Αντωνία Ποντίκη: Η τρισδιάστατη εκτύπωση μεταμορφώνει τη φροντίδα των ασθενών

Αυτό τονίζει στο CNN Greece η Δρ. Αντωνία Ποντίκη, οποία και πρωτοπόρησε δημιουργώντας τρισδιάστατα μοντέλα πλευρών τα οποία και εμφυτεύθηκαν στο θώρακα ασθενών που είχαν εγχειρισθεί.

Πλέον, η τρισδιάστατη εκτύπωση έχει ήδη αξιοποιηθεί με επιτυχία σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, από τη δημιουργία εξατομικευμένων ιατρικών εργαλείων έως τη βελτίωση του χειρουργικού σχεδιασμού, με την κυρία Ποντίκη να κάνει λόγο για μια «ιατρική επανάσταση» μέσα στα επόμενα χρόνια.

Η ίδια θα βρίσκεται στην Αθήνα στο πλαίσιο του TedX Athens και αναμένεται να εστιάσει στον τρόπο με τον οποίο η τρισδιάστατη εκτύπωση διαμορφώνει το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης.

Η πρωτοποριακή μέθοδος που έχετε εφεύρει υπόσχεται καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ασθενείς. Πώς προέκυψε η ιδέα και πώς την υλοποιήσατε;

Η ιδέα προέκυψε όταν ένας θωρακοχειρουργός προσέγγισε την ομάδα μας, αναζητώντας μια λύση για ένα πολύπλοκο πρόβλημα στην ανακατασκευή του θωρακικού τοιχώματος. Μετά την αφαίρεση όγκων του πνεύμονα και δομών της θωρακικής κοιλότητας, η αποκατάσταση της σταθερότητας και της λειτουργίας της είναι απαραίτητη. Ωστόσο, οι υπάρχουσες τεχνικές ανακατασκευής είχαν σημαντικά μειονεκτήματα, όπως φτωχά αισθητικά αποτελέσματα και υψηλό κόστος. Ο χειρουργός ζήτησε συγκεκριμένα μια εξατομικευμένη πρόθεση χαμηλού κόστους.

Εκείνη την εποχή, κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους των σπουδών μου στο πανεπιστήμιο, ερευνούσα ήδη τη χρήση τρισδιάστατων εκτυπωτών και είχα δει άλλους ερευνητές να σχεδιάζουν τρισδιάστατα όργανα χρησιμοποιώντας σαρώσεις ασθενών. Θα μπορούσαμε λοιπόν να συνδυάσουμε τα δύο για να δημιουργήσουμε ακριβή αντίγραφα των πλευρών του ασθενούς; Ενώ μπορούσαμε να εκτυπώσουμε τρισδιάστατα μοντέλα, τα υλικά δεν ήταν κατάλληλα για εμφύτευση. Έτσι, επικεντρώθηκα στην αναδιαμόρφωση των υλικών που οι χειρουργοί χρησιμοποιούσαν ήδη για εμφυτεύματα, αλλά με τρόπο που να ταιριάζει στον ασθενή.

Συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να δημιουργήσουμε καλούπια, μια παραδοσιακή τεχνική κατασκευής πριν η τρισδιάστατη εκτύπωση γίνει ευρέως διαδεδομένη. Το ενδιαφέρον μου για τα υλικά και την τέχνη με ενέπνευσε να σκεφτώ δημιουργικά τον τρόπο κατασκευής αυτών των καλουπιών, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη προσαρμοσμένων εμφυτευμάτων πλευρών.

Συνδυάζοντας την τεχνολογία αιχμής με μια πιο δημιουργική προσέγγιση, βρήκα μια λύση που καλύπτει την ανάγκη τόσο της λειτουργικότητας όσο και της οικονομική προσιτότητας, με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Υπό το πρίσμα των όσων έχετε επιτύχει, πιστεύετε ότι καινοτόμες τεχνολογίες όπως η τρισδιάστατη εκτύπωση μπορούν να συμβάλουν περαιτέρω στην ιατρική επιστήμη;

Απολύτως, πιστεύω ότι η τρισδιάστατη εκτύπωση έχει τεράστιες δυνατότητες να φέρει ακόμη μεγαλύτερη επανάσταση στην ιατρική επιστήμη. Η τεχνολογία έχει ήδη υλοποιηθεί με επιτυχία σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, από τη δημιουργία εξατομικευμένων ιατρικών εργαλείων έως τη βελτίωση του χειρουργικού σχεδιασμού. Για παράδειγμα, με τη χρήση τρισδιάστατα εκτυπωμένων ανατομικών μοντέλων, οι χειρουργοί μπορούν να εξασκήσουν περαιτέρω τις δεξιότητές τους ή να σχεδιάσουν σύνθετες επεμβάσεις με μεγαλύτερη ακρίβεια, μειώνοντας τόσο την ενδοεγχειρητική αιμορραγία όσο και τον χρόνο χειρουργείου. Αυτό είναι ιδιαίτερα επωφελές σε τομείς όπως η καρδιαγγειακή χειρουργική και η νευροχειρουργική.

