Τι μας λέει ο Τραμπ με την επιλογή του Ρούμπιο;

Η επιλογή του γερουσιαστή της Φλόριντα, Μάρκο Ρούμπιο, για τη θέση του υπουργού Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Πρόκειται για έναν έμπειρο πολιτικό που διατηρεί δεσμούς με την ελληνική ομογένεια και έχει ταχθεί στο παρελθόν υπέρ των ελληνικών θέσεων και του σεβασμού του διεθνούς δικαίου. Ενθαρρυντική εξέλιξη για την ελληνική εξωτερική πολιτική είναι και η επισημοποίηση της επιλογής του βουλευτή της Φλόριντα, Μάικλ Γουόλτς, για τη θέση του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ. Βεβαίως, κανείς δεν πρέπει να έχει ψευδαισθήσεις, ούτε να περιμένει θαύματα. Ρούμπιο και Γουόλτς, στις νέες τους θέσεις, θα έχουν ένα και μόνο πράγμα στο μυαλό τους: ό,τι επιτάσσει το συμφέρον των ΗΠΑ.

Κι αν η επιλογή των δύο «κανονικών» πολιτικών που γνωρίζουν καλά την περιοχή μας ήταν ανακουφιστική για πολλούς αναλυτές στις ΗΠΑ, αυτή του παρουσιαστή του Fox News Πιτ Χέγκσεθ για το πόστο του υπουργού Αμυνας προκάλεσε σοκ. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι τι θέλει να μας πει ο Τραμπ επιλέγοντας αυτό το «μείγμα» για την εξωτερική πολιτική;

Η Washington Post επισημαίνει ότι οι επιλογές του Τραμπ για την κορυφή της εξωτερικής πολιτικής ενσωματώνουν τη στρατηγική της «ειρήνης μέσω της ισχύος» (peace through strength). Αυτή η προσέγγιση βασίζεται στην ιδέα ότι η αποτροπή είναι εφικτή μόνο με μια ισχυρή στρατιωτική παρουσία και τη δέσμευση για την ασφάλεια των συμμάχων. Ο Ρούμπιο, που έχει εκφράσει αντι-κινεζικές θέσεις και έχει ασκήσει κριτική στην Τουρκία, ιδίως μετά την απόκτηση ρωσικών πυραύλων S-400, αναμένεται να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο για την ενίσχυση της αμερικανικής πολιτικής στη Μεσόγειο. Η ελπίδα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών είναι ότι αυτό θα λειτουργήσει υπέρ της Ελλάδας, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με την τουρκική προκλητικότητα.

Η αμερικανική εφημερίδα επισημαίνει ότι εκ πρώτης όψεως Ρούμπιο και Γουόλτς δεν ευθυγραμμίζονται πλήρως με το σήμα «Πρώτα η Αμερική» του Ντόναλντ Τραμπ. Γι’ αυτό και οι πληροφορίες περί της επιλογής τους, προκάλεσαν κάποια ανησυχία σε ορισμένους οπαδούς του Τραμπ. Ωστόσο άλλοι σύμμαχοι και σύμβουλοι του Τραμπ βλέπουν τον ρόλο τους ως αντίδοτο στις δυσκολίες της κυβέρνησης Μπάιντεν με τους πολέμους σε Ουκρανία και Γάζα. «Θα είναι μια επιστροφή στην ειρήνη μέσω της ισχύος. Η αποτροπή θα αποκατασταθεί», δήλωσε στη Wall Street Journal ο πρώην Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ, Ρόμπερτ Ο΄Μπράιαν.

Το 2016, ο Ρούμπιο, κατά τη διάρκεια της αποτυχημένης υποψηφιότητάς του για το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος στις προεδρικές εκλογές (κέρδισε ο Τραμπ που τότε τον ειρωνευόταν ανοικτά), έγραψε ένα μανιφέστο για την εξωτερική πολιτική όπου υπερασπιζόταν «την προστασία μιας ανοικτής διεθνούς οικονομίας σε έναν ολοένα και πιο παγκοσμιοποιημένο κόσμο». Επίσης, περιέγραφε τον ανταγωνισμό με την Κίνα με ιδεολογικούς όρους: «Η αφοσίωσή μας στην εξάπλωση (του σεβασμού) των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των φιλελεύθερων δημοκρατικών αρχών αποτελεί μέρος της ιδιοσυστασίας της χώρας μας από την ίδρυσή της και φάρο ελπίδας για τόσους πολλούς καταπιεσμένους λαούς σε όλο τον κόσμο», έγραψε το 2016 ο Ρούμπιο στο Foreign Affairs.

«Από το τότε, σχεδόν μια δεκαετία τραμπισμού έχει στρέψει το ρεπουμπλικανικό κόμμα προς μια διαφορετική κατεύθυνση και ανάγκασε τον Ρούμπιο να προσαρμόσει και τη δική του πολιτική στάση» σημειώνει η Washington Post. «Μπορεί να βρεθεί να περιοδεύει σε όλο τον κόσμο τον επόμενο χρόνο ως απεσταλμένος του Τραμπ, δικαιολογώντας την εφαρμογή δασμών σε εξαγωγές από συμμάχους των ΗΠΑ και ακολουθώντας μια ατζέντα που βλέπει τον Τραμπ να επωάζει συμφωνίες με μια σειρά από ισχυρούς άνδρες που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα: από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν μέχρι τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και τον ίδιο τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ» προσθέτει.

