Σημαντική η πρόοδος της Ελλάδας στο R&D του τομέα Υγείας

Τα τελευταία έτη οι δαπάνες στον τομέα έρευνας και ανάπτυξης ανήλθαν στα 1,8 δισ. ευρώ σύμφωνα με την υφυπουργό Ανάπτυξης, κα Ζωή Ράπτη. Ωστόσο, όπως επισημαίνει, η κυβέρνηση δίνει μεγάλη βαρύτητα πλέον στον τομέα αυτόν και μέσω της σημαντικής βοήθειας του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και της εθνικής χρηματοδότησης η Ελλάδα δημιουργεί ήδη προγράμματα όπως το Εθνικό Δίκτυο Δικτύου Έρευνας Γενετικών Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων, Εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης στην ανάπτυξη φαρμάκων κ.α.

Κυρία υφυπουργέ, σε πολλά από τα τελευταία συνέδρια έχετε αναφερθεί στις επενδύσεις για Έρευνα & Καινοτομία στον τομέα της Υγείας στη χώρα μας τα τελευταία έτη. Σε τι ύψος έχουν φτάσει οι επενδύσεις αυτές;

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στον τομέα της Έρευνας και Καινοτομίας στην Υγεία, με τις συνολικές δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης ιδιωτικών επιχειρήσεων στον εν λόγω τομέα να ξεπερνούν (δημόσιες και ιδιωτικές) τα 1.8 δις ευρώ για τα έτη 2020-2022. Οι πόροι αυτοί έχουν διατεθεί σε ένα ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών, από την ανάπτυξη νέων φαρμακευτικών προϊόντων και ιατροτεχνολογικών λύσεων έως τη δημιουργία προηγμένων ψηφιακών υποδομών για τον τομέα της Υγείας. Πρόκειται για μια συντονισμένη προσπάθεια να ενισχύσουμε την καινοτομία στο χώρο αυτόν, με στόχο τη βελτίωση της υγείας των πολιτών, αλλά και την οικονομική ανάπτυξη μέσω της ενίσχυσης της φαρμακευτικής και ιατροτεχνολογικής βιομηχανίας.

Σε ποιους τομείς της Υγείας έχει δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα;

Έχουμε δώσει έμφαση στους τομείς όπου η καινοτομία μπορεί να προσφέρει άμεσα και χειροπιαστά οφέλη για τους πολίτες. Η στρατηγική μας δεν αφορά μόνο την ενίσχυση της εθνικής ανταγωνιστικότητας στον τομέα της Υγείας, αλλά και την κοινωνική συνοχή. Στην αιχμή αυτών των επενδύσεων βρίσκονται η φαρμακευτική έρευνα, ιδιαίτερα στους τομείς των σπάνιων και χρόνιων παθήσεων, η τεχνολογία βιοαισθητήρων και οι καινοτομίες για την εξατομικευμένη ιατρική ακριβείας. Η έρευνα στον τομέα της υγείας είναι η κινητήρια δύναμη για την ανακάλυψη νέων θεραπειών και την βελτίωση της ποιότητας ζωής. Χωρίς αυτή, η ιατρική πρόοδος θα ήταν αδύνατη. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το Εθνικό Δίκτυο Ιατρικής Ακριβείας στην Καρδιολογία και Πρόληψης του Νεανικού Αιφνίδιου Θανάτου. Το Δίκτυο αυτό εξασφάλισε ισότιμη αντιμετώπιση στο δικαίωμα του πληθυσμού για πρόληψη του αιφνίδιου θανάτου και αντιμετώπιση των κληρονομικών καρδιαγγειακών νοσημάτων. Σήμερα βρισκόμαστε στη δεύτερη φάση αυτής της δράσης, συνολικού προϋπολογισμού 3 εκατ. ευρώ.

Από πού προέρχονται οι χρηματοδοτήσεις αυτές και τι βάθος χρόνου έχουν οι υλοποιήσεις των έργων;

Οι χρηματοδοτήσεις προέρχονται κατά βάση από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα όπως το ΕΣΠΑ με τριετή ορίζοντα υλοποίησης, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με ορίζοντα υλοποίησης τον Δεκέμβριο του 2025, αλλά και από εθνικούς πόρους (πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης) και ιδιωτικές επενδύσεις και βέβαια ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά προγράμματα όπως το Horizon Europe. Η συμμετοχή της Ελλάδας στα ευρωπαϊκά έργα είναι σημαντική, καθώς μας επιτρέπει να αξιοποιούμε πόρους από ευρωπαϊκά κονδύλια, ενώ ταυτόχρονα ενισχύουμε τις συνεργασίες με διεθνείς εταίρους.

