Λύκε, λύκε είσαι εδώ για να σε σκοτώσω;

Για αιώνες, ένας προγονικός φόβος στοιχειώνει τις ιστορίες πριν τον ύπνο –και τα επακόλουθα όνειρα– των παιδιών της Ευρώπης: ο φόβος του λύκου που καταβροχθίζει παιδάκια περιπλανώμενα σε παραμυθένια δάση. Αλλά οι νεωτερισμοί έχουν ήδη ανατρέψει τον τρόμο που προκαλούσαν τα διηγήματα των αδελφών Γκριμ.

Οπως αναφέρει δημοσίευμα του Economist, στις αρχές του 20ού αιώνα οι λύκοι είχαν σχεδόν εξαφανιστεί από την Ευρώπη εξαιτίας της λαθροθηρίας και της απώλειας των οικοτόπων τους. Τις τελευταίες δεκαετίες η εκ νέου αύξηση των αριθμών τους έχει επαινεθεί από τους πράσινους ακτιβιστές ως μια μορφή οικολογικής εξιλέωσης – το πρώτο βήμα για την αναστροφή μιας ανθρωπογενούς περιβαλλοντικής σφαγής αιώνων.

Οι αγρότες, από την άλλη, που είναι πιο πιθανό να ακούσουν ουρλιαχτά λούπινου τη νύχτα και να βρουν ακρωτηριασμένα ζώα και κατοικίδια το πρωί, είναι λιγότερο ενθουσιασμένοι. Σήμερα ο λύκος, αντί να τρώει, διχάζει τους Ευρωπαίους, καθώς διαφωνούν για το αν θα πρέπει να μοιραστούν ξανά την πολυπληθή ήπειρό τους με ένα ακραία επιθετικό αρπακτικό.

Η αυξανόμενη επιστροφή των λύκων γεννά προβληματισμό. Από μερικές απομονωμένες αγέλες στις αρχές αυτού του αιώνα, υπολογίζεται ότι σήμερα περίπου 20.000 λύκοι κυκλοφορούν ελεύθεροι – από την Ισπανία μέχρι την Πολωνία. Ο αριθμός τους έχει σχεδόν διπλασιαστεί μόνο την τελευταία δεκαετία, επισημαίνει ο Economist. Οι αγέλες τους πλέον περιφέρονται και ουρλιάζουν σε όλες τις χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι οποίες επανέφεραν σκόπιμα τους λύκους σε ορισμένες περιοχές της χώρας, η αύξηση του αριθμού τους στην Ευρώπη έγινε φυσικά, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Αυτό οφείλεται κατά βάση στη νομοθεσία περί προστασίας της άγριας ζωής, που θεσπίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αλλά οι λύκοι επωφελήθηκαν και από τις πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις της ηπείρου.

Οταν έπεσαν τα πολιτικά σύνορα –ιδίως το Σιδηρούν Παραπέτασμα, που κάποτε χώριζε την Ευρώπη– οι λύκοι μετανάστευσαν από την Ανατολή στη Δύση. Η μετατόπιση του πληθυσμού τους από την ύπαιθρο στις πόλεις τις τελευταίες δεκαετίες απελευθέρωσε περισσότερα δάση για τους λύκους και τη λεία τους. Με άλλα λόγια, καθώς έφευγαν οι άνθρωποι τη θέση τους έπαιρναν οι λύκοι.

Για τους περιβαλλοντολόγους η επιστροφή του λούπινου είναι ευπρόσδεκτη όχι μόνο επειδή σηματοδοτεί την επιστροφή ενός γηγενούς είδους. Ως κορυφαία αρπακτικά, οι λύκοι διαδραματίζουν ρόλο στην προώθηση της βιοποικιλότητας. Η παρουσία τους βοηθά στη ρύθμιση του πληθυσμού των ελαφιών και των κάπρων, με τα οποία τρέφονται στη φύση.

Ως αποτέλεσμα, τα πιο αδύναμα μέλη των θηραμάτων τους αποδεκατίζονται, και έτσι ελέγχονται ασθένειες που μπορεί μια μέρα να επηρεάσουν τους ανθρώπους. Εξαναγκάζοντας τα φυτοφάγα ζώα σε διαρκή κίνηση, οι λύκοι δίνουν επίσης την ευκαιρία ανάπτυξης δέντρων και φυτών που διαφορετικά θα καταβροχθίζονταν – με αποτέλεσμα ένα πιο ποικίλο φυσικό τοπίο. Τα υπολείμματα των «γευμάτων» τους, παρέχουν τροφή στα ζώα που καταναλώνουν λέσια και νεκρά φυτικά υλικά.

Με τους λύκους τριγύρω, τα οικολογικά συστήματα που κάποτε ρυθμίζονταν από τον άνθρωπο –με την έκδοση περισσότερων αδειών κυνηγιού όταν οι πληθυσμοί των ελαφιών ξέφευγαν από τον έλεγχο– αποτελούν πλέον αρμοδιότητα της φύσης. Το πρόβλημα, όμως, όπως επισημαίνει ο Economist, είναι ότι οι λύκοι δεν έχουν προτιμήσεις στη διατροφή τους, και είναι εξίσου πιθανό να τρώνε ζώα φάρμας ή κατοικίδια, αν αυτό τους εξυπηρετεί.

