Μεξικό: Xαμένη πόλη των Μάγια ανακαλύπτεται κατά… λάθος

Ο Λιουκ Ολντ-Τόμας, που ολοκληρώνει στο διδακτορικό του στην Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Αριζόνα, έχει περάσει μεγάλο μέρος της ζωής και της καριέρας του στις ζούγκλες της Κεντρικής Αμερικής, αναζητώντας κάθε είδους στοιχεία για τους σπουδαίους πολιτισμούς της περιοχής. Κάποια στιγμή άρχισε να αναρωτιέται εάν οι μη αρχαιολογικές χρήσεις της προηγμένης χαρτογράφησης λέιζερ που είναι γνωστή ως Lidar (Light Detection And Ranging) θα μπορούσαν να ρίξουν φως στον κόσμο των Μάγια. Ηταν η καλύτερη ιδέα που είχε στη ζωή του.

Η ομάδα του ανακάλυψε, τελικά, μια χαμένη πόλη των Μάγια με πυραμίδες, ναούς, κλειστές πλατείες και μια δεξαμενή νερού, τα οποία ήταν όλα κρυμμένα επί αιώνες στη ζούγκλα, στη νοτιοανατολική πολιτεία Καμπέτσε του Μεξικού.

«Για πολύ καιρό, το δείγμα που είχαμε για τον πολιτισμό των Μάγια εκτεινόταν σε μερικές εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα συνολικά», είπε ο Ολντ-Τόμας στον Guardian. «Κι αυτό το δείγμα το κέρδισαν με τεράστιες δυσκολίες οι αρχαιολόγοι, που περπάτησαν με κόπο πάνω από κάθε τετραγωνικό μέτρο, ανοίγοντας τη βλάστηση με ματσέτες, για να δουν αν από κάτω βρισκόταν ένας σωρός από βράχους που μπορεί να ήταν το σπίτι κάποιου πριν από 1.500 χρόνια».

Η μέθοδος Lidar είναι μια τεχνική τηλεπισκόπησης που χρησιμοποιεί ένα παλμικό λέιζερ και άλλα δεδομένα τα οποία λαμβάνονται εναερίως, πάνω από μια τοποθεσία, για τη δημιουργία τρισδιάστατων πληροφοριών σχετικά με το σχήμα των χαρακτηριστικών της επιφάνειας.

Αν και ο Ολντ-Τόμας ήξερε ότι θα μπορούσε να τον βοηθήσει στις έρευνές του, γνώριζε επίσης ότι δεν ήταν ένα φτηνό εργαλείο. Οι χρηματοδότες είναι απρόθυμοι να πληρώσουν για τις έρευνες με Lidar σε περιοχές χωρίς εμφανή ίχνη του πολιτισμού των Μάγια, ο οποίος έφτασε στο απόγειό του μεταξύ 250 μ.Χ. και 900 μ.Χ.

Ο ανθρωπολόγος σκέφτηκε ότι κάποιοι άλλοι μπορεί να είχαν ήδη χαρτογραφήσει την περιοχή για άλλους λόγους. «Επιστήμονες στον τομέα της οικολογίας, της δασοκομίας ακόμη και πολιτικοί μηχανικοί έχουν χρησιμοποιήσει τη μέθοδο Lidar για να μελετήσουν ορισμένες από αυτές τις περιοχές», είπε στον Guardian. «Και αν υπήρχε ήδη ένας χάρτης Lidar αυτής της περιοχής;»

Μια έρευνα στο Διαδίκτυο, απέδειξε πως είχε δίκιο. Το 2013, ένα έργο παρακολούθησης δασών είχε εκπονήσει μια λεπτομερή έρευνα με Lidar σε 122 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιοχής. Μαζί με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Tulane, το Εθνικό Ινστιτούτο Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Μεξικού και το Εθνικό Κέντρο Αερομεταφερόμενης Χαρτογράφησης Λέιζερ του Πανεπιστημίου του Χιούστον, ο Ολντ-Τόμας άρχισε να αναλύει τα δεδομένα της έρευνας για να εξερευνήσει 700 τετραγωνικά χιλιόμετρα του Καμπέτσε που δεν είχαν ερευνηθεί ποτέ από αρχαιολόγους.