Τόσο ο Ρούμπιο όσο και ο Γουόλτς θεωρούνται αντι-κινεζικά «γεράκια», και η άνοδός τους σε θέσεις «κλειδιά» μπορεί να σηματοδοτήσει την αποφασιστικότητα του Τραμπ να επικεντρωθεί στη διαμάχη με το Πεκίνο. Σε άρθρο γνώμης που συνέγραψε στον Economist, ο Γουόλτς δήλωνε στις 2 Νοεμβρίου ότι η υποστήριξη της κυβέρνησης Μπάιντεν στην Ουκρανία και οι εμπλοκές στη Μέση Ανατολή έχουν αποσπάσει την προσοχή της από τις επιταγές της αντιμετώπισης της Κίνας. Ωστόσο, όπως σημειώνει η Washington Post, ο Γουόλτς δεν έχει την ίδια οπτική για τη Ρωσία που μοιράζονται ορισμένοι υποστηρικτές του Τραμπ που εκθειάζουν τον Πούτιν. «Αν ο Πούτιν δεν ξεκινήσει συνομιλίες με τον Τραμπ για την ειρήνη στην Ουκρανία», έγραψε ο Γουόλτς, «τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να στείλουν βιαστικά νέα όπλα με λιγότερους περιορισμούς για τη χρήση τους στο Κίεβο για να φέρουν τη Ρωσία στο τραπέζι των συνομιλιών».

Kι αν οι Ρούμπιο και Γουόλτς θεωρούνται όπως αναφέραμε «κανονικές επιλογές» η απόφαση του Τραμπ να επιλέξει τον Χέγκσεθ για το πόστο του υπουργού Αμυνας, εξέπληξε ακόμη και κάποιους ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές —μέχρι και ορισμένους από τους συμβούλους του Τραμπ. Yπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η επιλογή του Χέγκσεθ προκάλεσε εντύπωση, αλλά ίσως ο πιο βασικός ήταν ο ενθουσιασμός του για τη συγκέντρωση των φανατικών οπαδών του Τραμπ στις 6 Ιανουαρίου 2021 και η υπεράσπισή του στον αέρα του Fox News, την επόμενη ημέρα, για τους ταραξίες που είχαν εισβάλει στο Καπιτώλιο. Κατά τον αμερικανικό Τύπο, η ανακοίνωση του Χέγκσεθ στηρίζεται στη λογική ότι θα είναι πιστός στον Τραμπ και προετοιμάζει το Πεντάγωνο ακόμη και για εκκαθαρίσεις μη τραμπικών αξιωματικών. Υποδηλώνει ακόμη μια πιθανή στροφή στις ένοπλες δυνάμεις εναντίον των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων.

Από την πλευρά τους, οι Νew York Times σημειώνουν ότι η τοποθέτηση του Ρούμπιο και του Γουόλτς, φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με μια πιο επιθετική στάση απέναντι στην Κίνα, την οποία οι δύο τους θεωρούν ως τον μεγαλύτερο στρατηγικό αντίπαλο των ΗΠΑ. Στην Ευρώπη, οι Financial Times συμπληρώνουν ότι, αν και ο Ρούμπιο υποστήριζε παλαιότερα μια πιο φιλελεύθερη οπτική διεθνισμού, πλέον έχει προσαρμόσει τη ρητορική του ώστε να συνάδει με την προσέγγιση του Τραμπ.

Το σημείο πάντως που αναδεικνύουν και οι FT, αυτό της προβολής ισχύος και της προσέγγισης χωρών που εξυπηρετούν τις προτεραιότητες της αμερικανικής ατζέντας δεν είναι απαραίτητα κακό για την Ελλάδα. Ισως να σημαίνει ότι ο Ρούμπιο θα προωθήσει μια προσέγγιση που θα αναχαιτίζει τους κινδύνους και στην Ανατολική Μεσόγειο και θα αντιμετωπίζει την Τουρκία ως παράγοντα αποσταθεροποίησης. Αν όντως η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ βαδίσει προς τα εκεί, αυτό θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα, καθώς θα μπορούσε να σημαίνει μια πιο σταθερή αμερικανική στάση απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις και παραβιάσεις.

Σε κάθε περίπτωση, οι επιλογές Τραμπ στη στελέχωση της εξωτερικής του πολιτικής δείχνουν ότι αναμένεται μια αποφασιστική αναθεώρηση της αμερικανικής στρατηγικής. Αυτό που ενδιαφέρει εμάς είναι να δοθεί βάρος στις συμμαχίες των ΗΠΑ με χώρες όπως η Ελλάδα που προάγουν τη σταθερότητα (στην περίπτωση μας στην Ανατολική Μεσόγειο) και η αυστηρή αντιμετώπιση απέναντι σε πιθανούς «ταραξίες» όπως, στη γειτονιά μας, η Τουρκία.

. . .