Ο άνθρωπος δεν απειλεί μόνο τη Γη, αλλά και το φεγγάρι!

Το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων (WMF) συντάσσει κάθε χρόνο έναν κατάλογο με τα πιο απειλούμενα από την ανθρώπινη δραστηριότητα μνημεία στη Γη. Φέτος, για πρώτη φορά, ο κατάλογος (που ονομάζεται 2025 World Monuments Watch) βγαίνει από τα γήινα σύνορα και πηγαίνει στο φεγγάρι!

Για πρώτη φορά η Σελήνη χαρακτηρίζεται απειλούμενο μνημείο, καθώς κινδυνεύει από τα σχεδιαζόμενα εμπορικά ταξίδια.

Σύμφωνα με το WMF, σήμερα η Σελήνη φιλοξενεί πάνω από 90 ιστορικές τοποθεσίες, όπου διαστημόπλοια ήρθαν σε επαφή με τη σεληνιακή επιφάνεια – συμπεριλαμβανομένης της βάσης Tranquility Base, του τόπου προσεδάφισης του Apollo 11, όπου φυλάσσονται πάνω από 100 ιστορικά αντικείμενα, καθώς και τα πρώτα ίχνη της ανθρωπότητας εκεί.

«Αυτές οι τοποθεσίες αντιπροσωπεύουν τα πιο εκπληκτικά κατορθώματα της ανθρωπότητας στην επιστήμη, την εφευρετικότητα και το θάρρος. Ωστόσο, καθώς ξεκινάμε μια νέα εποχή εξερεύνησης του Διαστήματος, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα ίχνη αυτών των εξαιρετικών ορόσημων στην ιστορία της ανθρωπότητας –οι πρώτες προσεδαφίσεις στη Σελήνη– θα διατηρηθούν.

»Η συμπερίληψη της Σελήνης στο 2025 Watch συνηγορεί υπέρ των διεθνών συμφωνιών και της προστασίας των χώρων σεληνιακής κληρονομιάς και προσκαλεί σε μια ευρύτερη δημόσια συζήτηση για το τι μπορεί να σημαίνει αυτή η νέα διαστημική εποχή για το πολιτιστικό και φυσικό τοπίο της Σελήνης», αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση του Ταμείου.

H Μπενετίκτ ντε Μόντλαρ πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του WMF, δήλωσε στον βρετανικό Guardian ότι το φεγγάρι συμπεριλήφθηκε στις 25 απειλούμενες τοποθεσίες λόγω «εντεινόμενων κινδύνων εν μέσω επιταχυνόμενων σεληνιακών δραστηριοτήτων», οι οποίες, κατά την κρίση του WMF, «έγιναν χωρίς επαρκή πρωτόκολλα προστασίας».

H κούρσα για την κατάκτηση και εκμετάλλευση του εδάφους και του ορυκτού πλούτου της Σελήνης είναι σε πλήρη εξέλιξη, γράφει ο Guardian. Πριν από λίγα 24ωρα η SpaceX, η διαστημική εταιρεία του Ελον Μασκ, εκτόξευσε δύο σκάφη ιδιωτικών εταιρειών (η μία αμερικανική, η άλλη ιαπωνική) τα οποία έχουν στόχο να προσεδαφιστούν στη Σελήνη τις προσεχείς εβδομάδες για να πραγματοποιήσουν σειρά ερευνών και συλλογή δεδομένων για διάφορους πελάτες τους, ανάμεσα τους και η NASA.

Διάφορες χώρες ετοιμάζουν παρόμοιες μη επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη, ενώ από τη μια πλευρά οι ΗΠΑ και οι διαστημικοί σύμμαχοί της (Ευρώπη, Ιαπωνία, Καναδάς) και από την άλλη η Κίνα με τη Ρωσία και άλλες χώρες έχουν ανακοινώσει ότι σχεδιάζουν τη δημιουργία επανδρωμένων βάσεων στο φεγγάρι.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η σχεδιαζόμενη τουριστική εκμετάλλευση της Σελήνης και ο κίνδυνος οι τουρίστες να καταστρέψουν ιστορικές για την ανθρωπότητα τοποθεσίες, για παράδειγμα τα ίχνη που άφησαν ο Νιλ Αρμστρονγκ και ο Μπαζ Ολντριν στο έδαφος, τα οποία διατηρούνται χάρη στις των συνθήκες που επικρατούν στη Σελήνη.

Και η Σέριφος στη λίστα του 2025

Ο κατάλογος Watch 2025 περιλαμβάνει συνολικά 25 μνημεία, τα 24 (πλην της Σελήνης) από 29 χώρες και περιοχές του κόσμου.

Ανάμεσα στα μνημεία αυτά είναι ο αστικός ιστός της Γάζας, «που έχει υποστεί ανυπολόγιστη καταστροφή, τόσο σε όρους ανθρώπινων ζωών όσο και σε όρους καταστροφής των τζαμιών, των αγορών, των εκκλησιών και των ιστορικών κτιρίων που έχουν κεντρική θέση στον πολιτισμό της Γάζας», σύμφωνα με το WMF.

Η λίστα περιλαμβάνει και το Σπίτι του Δασκάλου της Πόλης του Κιέβου, γνωστό και ως Σπίτι του Κεντρικού Συμβουλίου, ένα ιστορικό κτίριο στην οδό Volodymyrska 57. «Σύμβολο της ουκρανικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας, το κατεστραμμένο Σπίτι του Δασκάλου αντικατοπτρίζει τα δεινά των ουκρανικών κοινοτήτων εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου», αναφέρει η ανακοίνωση του Ταμείου.

Στα μνημεία περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η Ακτή Σουαχίλι της Αφρικής, η Παλιά Πόλη της Αντιόχειας στην Τουρκία, το παρεκκλήσι της Sainte Ursule της Σορβόνης, στη Γαλλία, οι ιστορικοί φάροι του Μέιν στις ΗΠΑ, τα βουδιστικά σπήλαια του Maijishan και του Yungang σην Κίνα, τα μοναστήρια της κοιλάδας Ντρίνο στην Αλβανία.

Ο κατάλογος έχει και ελληνικό ενδιαφέρον καθώς περιλαμβάνει και τα μεταλλεία της Σερίφου, ως ένα μνημείο που χρειάζεται περισσότερη προστασία.

Τα μεταλλεία της νοτιοδυτικής Σερίφου μαρτυρούν την εμφάνιση της σύγχρονης βιομηχανίας στην Ελλάδα. Από τη δεκαετία του 1870 έως το 1965 αυτό το νησί του αρχιπελάγους των Κυκλάδων έγινε κορυφαίο μεταλλευτικό κέντρο της Ελλάδας χάρη στα κοιτάσματα σιδηρομεταλλεύματος που διαθέτει.

Οπως πολλά μικρά κυκλαδίτικα νησιά, η Σέριφος αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση από την ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη, με την αυξανόμενη ζήτηση για νέες κατασκευές να απειλεί τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της. Τα μεταλλεία δεν διαθέτουν πλήρεις νομικές διασφαλίσεις.

Μετά από 60 χρόνια εγκατάλειψης, βασικές δομές βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, με πιο επείγουσα ανάγκη τη σωζόμενη γέφυρα φόρτωσης στο Μέγα Λιβάδι, τα υποβρύχια θεμέλια της οποίας παρουσιάζουν σοβαρές ζημιές από τα κυματικά ρεύματα. Χωρίς παρέμβαση, αυτό το ισχυρό και εμβληματικό σύμβολο της βιομηχανικής κληρονομιάς είναι αντιμέτωπο με την πλήρη καταστροφή.

. . .