Ο στόλος-φάντασμα των τάνκερ του Ιράν και ο κίνδυνος για την Ελλάδα

Διαρροή πετρελαίου σημειώθηκε πριν λίγες ημέρες στον Περσικό Κόλπο, όταν το πλήρωμα ενός παλιού τάνκερ μετέφερε το φορτίο πετρελαίου του σε ένα άλλο, εξίσου γηρασμένο.

Πρόκειται για το «Fortune Galaxy», που είναι στόχος κυρώσεων για λαθρεμπόριο ιρανικού πετρελαίου και παραβίαση του Ναυτικού Δικαίου – και το «Serano II».

Την πετρελαιοκηλίδα, μήκους πέντε χιλιομέτρων, που ισοδυναμεί με χιλιάδες βαρέλια πετρελαίου, κατέγραψαν δορυφορικές εικόνες, όπως σημειώνουν οι Times του Λονδίνου.

Είναι το πιο πρόσφατο σε μια σειρά περιστατικών που αφορούν τα δεξαμενόπλοια του «σκοτεινού στόλου», γηρασμένα πλοία που λειτουργούν εκτός του Ναυτικού Δικαίου για τη μεταφορά πετρελαίου από το Ιράν και τη Ρωσία και συχνά ταξιδεύουν χωρίς αναμεταδότες του σήματός τους για να αποφύγουν τον εντοπισμό τους και μαζί τις διεθνείς κυρώσεις.

Η ανακάλυψη της διαρροής έγινε από την εταιρεία παρακολούθησης TankerTrackers.

Εν μέσω φόβων για ισραηλινά χτυπήματα σε εγκαταστάσεις πετρελαίου, τα ιρανικά τάνκερ εκκενώνουν βιαστικά τους μεγάλους τερματικούς σταθμούς της χώρας αυξάνοντας τον κίνδυνο διαρροής.

Οι τιμές του πετρελαίου έχουν αρχίσει να αυξάνονται, επισημαίνουν οι Times, καθώς οι εταιρείες αποτίμησαν τους κινδύνους για τις παγκόσμιες προμήθειες από την επίθεση με πυραύλους του Ιράν στο Ισραήλ και την πιθανή ισραηλινή απάντηση.

Οι διεθνείς κυρώσεις εμποδίζουν το Ιράν να πουλά πετρέλαιο σε πολλά μέρη του κόσμου.

Ωστόσο, οι Κινέζοι είναι πρόθυμοι να το αγοράσουν καθώς προμηθεύονται το 15% του πετρελαίου τους από το Ιράν.

Αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 90% όλων των ιρανικών εξαγωγών, με τα κέρδη για το Ιράν να υπολογίζονται σε δύο δισεκατομμύρια δολάρια το μήνα.

Η ζήτηση από την Κίνα είναι τόσο μεγάλη, που η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν έχει ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό στα επίπεδα πριν ο Ντόναλντ Τραμπ επιβάλει κυρώσεις το 2018.

Για να φτάσει όμως το πετρέλαιο στην Κίνα, οι δύο πλευρές αναζητούν τρόπους που να παρακάμπτουν το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Αυτή την αποστολή έχει αναλάβει ο λεγόμενος «σκοτεινός στόλος» του Ιράν. Ο Ντάνιελ Ροθ, διευθυντής ερευνών στη ΜΚΟ United Against Nuclear Iran, είπε ότι η Τεχεράνη «εξαρτάται σχεδόν εξ ολοκλήρου» από μια «αρμάδα φάντασμα» 400 τάνκερ που είναι εγγεγραμμένα εκτός της χώρας.

Το «Fortune Galaxy», για παράδειγμα, καταχωρήθηκε το 2022 από τη ΜΚΟ ως δεξαμενόπλοιο που χρησιμοποιούσε το ιρανικό καθεστώς για τη μεταφορά πετρελαίου παρά τις κυρώσεις.

Το ίδιο το πλοίο, καθώς και η εταιρεία που το εκμεταλλεύεται, βρίσκονται στη λίστα με τις κυρώσεις του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών για τις σχέσεις τους με χρηματοδότη των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν.

Σύμφωνα με τον Ροθ, «αν το Ιράν δεν είχε αυτόν τον στόλο, το καθεστώς θα είχε χάσει πάνω από 100 δισεκατομμύρια δολάρια τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Αυτά τα χρήματα προορίζονται για “πληρεξούσιους” τρομοκράτες, προγράμματα βαλλιστικών πυραύλων και drones και το πυρηνικό του πρόγραμμα.