Ειδικότερα, το τομεακό πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2021-2027 «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» έχει ως κύριο στόχο τη σύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα και την ενίσχυση των εθνικών και περιφερειακών πλεονεκτημάτων, καθώς και την εναρμόνιση με τις πολιτικές της ΕΕ για τον ψηφιακό και τον πράσινο μετασχηματισμό. Περιλαμβάνει κατηγορίες δράσεων, όπως η Ανάπτυξη Βιομηχανικής Έρευνας και Τεχνολογίας, η Διασύνδεση επιχειρήσεων με ερευνητικά κέντρα και συνεργατικούς μηχανισμούς, η αναβάθμιση των ερευνητικών υποδομών, η στήριξη και προώθηση διεθνών συνεργασιών, ενώ απευθύνεται τόσο σε υφιστάμενες και νέες, καινοτόμες και νεοφυείς επιχειρήσεις, όσο και σε ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς.

Όσον αφορά τους πόρους από το Τ.Α.Α , οι βασικοί στόχοι του ελληνικού σχεδίου αναφορικά με την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας είναι η αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων για την έρευνα και την ανάπτυξη (Ε&Α), η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ της επιστήμης και των επιχειρήσεων και η ανάπτυξη πρωτοποριακών υποδομών για Ε&Α με σκοπό τη βελτίωση των επιδόσεων της Ελλάδας στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας. Αυτό αναμένεται να επιτευχθεί μέσω στοχευμένων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, με σκοπό την αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών Ε&Α, την αναβάθμιση των ερευνητικών υποδομών της χώρας, την προώθηση της χρηματοδότησης στον τομέα της έρευνας, την αύξηση της διεθνοποίησης του ελληνικού οικοσυστήματος έρευνας και την ανάπτυξη συνεργασιών στον τομέα της έρευνας.

Τα περισσότερα έργα είναι μακροπρόθεσμα και υλοποιούνται σε καθορισμένο διάστημα, ώστε να εξασφαλίζεται η σταθερότητα και η αποτελεσματική εφαρμογή τους.

Ποια έργα έχουν υλοποιηθεί μέχρι στιγμής και τι αναμένουμε;

Με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και το ΕΠΑ, έχουμε χρηματοδοτήσει μια σειρά από προγράμματα, ανάμεσα στα οποία είναι η υλοποίηση του Εθνικού Δικτύου Ιατρικής Ακριβείας στην Καρδιολογία και Πρόληψης του Νεανικού Αιφνίδιου Θανάτου στην Ελλάδα και έχει δώσει την σκυτάλη στην δεύτερη φάση αυτής της δράσης ύψους 3 εκ. ευρώ.

Θα αναφερθώ όμως στο έργο της δημιουργίας του «Εθνικού Δικτύου Έρευνας Γενετικών Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων»,  το οποίο έχει ως αποστολή του την προαγωγή της Ιατρικής Ακριβείας στα Νευροεκφυλιστικά νοσήματα, με έμφαση στη γενετική τους βάση, και στην επίτευξη προόδου στο συγκεκριμένο τομέα, με συνολικό προϋπολογισμό 2.100.000 €. Επίσης, με πόρους από το ΤΑΑ, χρηματοδοτείται νέα ερευνητική μονάδα στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), με τη συμμετοχή και άλλων ερευνητικών και ακαδημαϊκών φορέων, στην Ιατρική Ακριβείας με τίτλο «Ελληνικό Δίκτυο Μοριακής Ογκολογίας – ΕΔΙΜΟ» και με προϋπολογισμό 3.779.666,96 ευρώ.

Επιπλέον, υλοποιούνται έργα όπως η «Εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης στην ανάπτυξη φαρμάκων» ύψους 1.5 εκ. ευρώ που χρηματοδοτείται από το ΕΠΑ, η Επαναστατική Πλατφόρμα Ιατρικής Εκπαίδευσης που βασίζεται σε Προσομοίωση Εικονικής Πραγματικότητας για την εκπαίδευση των χειρουργών μας, έργο ύψους 2,5 εκ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και η Πλατφόρμα διάγνωσης ΔΕΠΥ σε παιδιά και εφήβους με τη χρηματοδότηση του ΕΠΑνΕΚ ύψους 664.000 ευρώ.