Η ικανότητα της τρισδιάστατης εκτύπωσης να δημιουργεί λύσεις ειδικά για τον ασθενή, όπως τα εμφυτεύματα πλευρών που αναπτύξαμε, αποτελεί απόδειξη του τρόπου με τον οποίο αυτή η τεχνολογία μπορεί να ανταποκριθεί στις μοναδικές ανάγκες κάθε ασθενούς. Πέρα από την προσθετική, παίζει επίσης ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στη βιοεκτύπωση, όπου δημιουργούνται λειτουργικοί ιστοί όπως το δέρμα και τα οστά.

Με τη συνεχιζόμενη έρευνα, υπάρχει η πιθανότητα να αναπτυχθούν πλήρως λειτουργικά τρισδιάστατα εκτυπωμένα όργανα, ιδίως για τον τομέα της ορθοπεδικής, και της οδοντιατρικής.

Καθώς το κόστος της τρισδιάστατης εκτύπωσης συνεχίζει να μειώνεται και η τεχνολογία γίνεται πιο προσιτή, ο αντίκτυπός της θα αυξηθεί. Πέρα από την προσφορά εξατομικευμένων λύσεων υγειονομικής περίθαλψης, η τρισδιάστατη εκτύπωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή προσιτών ιατρικών εργαλείων σε περιοχές με περιορισμένους πόρους, αντιμετωπίζοντας την έλλειψη εξοπλισμού εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο. Επιπλέον, χρησιμεύει ως ανεκτίμητο εργαλείο για την κατασκευή πρωτοτύπων, την έρευνα και τη χειρουργική εκπαίδευση.

Βρισκόμαστε στην απαρχή μιας ιατρικής επανάστασης, όπου η τρισδιάστατη εκτύπωση μεταμορφώνει τη φροντίδα των ασθενών, καθιστώντας τις θεραπείες πιο αποτελεσματικές, εξατομικευμένες, προσιτές και προσβάσιμες σε ένα ευρύτερο φάσμα ασθενών σε όλο τον κόσμο.

Ποιο είναι το επόμενο έργο σας;

Τα τελευταία δύο χρόνια, η έρευνά μου επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ανθρωπόμορφων ομοιωμάτων (anthropomorphic phantoms) ή τεχνητών οργάνων, σχεδιασμένων για την ιατρική εκπαίδευση και τη χειρουργική κατάρτιση. Αυτά τα ανατομικά ακριβή, εξαιρετικά ρεαλιστικά μοντέλα αναπαράγουν διάφορα μέρη του ανθρώπινου σώματος, επιτρέποντας στους φοιτητές της ιατρικής να μάθουν ανατομία μέσω της πρακτικής εμπειρίας.

Το πιο σημαντικό είναι ότι επιτρέπουν στους εκπαιδευόμενους χειρουργούς να εξασκούνται σε επεμβατικές και χειρουργικές διαδικασίες, βελτιώνοντας τις δεξιότητές τους χωρίς να χρειάζεται να χειρουργούν πραγματικούς ασθενείς.

Προς το παρόν, επικεντρωνόμαστε στην ανάπτυξη μοντέλων για τέσσερις βασικές χειρουργικές ειδικότητες, αλλά στόχος μας είναι να καλύψουμε τελικά όσο το δυνατόν περισσότερους τομείς.

Ένας σημαντικός στόχος του έργου αυτού είναι να μειωθεί το κόστος της χειρουργικής εκπαίδευσης, καθιστώντας την πιο προσιτή για τα νοσοκομεία και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παρέχοντας προσιτά και επαναχρησιμοποιήσιμα μοντέλα, μπορούμε να αυξήσουμε τις ευκαιρίες για τους χειρουργούς να εξασκούνται στις τεχνικές τους συχνότερα και με χαμηλότερο κόστος. Επιπλέον, αυτά τα ομοιώματα προσφέρουν μια ηθικά εναλλακτική λύση στη χρήση ζώων και πτωμάτων στην ιατρική εκπαίδευση. Καθώς συνεχίζουμε να βελτιώνουμε αυτά τα μοντέλα, ελπίζουμε να έχουμε διαρκή αντίκτυπο στη χειρουργική εκπαίδευση, βελτιώνοντας την ποιότητα της εκπαίδευσης και συμβάλλοντας παράλληλα σε πιο βιώσιμες και ανθρώπινες πρακτικές στην ιατρική μάθηση.