Η τυχαία πόλη

Η ανάλυσή των δεδομένων αποκάλυψε  6.674 ανεξερεύνητες δομές των Μάγια, συμπεριλαμβανομένης μιας ολόκληρης πόλης την οποία ονόμασαν Βαλεριάνα, από μια κοντινή λιμνοθάλασσα γλυκού νερού.

«Δεν βρήκαμε μόνο αγροτικές περιοχές και μικρότερους οικισμούς», είπε στον Guardian ο Ολντ-Τόμας. «Βρήκαμε μια μεγάλη πόλη με πυραμίδες ακριβώς δίπλα στον μοναδικό αυτοκινητόδρομο της περιοχής, κοντά σε μια πόλη όπου οι άνθρωποι καλλιεργούσαν ενεργά, ανάμεσα στα ερείπια, εδώ και χρόνια. Η κυβέρνηση δεν ήξερε την ύπαρξή της, ούτε και η επιστημονική κοινότητα. Αυτό δείχνει ότι όχι, δεν έχουμε βρει τα πάντα, και ναι, υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να ανακαλύψουμε».

«Ο μεγαλύτερος από τους δύο μνημειώδεις περιβόλους της Βαλεριάνα έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κλασικής περιφερειακής πρωτεύουσας των Μάγια: Πολλαπλές κλειστές πλατείες που συνδέονται με ένα μεγάλο μονοπάτι, πυραμίδες, ναούς, γήπεδο χορού, μια δεξαμενή που σχηματίζεται από το φράγμα ενός αρόγιο (εποχιακό υδάτινο ρεύμα) και αρχιτεκτονική διάταξη που γενικά υποδεικνύει την περίοδο ίδρυσης της πόλης πριν από το 150 μ.Χ.», γράφει η ερευνητική ομάδα στη μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο περιοδικό Antiquity των πανεπιστημιακών εκδόσεων του Κέιμπριτζ.

Η ομάδα σχεδιάζει βέβαια να συνεχίσει την ανάλυσή των δεδομένων που έδωσε του χάρτη Lidar και να ξεκινήσει επιτόπια έρευνα στις τοποθεσίες που ανακαλύφθηκαν, οι οποίες θα μπορούσαν να προσφέρουν πολύτιμα μαθήματα, καθώς πολλά μέρη του πλανήτη αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της μαζικής αστικοποίησης.

«Ο αρχαίος κόσμος είναι γεμάτος από παραδείγματα πόλεων που είναι εντελώς διαφορετικές από τις πόλεις που έχουμε σήμερα», είπε ο Ολντ-Τόμας στον Guardian. «Υπήρχαν πόλεις που ήταν εκτεταμένα γεωργικά συνονθυλεύματα ή πολύ πυκνά κατοικημένες. Υπήρχαν πόλεις που ήταν εξαιρετικά ισότιμες και άλλες με πολλές ανισότητες. Δεδομένων των περιβαλλοντικών και κοινωνικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε από την ταχεία αύξηση του πληθυσμού, η μελέτη των αρχαίων πόλεων μπορεί να μας βοηθήσει να διευρύνουμε την άποψή μας για την αστική ζωή».

Πριν από έξι χρόνια, ορισμένοι από τους ίδιους ερευνητές χρησιμοποίησαν την μέθοδο Lidar για να αποκαλύψουν δεκάδες χιλιάδες σπίτια, κτίρια, αμυντικά έργα και πυραμίδες των Μάγια που δεν είχαν ανιχνευθεί προηγουμένως στην πυκνή ζούγκλα της περιοχής Πετέν της Γουατεμάλας. Η αποκάλυψη υποδήλωσε ότι έζησαν εκεί εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι από όσους πιστεύαμε μέχρι τώρα.

Οι ανακαλύψεις, οι οποίες περιελάμβαναν γεωργικά χωράφια και αρδευτικά κανάλια βιομηχανικού μεγέθους, ανακοινώθηκαν το 2018 από μια ομάδα αρχαιολόγων από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τη Γουατεμάλας που συνεργάζεται με το Ιδρυμα Κληρονομιάς και Φύσης των Μάγια.

Η μελέτη υπολόγισε ότι δέκα εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να ζούσαν στα πεδινά της επικράτειας των Μάγια, πράγμα που σημαίνει ότι χρειαζόταν, εκτός από όλα τα άλλα, τεράστιας κλίμακας παραγωγή τροφίμων.

. . .