Αξίζει να αναφερθεί το IntelTriage, το καινοτόμο σύστημα διαλογής και προτεραιοποίησης ασθενών για τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας στα νοσοκομεία, ύψους 900.000 ευρώ από το ΕΠΑΝΕΚ, καθώς και η Ανάπτυξη Γενετικής Διάγνωσης Καρδιαγγειακών και Νευρομυϊκών Παθήσεων με ειδικά Γονιδιακά πάνελ και Next Generation Sequencing ύψους 950.000 ευρώ από το Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ.

Αυτά είναι μόνο μερικά έργα. Από το σύνολο, άλλα έχουν ολοκληρωθεί και ενσωματώνονται πλέον στην ιατρική και άλλα είναι σε προχωρημένη φάση και αναμένεται να ολοκληρωθούν. Όλα όμως – και αυτό είναι βέβαιο- δημιουργούν αλυσίδες αξίας για την χώρα μας και σίγουρα μετασχηματίζουν, βελτιώνουν και ενισχύουν το σύστημα υγείας μας.

Τι κίνητρα παρέχει η πολιτεία στις επιχειρήσεις για να ενισχύσουν την παραγωγή τους για παράδειγμα στο φάρμακο αλλά και για να επενδύσουν στον τομέα υγείας;

Η Ελληνική Πολιτεία, αντιλαμβανόμενη την ανάγκη ενίσχυσης της φαρμακευτικής παραγωγής και της έρευνας, έχει προχωρήσει στη θέσπιση συγκεκριμένων κινήτρων που στοχεύουν στην προσέλκυση νέων επενδύσεων από ελληνικές και ξένες φαρμακοβιομηχανίες. Ένας από τους βασικούς πυλώνες αυτής της στρατηγικής είναι το επενδυτικό Clawback, το οποίο προσφέρει κίνητρα στις εταιρείες για να επενδύσουν σε έρευνα, συνδέοντας τις επιστροφές χρημάτων προς το κράτος με τις επενδύσεις που πραγματοποιούν σε Έρευνα και Ανάπτυξη.

Επιπλέον, έχουμε θεσπίσει φοροαπαλλαγές για επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη, αυξάνοντας το 2020 τις υπερεκπτώσεις από +30% σε +100%. Αυτό σημαίνει ότι οι δαπάνες για έρευνα εκπίπτουν στο διπλάσιο, μειώνοντας τα φορολογικά βάρη για τις εταιρείες που επενδύουν στον τομέα της Υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών, εξετάσαμε τη δυνατότητα παροχής ακόμη πιο γενναίων υπερεκπτώσεων, επιδιώκοντας να ενισχύσουμε περαιτέρω τις επενδύσεις.

Επίσης, με το σχέδιο νόμου που τέθηκε σε διαβούλευση παρέχονται επιπλέον κίνητρα για δαπάνες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, οι οποίες θα εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, με προσαυξήσεις που φτάνουν έως και 215% για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Ομοίως με το νομοσχέδιο αυτό, επεκτείνονται τα φορολογικά κίνητρα για την εμπορική αξιοποίηση των ευρεσιτεχνιών, ενώ επιπροσθέτως εισάγεται η δυνατότητα απόκτησης άδειας διαμονής από πολίτες τρίτων χωρών εφόσον επενδύσουν σε νεοφυείς επιχειρήσεις ποσό τουλάχιστον 250.000 ευρώ.

Τέλος, παρέχουμε επενδυτικά κίνητρα μέσω του Νόμου για τις Στρατηγικές Επενδύσεις (Ν. 4864/2021). Αυτός ο νόμος επιτρέπει την έγκριση «Εμβληματικών Επενδύσεων Εξαιρετικής Σημασίας», προσφέροντας σταθερό και ευνοϊκό πλαίσιο για επενδύσεις που φέρνουν σημαντικά οφέλη στην ελληνική οικονομία. Αυτή η πρωτοβουλία δεν αφορά μόνο την αύξηση της παραγωγής, αλλά και τη δημιουργία υψηλής ποιότητας θέσεων εργασίας, την τεχνολογική αναβάθμιση της χώρας, και την ενίσχυση της εγχώριας καινοτομίας, καθιστώντας την Ελλάδα κέντρο ανάπτυξης φαρμακευτικών και ιατροτεχνολογικών προϊόντων.