Oι Βρυξέλλες και ένα σκάνδαλο €46 εκατ. με απόβλητα στην Κύπρο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι διαβόητη για τους καφκικούς λαβυρίνθους της και ένας από αυτούς φτάνει ως την Κύπρο, όπου κανείς δεν βρίσκει την άκρη του μίτου για το σκάνδαλο με ένα εργοστάσιο αποβλήτων στο οποίο «θάφτηκαν» 46 εκατ. κοινοτικά ευρώ.

Οι Βρυξέλλες φαίνεται πως αδυνατούν να βρουν ποιος είναι υπεύθυνος για την κατάχρηση των δικών τους κονδυλίων και ποιος για την εφαρμογή των συστάσεων της δικής τους μονάδας καταπολέμησης της απάτης.

Αυτό ανακάλυψε η ανάδοχος εταιρεία αποβλήτων Medcon & DB Technologies J.V. όταν προσπάθησε να βρει απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα.

Η κυπροκαναδική κοινοπραξία -η οποία διαχειρίστηκε το δημόσιο εργοστάσιο στη Λεμεσό μέχρι το 2023- έλαβε αντιφατικά μηνύματα από τις Βρυξέλλες καθώς προσπαθούσε να προσδιορίσει ποιος παρακολουθεί τη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ από την Κύπρο, σύμφωνα με επιστολές που περιήλθαν στην κατοχή του Politico.

Ο εργολάβος- γράφει το έγκριτο Μέσο που ειδικεύεται κατ΄εξοχήν στα ευρωπαϊκά θέματα-  έχει κατηγορηθεί από την κυπριακή κυβέρνηση ότι δεν τήρησε τους όρους της σύμβασής του κατά τη λειτουργία του εργοστασίου. Ηταν ένα από τα αντικείμενα έρευνας της υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης της ΕΕ (OLAF) σχετικά με το εργοστάσιο, το οποίο είχε κοστίσει στην ΕΕ πάνω από 46 εκατομμύρια ευρώ.

Καθώς εμπλέκεται σε μια νομική διαμάχη με το κυπριακό κράτος, η J.V. έχει ζητήσει τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας για να καθαρίσει το όνομά της.

Ο εργολάβος λέει στο Politico ότι η κυπριακή κυβέρνηση απέκρυψε πληροφορίες σχετικά με τη σκοπιμότητα του έργου, οδηγώντας στην παράνομη ταφή χιλιάδων τόνων ανεπεξέργαστων αποβλήτων.

Η κυπριακή κυβέρνηση αρνείται κάθε αδίκημα και υποστηρίζει ότι ευθύνεται η εταιρεία. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα του Politico αποκάλυψε ότι πολλά υπουργεία είχαν θεωρηθεί υπεύθυνα από ανεξάρτητη εγχώρια έρευνα.

Η OLAF, μέρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ολοκλήρωσε τη δική της έρευνα το 2021 και στη συνέχεια απέστειλε έκθεση στη Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Ανάπτυξης (DG REGIO), επίσης τμήμα της Κομισιόν, που ήταν υπεύθυνη για τις επαφές με την Κύπρο προκειμένου να χρηματοδοτηθεί το έργο το 2015.

Σύμφωνα με τις επιστολές, η OLAF υποστήριξε ότι η DG REGIO έχει επίσης την αρμοδιότητα να χορηγήσει στην εταιρεία ιδιωτική πρόσβαση στην έκθεση.

Ωστόσο, η DG REGIO το αρνήθηκε αυτό, υποστηρίζοντας ότι εναπόκειται στις χώρες-μέλη να διορθώνουν οι ίδιες τις υποθέσεις απάτης -ακόμη και όταν πρόκειται για χρήματα της ΕΕ.

Η υπηρεσία «δεν έχει την αρμοδιότητα να λαμβάνει μέτρα παρακολούθησης σχετικά με τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που εμπλέκονται στις έρευνες της OLAF», αναφέρεται στην επιστολή, διότι «τα καθήκοντα που σχετίζονται με την εκτέλεση του προϋπολογισμού ανατίθενται στα κράτη-μέλη».

Και αυτό παρά το γεγονός ότι η κυπριακή κυβέρνηση είναι ένα από τα μέρη που εμπλέκονται στην εν λόγω υπόθεση απάτης.

Η Medcon & DB Technologies έχει πλέον κολλήσει σε έναν καφκικό λαβύρινθο ευρωπαϊκών γραφειοκρατικών διαδικασιών, με ελάχιστη σαφήνεια σχετικά με το ποιος στις Βρυξέλλες χειρίζεται τις υποθέσεις απάτης που αγγίζουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ, όταν εμπλέκονται οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών.

Η κατάσταση «ρίχνει ένα σκοτεινό σύννεφο» πάνω από την «αποτελεσματικότητα της εσωτερικής συνεργασίας των υπηρεσιών της ΕΕ» και θέτει υπό αμφισβήτηση τη «βούληση να ακολουθήσει μια ολοκληρωμένη έρευνα και να καταλογιστούν οι ευθύνες για την απάτη», δήλωσε η εταιρεία στο Politico.

Ερωτηθείς πώς αντιμετωπίζει την κατάχρηση κονδυλίων της ΕΕ, ο Μπαλάς Ουβάρι, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον προϋπολογισμό, δήλωσε στο Politico ότι, ενώ οι χώρες της ΕΕ «είναι πρωτίστως υπεύθυνες για την ορθή διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ», η Κομισιόν παραμένει «η τελική υπεύθυνη για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ».

Οσον αφορά το Ταμείο Συνοχής -που χρηματοδότησε το συγκεκριμένο έργο το 2015- είπε ότι «το πρώτο επίπεδο ελέγχου είναι υπό την ευθύνη του ελεγκτικού οργάνου της Γενικής Διεύθυνσης Δαπανών».

