Γιατί επιστρέφει η «ασθένεια των θαλασσοπόρων»

Το κόστος ζωής και η κακή διατροφή μάς αφήνουν εκτεθειμένους σε νοσήματα που «θέριζαν» τον πλανήτη πριν από αιώνες, αναφέρουν γιατροί από την Αυστραλία. Και περιγράφουν την περίπτωση ενός 50χρονου από το Περθ, ο οποίος παρουσίασε σκορβούτο.

Το σκορβούτο προκαλείται από την χρόνια ανεπάρκεια ασκορβικού οξέος – της γνωστής σε όλους μας βιταμίνης C. Στις ανεπτυγμένες χώρες είναι εξαιρετικά σπάνιο, ιδίως στους υγιείς ανθρώπους που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα σίτισης ή/και απορρόφησης θρεπτικών συστατικών. Ωστόσο η έλλειψη βιταμίνης C μόνο σπάνια δεν είναι.

Η βιταμίνη C είναι ένα θρεπτικό συστατικό απαραίτητο για την υγεία. Έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, προστατεύοντας τα κύτταρα του σώματος από τις βλάβες που τους προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου. Επιπλέον είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και επιδιόρθωση:

• Του δέρματος
• Των χόνδρων
• Των οστών
• Των δοντιών

Δυστυχώς, η έλλειψή της είναι συχνή σε ορισμένους πληθυσμούς, κυρίως σε ανθρώπους που ζουν στη φτώχεια, με επισιτιστική ανασφάλεια και μειωμένη πρόσβαση σε θρεπτικά τρόφιμα. Γι’ αυτό και είναι συχνή στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ως φαίνεται όμως αυξάνεται και στις ανεπτυγμένες.

Οξεία ανεπάρκεια

Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες του Περθ,  ο ασθενής τους ανέπτυξε σκορβούτο λόγω οξείας ανεπάρκειας βιταμίνης C. Ο άνδρας αυτός είχε υποβληθεί οκτώ χρόνια νωρίτερα σε βαριατρική επέμβαση, για να χάσει βάρος. Οι επεμβάσεις αυτές αποτελούν παράγοντα  κινδύνου για έλλειψη βιταμίνης C.

Ωστόσο οι γιατροί από το Νοσοκομείο Sir Charles Gairdner δεν το γνώριζαν αυτό όταν παρουσιάσθηκε μπροστά τους με μικροσκοπικές κοκκινο-καφέ κηλίδες στα πόδια του που έμοιαζαν με εξάνθημα.

Όπως τους είπε, τις είχε ανακαλύψει ένα πρωί που ξύπνησε. Ήταν επώδυνες και περιόριζαν την κινητικότητά του. Οι γιατροί κατάλαβαν ότι ήταν πετέχειες, δηλαδή σημεία που προκαλούνται από επιφανειακή αιμορραγία στο δέρμα.

Όπως γράφουν οι γιατροί στην ιατρική επιθεώρηση BMJ Case Reports, αρχικά δεν μπόρεσαν να καταλάβουν που οφείλονταν οι πετέχειές του. Έτσι του έκαναν εισαγωγή και άρχισαν τις εξετάσεις.

Τα αποτελέσματα για φλεγμονώδεις, αυτοάνοσες και αιματολογικές διαταραχές ήταν αρνητικά. Δεν βρέθηκαν επίσης ούτε ενδείξεις εσωτερικής αιμορραγίας.

Υπόνοιες για σκορβούτο αρχικά δεν είχαν εγερθεί. «Δεν είναι κάτι που συμπεριλαμβάνεται στις εξετάσεις ρουτίνας, διότι νομίζαμε ότι έχει εξαλειφθεί», εξήγησε ο γενικός ιατρός Dr. Andrew Dermawan.

Επιδείνωση στη διάρκεια της νοσηλείας

Στη διάρκεια της νοσηλείας του, ο 50χρονος παρουσίασε επιδείνωση, με τις πετέχειες να αναπτύσσονται και στα χέρια του. Οι γιατροί άρχισαν να εξετάζουν πιο αναλυτικά το προσωπικό ιστορικό του και τότε έμαθαν ότι αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Τα προβλήματα αυτά των ωθούσαν να παραμελεί την ποιότητα της διατροφής του. Τρεφόταν με επεξεργασμένα τρόφιμα, επειδή είναι πιο φθηνά, ενώ δεν έτρωγε φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Μερικές φορές παρέλειπε γεύματα – γεγονός που είχε ενταθεί τις τελευταίες εβδομάδες πριν νοσήσει.

Είχε επίσης σταματήσει να παίρνει τα διατροφικά συμπληρώματα που του είχαν συστήσει οι γιατροί μετά την βαριατρική επέμβαση.

Οι πληροφορίες αυτές έκαναν τους γιατρούς να αναρωτηθούν μήπως είχε έλλειψη σε βασικά θρεπτικά συστατικά. Έτσι ανακάλυψαν πως δεν είχε ανιχνεύσιμα επίπεδα βιταμίνης C στο αίμα του, με αποτέλεσμα να διαγνωστεί με σκορβούτο.

Αμέσως άρχισαν να του χορηγούν 100 mg της βιταμίνης την ημέρα, καθώς και φολικό οξύ και πολυβιταμίνη. Του έδιναν επίσης ένα λεμόνι την ημέρα. Σύντομα άρχισε να παρουσιάζει βελτίωση και τελικά πήρε εξιτήριο από το νοσοκομείο.

Ένας μήνας αρκεί

Αν και αυτό είναι ένα περιστατικό, οι ειδικοί τονίζουν πως το αυξημένο κόστος ζωής πιθανώς προκαλεί και άλλα που παραμένουν αδιάγνωστα. Πόσο μάλλον που οι πετέχειες μπορεί να αναπτυχθούν μετά από μόλις 1 μήνα διατροφής με έλλειψη σε βιταμίνη C.

Είναι όμως σημαντικό να ανιχνεύεται εγκαίρως το σκορβούτο και να αντιμετωπίζεται άμεσα. Ειδάλλως μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφική αιμορραγία, προειδοποιούν.

Εκτός από την κακής ποιότητας διατροφή και τις βαριατρικές επεμβάσεις, άλλοι παράγοντες κινδύνου για σκορβούτο είναι:

• Η αιμοκάθαρση
• Ο αλκοολισμός
• Προβλήματα ψυχικής υγείας
• Διαταραχές πρόσληψης τροφής

Το σκορβούτο αντιμετωπίζεται εύκολα, με δραματική βελτίωση να παρατηρείται από το πρώτο 24ωρο θεραπείας, καταλήγουν.

Τα παλιά τα χρόνια το σκορβούτο ήταν συχνή πάθηση των ναυτικών, των εξερευνητών και των θαλασσοπόρων, διότι τρέφονταν με συντηρημένα τρόφιμα (αποξηραμένα ή αργότερα κονσέρβες), φτωχά σε βιταμίνη C.

Φωτογραφία: iStock