ανατολική Αφρική, την κεντρική και νότια Ασία και τη Μέση Ανατολή, θεωρούν ότι είναι καθήκον να δίνουν στον εκάστοτε Αγά Χαν έως και το 10% του εισοδήματός τους, προκειμένου να το διαχειριστεί όπως νομίζει. «Δεν πιστεύουμε ότι η συσσώρευση πλούτου είναι κάτι κακό», είπε ο ίδιος στο Vanity Fair το 2012.

«Η ισλαμική ηθική λέει ότι αν ο Θεός σου έχει δώσει την ικανότητα ή την καλή τύχη να είσαι ένα προνομιούχο άτομο στην κοινωνία, έχεις ηθική ευθύνη απέναντι στην κοινωνία».

Η πρώτη σύζυγος του Αγά Χαν ήταν η Βρετανή Σάρα Φράνσες Κρόκερ Πουλ, η οποία πήρε το όνομα Μπεγκούμ Σαλίμα Αγά Χαν όταν τον παντρεύτηκε. Παντρεύτηκαν το 1969 στο σπίτι του Αγά Χαν στο Παρίσι. Οι δύο τους, πριν πάρουν διαζύγιο το 1995, απέκτησαν μια κόρη και δύο γιους, τη Ζάχρα, τον Ραχίμ και τον Χουσαΐν. Εάν τηρηθεί η διαδικασία διαδοχής, ο γεννημένος το 1971 Ραχίμ θα είναι ο διάδοχος του πατέρα του.

Ο Αγά Χαν παντρεύτηκε για δεύτερη φορά στις 30 Μαΐου 1998, τη Γκαμπριέλε Ρενάτε Τίσεν, της οικογενείας των γερμανών βιομηχάνων. Δύο χρόνια μετά τον γάμο, ο Αγά Χαν έγινε ξανά πατέρας σε ηλικία 64 ετών, με τη γέννηση ενός γιου, του Αλι Μωάμεθ, το 2000. Στις 8 Οκτωβρίου 2004, έπειτα από έξι χρόνια γάμου, το ζευγάρι πήρε διαζύγιο και ενεπλάκη σε μια πικρή διαμάχη για τα περιουσιακά, η οποία διευθετήθηκε επτά χρόνια αργότερα από τα γαλλικά δικαστήρια.

. . .