Η OLAF θα εμπλακεί «σε περίπτωση που εντοπιστούν συγκεκριμένες υποψίες απάτης» και η Επιτροπή «παρακολουθεί στενά» είτε μπλοκάροντας τις πληρωμές είτε «ανακαλώντας τις δαπάνες, εάν επιβεβαιωθεί η απάτη», συμπλήρωσε ο ίδιος.

Οσον αφορά τη συγκεκριμένη περίπτωση, ο Στέφαν ντε Κεερσμέκερ, εκπρόσωπος της Κομισιόν για την πολιτική συνοχής και τις μεταρρυθμίσεις, επιβεβαίωσε ότι η Επιτροπή «βρίσκεται σε στενή επαφή με τις κυπριακές αρχές, οι οποίες εργάζονται ενεργά για την επίλυση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν στο έργο».

Δεδομένου ότι το Ταμείο Συνοχής διέπεται από την αρχή της επιμερισμένης διαχείρισης μεταξύ των Βρυξελλών και των χωρών της ΕΕ, «εναπόκειται πρώτα στη διαχειριστική αρχή» στην Κύπρο «να διορθώσει τυχόν παρατυπίες που εντοπίστηκαν, και στη συνέχεια, αν χρειαστεί, στην Επιτροπή», πρόσθεσε.

Η ιστορία της μονάδας επεξεργασίας και αυτό που «γνώριζαν» τα υπουργεία

Από το 2017 έως το 2023, η Medcon & DB Technologies ανέλαβε να λειτουργήσει μια μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων στη Λεμεσό, για τη διαλογή, επεξεργασία και ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων και την καύση μέρους των αποβλήτων για την παραγωγή καυσίμων.

Ενας από τους όρους για τη λήψη χρηματοδότησης από την ΕΕ ήταν ότι η κυπριακή κυβέρνηση θα έβρισκε αγοραστές για το εν λόγω καύσιμο.

Αμέσως μετά την κατασκευή του εργοστασίου, κατέστη σαφές ότι τα εισερχόμενα απόβλητα ήταν πολύ υγρά για να παραχθεί το είδος του καυσίμου που απαιτούσε η σύμβαση.

Τελικά, όλα τα καύσιμα που έμειναν στα αζήτητα και το μεγαλύτερο μέρος των ανεπεξέργαστων αστικών αποβλήτων, θάφτηκαν παράνομα με εντολή της κυπριακής κυβέρνησης.

Η κυπριακή κυβέρνηση κατηγορεί τον εργολάβο για ελαττώματα στη λειτουργία του εργοστασίου.

Ωστόσο, εσωτερική κυβερνητική έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα, τον Φεβρουάριο του 2023, ότι τα υπουργεία που ήταν υπεύθυνα για το έργο, γνώριζαν -ακόμη και πριν δεχτούν τα χρήματα από τις Βρυξέλλες- ότι το εργοστάσιο δεν θα ήταν σε θέση να παράγει το απαιτούμενο καύσιμο.

Τελικά, η κυβέρνηση διέταξε να απορριφθούν όλα τα καύσιμα και τα απόβλητα σε χωματερή, παραβιάζοντας τόσο την οδηγία της ΕΕ για τους χώρους υγειονομικής ταφής όσο και την οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα, όπως έδειξε η έρευνα του Politico.

Οταν η OLAF ολοκλήρωσε τον έλεγχό της, ενημέρωσε την εταιρεία με επιστολή της ότι είχε αποσταλεί σύσταση στον γενικό διευθυντή περιφερειακής ανάπτυξης, σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε να ανακτηθούν τα κεφάλαια που «καταβλήθηκαν αχρεωστήτως» για τη μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων. Η επιστολή δεν διευκρίνισε πόσα ή από ποιον.

«Τένις» στους λαβυρίνθους των Βρυξελλών

Στις επιστολές της προς την εταιρεία, η OLAF δήλωσε ότι δεν θα κοινοποιήσει τις λεπτομέρειες της έρευνας, διότι «η δημοσιοποίηση της τελικής έκθεσης θα υπονόμευε την προστασία του σκοπού» της έρευνας.

Ωστόσο, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, οι εταιρείες ή τα άτομα που βρίσκονται υπό έρευνα από την OLAF, επιτρέπεται να ζητήσουν ιδιωτική πρόσβαση σε τέτοια έγγραφα για να βοηθήσουν τη νομική τους υπεράσπιση.

Η Medcon & DB Technologies ενημερώθηκε από την OLAF να ζητήσει την πρόσβαση αυτή από τη DG REGIO της Κομισιόν, δεδομένου ότι η υπηρεσία είναι υπεύθυνη για τη λήψη μέτρων για την ανάκτηση των χρημάτων από την Κύπρο.

Ομως, σύμφωνα με την επιστολή της συγκεκριμένης υπηρεσίας, «η Γενική Διεύθυνση δεν είναι άμεσα υπεύθυνη για τη λήψη μέτρων κατά των τελικών δικαιούχων των εν λόγω κεφαλαίων».

Αντιθέτως, οι χώρες της ΕΕ πρέπει οι ίδιες να λάβουν «όλα τα απαραίτητα μέτρα» για την «προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης», συμπεριλαμβανομένης της «διόρθωσης παρατυπιών και απάτης», αναφέρεται στην επιστολή.

Η επιστολή δίνει εντολή στην εταιρεία να ζητήσει την έκθεση από τον αρμόδιο για την κατανομή του προϋπολογισμού της ΕΕ κυβερνητικό αξιωματούχο της Κύπρου, παρόλο που η κυπριακή κυβέρνηση εμπλέκεται άμεσα στην υπόθεση.

. . .