»Ο “σκοτεινός στόλος” χρησιμοποιεί μια σειρά από παραπλανητικές πρακτικές για να αποφύγει τις κυρώσεις και τον εντοπισμό. Περιλαμβάνουν φυσική κάλυψη και αλλαγή της εμφάνισης του πλοίου, παραποίηση τεκμηρίωσης φορτίου, μεταφορά από πλοίο σε πλοίο, συνεχείς αλλαγές σημαίας και παρεμβάσεις στους δορυφορικούς αναμεταδότες του».

Αν και δεν είναι παράνομες, οι μεταφορές από πλοίο σε πλοίο γίνονται κυρίως για λαθρεμπόριο και την αποφυγή κυρώσεων και υποτίθεται ότι πραγματοποιούνται εντός καθορισμένων ζωνών μεταφοράς.

Σύμφωνα με τους Times, στην Ευρώπη, οι αρχές στην Ελλάδα και γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα προσπάθησαν να αποτρέψουν τέτοιες μεταφορές, με τη Φινλανδία μάλιστα να προτείνει στην ΕΕ να αγοράσει ένα σκάφος αντιμετώπισης πετρελαιοκηλίδων, το οποίο θα παραμένει σε ετοιμότητα σε περίπτωση διαρροών από πλοία-φαντάσματα.

Ωστόσο, παρά την παγκόσμια ανησυχία, η πλειονότητα των μεταφορών και των διαρροών δεν αναφέρονται ή περνούν απαρατήρητες.

Ο Σαμίρ Μαντάνι, ιδρυτής της TankerTracker, η οποία παρακολουθεί τις μεταφορές από πλοίο σε πλοίο, είπε ότι οι πετρελαιοκηλίδες από τα πλοία-φαντάσματα αυτού του στόλου είναι όλο και πιο συχνές.

Οπως τόνισε ο ίδιος στη βρετανική εφημερίδα, τα περιστατικά αυτά συμβαίνουν πολύ συχνά και τα περισσότερα δεν αναφέρονται. «Στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως στη Μέση Ανατολή και τη νοτιοανατολική Ασία, οι αρχές κάνουν τα στραβά μάτια».

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, υπήρξαν επισήμως μόνο τρεις μεγάλες και 55 μικρές πετρελαιοκηλίδες τα τελευταία 25 χρόνια. Αλλά ο πραγματικός αριθμός, είναι πιθανό να είναι πολύ υψηλότερος.

Και οι πετρελαιοκηλίδες δεν είναι η μόνη απειλή από τα πλοία-φαντάσματα.

Τον Ιούλιο, ένα τέτοιο δεξαμενόπλοιο συγκρούστηκε με άλλο πλοίο στα ανοικτά της Μαλαισίας, με αποτέλεσμα και τα δύο να πιάσουν φωτιά. Το πλοίο του «σκοτεινού στόλου» έκλεισε αμέσως τον αναμεταδότη του και τράπηκε σε φυγή.

Πέρυσι. ένα παρόμοιο δεξαμενόπλοιο εξερράγη ανοιχτά της Μαλαισίας. Το καμένο κέλυφός του παρέμεινε εγκαταλειμμένο για επτά μήνες προτού μπορέσει να ρυμουλκηθεί και να αποσυναρμολογηθεί.

Οι κινήσεις του στόλου-φάντασμα του Ιράν αποτελούν «τεράστια απειλή» για το θαλάσσιο οικοσύστημα και τον άνθρωπο, τόνισε ο Μαντάνι, καθώς το πετρέλαιο που εμπλέκεται ήταν συχνά γεμάτο επικίνδυνα συστατικά.

«Τα έλαια και το συμπύκνωμα φυσικού αερίου (το οποίο βλέπουμε να διαρρέει συχνά) περιλαμβάνουν βαρέα μέταλλα και άλλα συστατικά που εισχωρούν στην τροφική αλυσίδα», είπε.

«Μιλάμε για ερεθισμούς του δέρματος, καρκίνο και άλλες επικίνδυνες παθήσεις», τόνισε.

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι μία πετρελαιοκηλίδα μπορεί να καταστρέψει τις παραλίες και την οικονομία των χωρών που εξαρτώνται από τον τουρισμό.

Ο Μαντάνι αναφέρθηκε μάλιστα στην Ελλάδα και προειδοποίησε ότι η χώρα μας «ελάχιστα απέχει» από μία περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή. «Αρκεί μόνο μια κακή μεταφορά από πλοίο σε πλοίο», είπε χαρακτηριστικά.

. . .