Οι αγρότες είναι ήδη πεπεισμένοι ότι ζουν σε καθεστώς κακοδιοίκησης από τους αστικούς νομοθέτες, οι οποίοι έχουν ελάχιστη ιδέα για το τι συμβαίνει πέρα ​​από τα προάστια των πόλεών τους. Παράλληλα, οι αγρότες έχουν εξαιρετικό ταλέντο στο να διαμαρτύρονται ρίχνοντας άφθονη κοπριά – ειδικά στους αξιωματούχους των Βρυξελλών που, όπως πιστεύουν, δεν έχουν ιδέα για τις προκλήσεις της αγροτικής καθημερινότητας.

Οι αστοί οικολόγοι, που άνετα ψηφίζουν νομοθεσίες για σφαγές περιστεριών –όταν αυτά αφήνουν τα περιττώματά τους στα παρμπρίζ των αυτοκινήτων τους, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Economist–, χαίρονται τώρα για την αύξηση του πληθυσμού των λύκων, που τρομοκρατούν τον αγροτικό πληθυσμό και λεηλατούν τα προς το ζην του.

Η πολιτιστική διαμάχη μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών με επίκεντρο την οικολογία, όπως είναι αναμενόμενο, υποδαυλίζεται από πολιτικούς της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς. Το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που συνήθως επικεντρώνει την οργή του στους μετανάστες, απαιτεί τώρα «ταχεία δράση» για τον έλεγχο του πληθυσμού των λύκων.

Αυτό που κάποτε ήταν μια περιθωριακή συζήτηση στους κύκλους της ΕΕ μετατράπηκε σε τεράστιο πολιτικό θέμα τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν ένας λύκος σκότωσε την Ντόλι, το 30χρονο βραβευμένο οικογενειακό πόνι της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο σπίτι της κοντά στο Ανόβερο. Το θέμα αποδείχτηκε η πιο άστοχη κίνηση δημοσίων σχέσεων για τους λύκους από την εποχή του παραμυθιού της Κοκκινοσκουφίτσας!

Η Φον ντερ Λάιεν λέγεται ότι έχει μια φωτογραφία της Ντόλι στο γραφείο της, και κατηγορείται ότι προώθησε τη «σφαγή των λύκων» στην πολιτική ατζέντα της. Στις 25 Σεπτεμβρίου, η πλειοψηφία των 27 εθνικών κυβερνήσεων της ΕΕ συμφώνησε με την Κομισιόν ότι η προστασία που παρέχεται στους λύκους πρέπει να υποβαθμιστεί, από «αυστηρά προστατευόμενη» σε απλώς «προστατευόμενη».

Οι κυνηγοί δεν έχουν, βέβαια, ακόμα το ελεύθερο να σκοτώνουν λύκους κατά βούληση –καθώς θα χρειαστούν περαιτέρω παζάρια για να αναθεωρηθεί επίσημα ο σχετικός νόμος για τη συντήρηση της άγριας ζωής–, αλλά οι αγρότες-ακτιβιστές είναι ενθουσιασμένοι με αυτή τη σπάνια νίκη της υπαίθρου. Και οι κυνηγοί επαινούν τη νέα ευρωπαϊκή προοπτική θέσπισης «εργαλείων συνύπαρξης» με τους λύκους – ένας ευγενικός τρόπος να δείξουν την ανυπομονησία τους για το κυνήγι τους.

Οι οικολόγοι, από την άλλη, αποδοκιμάζουν μια απόφαση που, όπως ισχυρίζονται, αντανακλά μια κακή πολιτική, καθώς και πλήρη άγνοια των επιστημονικών δεδομένων. Σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης οι πληθυσμοί των λύκων είναι εύθραυστοι – και, όπως ισχυρίζονται, θα αποδεκατιστούν χωρίς κανόνες προστασίας. Σημειώνουν ότι η απειλή που συνιστούν οι λύκοι για τους αγρότες είναι ελάχιστη, καθώς οι ποιμενικοί σκύλοι συνήθως απωθούν τις επιθέσεις τους.

Τελικά, αυτή είναι μια διαμάχη για τον ρόλο όχι μόνο των λύκων, αλλά και των ανθρώπων. Οι κάτοικοι της υπαίθρου ταυτίζονται με τις προσπάθειες των προγόνων μας να δαμάσουν τη γη – να μετατρέψουν τα σύνορα σε κατοικήσιμα  βοσκοτόπια. Θεωρούν ότι η συντήρηση ενός κάποτε νικημένου «εχθρού» ισοδυναμεί με πρόσκληση ενός σεσημασμένου διαρρήκτη στο σπίτι που διέρρηξε, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Economist.

. . .