Εφηβοι και Διαδίκτυο: Μια σχέση εξάρτησης;

Την σχέση των ελλήνων εφήβων με το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναδεικνύει έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ), επισημαίνοντας ότι σημαντικό ποσοστό των παιδιών 11, 13 και 15 χρόνων έχουν προβληματική σχέση με τα social media και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Η έρευνα συμπεριέλαβε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 6.250 μαθητών της ΣΤ΄ Δημοτικού, της Β΄ Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της μελέτης του Ευρωπαϊκού Γραφείου του ΠΟΥ για τις συμπεριφορές των εφήβων στην Ευρώπη.

Όπως συμπεραίνουν οι ειδικοί του ΕΠΙΨΥ, η Ελλάδα είναι από τις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά στην προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα στα κορίτσια 13 και 15 ετών.

Όλη μέρα στα social

Το ένα τρίτο (33%) των εφήβων ηλικίας 11-15 ετών στην Ελλάδα (36% διεθνώς) είναι καθημερινά και σχεδόν συνεχώς συνδεδεμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε επικοινωνία με κάποιον φίλο ή άλλο πρόσωπο. Το ποσοστό αυτό είναι σήμερα παρόμοιο με εκείνο που είχε παρατηρηθεί πριν από μία τετραετία (34% το 2018), με την παραπανω τάση να χαρακτηρίζει εξίσου αγόρια και κορίτσια. Καθημερινή, συνεχή επικοινωνία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρουν σε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά: τα κορίτσια (37%), συγκριτικά με τα αγόρια (30%) και τα μεγαλύτερα παιδιά σε σύγκριση με τα μικρότερα οι 13χρονοι (37%-38% στα 13 και 15, 25% στα 11).

Υψηλά ποσοστά προβληματικής ενασχόλησης

Ένας στους 8 (13%) εφήβους ηλικίας 11-15 ετών στην Ελλάδα (11% διεθνώς) θεωρείται, βάσει ειδικής κλίμακας, ότι κάνει προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δηλαδή, μεταξύ άλλων, αφιερώνει πολλές ώρες σε αυτά, δυσκολεύεται να ελέγξει τη χρήση τους, παραμελεί άλλες δραστηριότητες, και εκδηλώνει συμπτώματα… στέρησης όταν δεν μπορεί να συνδεθεί.

Το ποσοστό αυτό, σύμφωνα με την έρευνα, είναι σήμερα σημαντικά υψηλότερο από εκείνο που είχε καταγραφεί πριν από μία τετραετία. Προβληματική ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρατηρείται σε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά: στα κορίτσια (16%), συγκριτικά με τα αγόρια (10%).

Την ίδια ώρα, στις ηλικίες 13 και 15 ετών, η Ελλάδα κατάσσεται διεθνώς στην 5η και 6η θέση, αντίστοιχα, έχοντας ένα από τα υψηλότερα ποσοστά προβληματικής χρήσης των κοινωνικών δικτύων.

Η προβληματική χρήση επηρεάζει σημαντικά την ψυχική και κοινωνική ευεξία των παιδιών, ενώ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο χρήσης ουσιών. Επιπλέον, η προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει συσχετιστεί με ξενύχτι και συνεπώς μικρότερη διάρκεια ύπνου, επηρεάζοντας  δυνητικά τη συνολική υγεία και την ακαδημαϊκή επίδοση των εφήβων.

Ηλεκτρονικά παιχνίδια για ώρες

Ένας στους 5  εφήβους ηλικίας 11-15 ετών στην Ελλάδα παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια για 4 και πλέον ώρες κάθε μέρα! Το ποσοστό αυτό είναι ακόμη υψηλότερο στα αγόρια (23%) 13 και 15 ετών, έναντι των κοριτσιών και των μικρότερων ηλικιών. Οι επιστήμονες παρατήρησαν, δε, ότι η πολύωρη ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι συχνότερη στα παιδιά οικογενειών χαμηλού οικονομικού αλλά και στα παιδιά με γονείς που επίσης παίζουν τέτοια παιχνίδια.

Για πολλούς εφήβους, το ηλεκτρονικό παιχνίδι παραμένει ένας ακίνδυνος ή ακόμη και ευεργετικός τρόπος αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου. Όπως αναφέρει ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας στο ΕΠΙΨΥ, Τάσος Φωτίου, «χάριν και των τεχνολογικών εξελίξεων, το ηλεκτρονικό παιχνίδι δεν αποτελεί πλέον μια μοναχική δραστηριότητα για τον έφηβο, αλλά ένα μέσο επικοινωνίας και κοινωνικής συναναστροφής. Συνιστά δηλαδή έναν ακόμα δίαυλο κοινωνικής δικτύωσης μέσω του οποίου οι έφηβοι (τις περισσότερες φορές παρέες φίλων) παίζουν διαδικτυακά συζητώντας μεταξύ τους και θέματα που δεν αφορούν αυτό καθ’ εαυτό το παιχνίδι».

Ωστόσο, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι είναι πολύ εύκολο η ενασχόληση με το ηλεκτρονικό παιχνίδι να εξελιχθεί σε προβληματική, με αρνητικές συνέπειες για την ψυχοκοινωνική υγεία των παιδιών.

Όπως αναφέρει η Άννα Κοκκέβη, ομότιμη καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και επιστημονική υπεύθυνη του ελληνικού σκέλους της έρευνας στο ΕΠΙΨΥ, «η δουλειά προς την κατεύθυνση του ψηφιακού εγγραμματισμού των εφήβων δεν είναι εύκολη, η τεχνολογία, οι εφαρμογές και τα ίδια τα πρότυπα χρήσης «τρέχουν» συνεχώς, ενώ μόλις τώρα αρχίζουμε να μαθαίνουμε για το τι είναι αποτελεσματικό. Σε κάθε περίπτωση για να φέρει κάτι αλλαγή στον τομέα αυτόν, θα πρέπει να σχεδιαστεί μαζί με τους εφήβους και να εφαρμοστεί με την ταυτόχρονη συνδρομή και συναντίληψη των γονιών, της σχολικής κοινότητας και των χαρασσόντων πολιτικής».

. . .