Σπουδάσατε βιοϊατρική μηχανική στο King’s College του Λονδίνου και τώρα διδάσκετε το αντικείμενο στο ίδιο πανεπιστήμιο. Θα σκεφτόσασταν να επιστρέψετε στην Ελλάδα;

Αν και δεν θα σκεφτόμουν να επιστρέψω μόνιμα στην Ελλάδα, είμαι αποφασισμένη να διατηρήσω ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα μου. Το King’s College του Λονδίνου μου παρείχε απίστευτες ευκαιρίες που δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ, ούσα μια νεαρή γυναίκα. Ο μόνιμος πανεπιστημιακός μου ρόλος μου προσφέρει τόσο επαγγελματική σταθερότητα όσο και μια πλατφόρμα ανάπτυξης μέσα σε ένα ίδρυμα παγκόσμιας κλάσης. Κάθε μέρα εδώ παρουσιάζονται νέες προκλήσεις που με ωθούν προς τα εμπρός, ενώ η καινοτομία στην υγειονομική περίθαλψη αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα και η συμμετοχή μου σε αυτό το περιβάλλον μου επιτρέπει να παραμείνω στην αιχμή της ιατρικής μηχανικής.

Τούτου λεχθέντος, θέλω οπωσδήποτε να δημιουργήσω περισσότερες συνεργασίες με την Ελλάδα. Παρόλο που μπορεί να μην επιστρέψω μόνιμα, ενδιαφέρομαι πολύ να συνεισφέρω ενδεχομένως ως προσκεκλημένος λέκτορας σε ελληνικά ιδρύματα στο μέλλον. Πέρα από τη διδασκαλία, θα ήθελα πολύ να συνεργαστώ με νοσοκομεία για να παρέχω στους Έλληνες ασθενείς πρόσβαση στις ίδιες προηγμένες, εξειδικευμένες για τον ασθενή λύσεις που αναπτύσσουμε εδώ, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής τους μετά τη χειρουργική επέμβαση.

Και τέλος, θα ήθελα πολύ να συνεργαστώ με ιατρικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα για την ενίσχυση των προγραμμάτων χειρουργικής εκπαίδευσης.

Με την εισαγωγή των υψηλής ποιότητας, προσιτών εκπαιδευτικών εργαλείων μας, μπορούμε να δώσουμε σε περισσότερους χειρουργούς πρόσβαση στους πόρους που χρειάζονται για να τελειοποιήσουν τις δεξιότητές τους, με χαμηλό κόστος.

Είναι σημαντικό για μένα να στηρίξω την επόμενη γενιά ιατρών στην Ελλάδα και να βοηθήσω στη βελτίωση των προτύπων υγειονομικής περίθαλψης, ακόμη και από το εξωτερικό. Έτσι, ενώ το Λονδίνο παραμένει η βάση μου, η Ελλάδα θα αποτελεί πάντα σημαντικό μέρος του ταξιδιού μου.

Συμμετέχετε ως ομιλήτρια στο φετινό TedX Athens. Τι μπορούν να περιμένουν οι συμμετέχοντες από την ομιλία σας;

Ελπίζω να δώσω μια προσωπική και προκλητική ομιλία, μεταφέροντας στο ακροατήριο τις εμπειρίες που διαμόρφωσαν το πάθος μου για τη δημιουργία λύσεων στην υγειονομική περίθαλψη, πώς οι προσωπικές αναποδιές μπορούν να οδηγήσουν σε απροσδόκητες ανακαλύψεις και πώς η εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει ισχυρή δύναμη μετασχηματισμού. Η ομιλία μου θα επικεντρωθεί στον τρόπο με τον οποίο η τρισδιάστατη εκτύπωση διαμορφώνει το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης, βελτιώνοντας τόσο την εκπαίδευση όσο και τα αποτελέσματα των ασθενών. Ελπίζω να εμπνεύσω άλλους να δουν πώς η τεχνολογία και η εκπαίδευση μπορούν να διασταυρωθούν για να επιφέρουν πραγματική αλλαγή.