Γιατί ήταν τόσο έντονες οι βροχοπτώσεις στην κεντρική Ευρώπη;

Η ακραία καταιγίδα με την ονομασία Μπόρις, που έπληξε την κεντρική Ευρώπη τα τελευταία 24ωρα προκάλεσε βροχοπτώσεις ρεκόρ, φονικές πλημμύρες και χιόνι ύψους έως και τριών μέτρων στα βουνά. Τουλάχιστον 16 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους –στη Ρουμανία, στην Πολωνία, στην Αυστρία και στην Τσεχία– από την Παρασκευή, που χτύπησε η κακοκαιρία.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post, η καταιγίδα –κατά την οποία μέσα σε λίγες μόνο ημέρες έπεσε ποσότητα νερού που αντιστοιχεί σε αρκετούς μήνες– προκλήθηκε από έναν σπάνιο συνδυασμό μετεωρολογικών παραγόντων, με πρώτο ένα ασυνήθιστα ισχυρό ξέσπασμα ψυχρού αέρα στη δυτική Ευρώπη, που συγκρούστηκε με τον εξαιρετικά ζεστό καιρό στα ανατολικά.

Η κλιματική αλλαγή πιθανότατα ενέτεινε τον κατακλυσμό που ακολούθησε, θερμαίνοντας τον αέρα και το νερό που τροφοδοτούσε την καταιγίδα. Οι μετεωρολόγοι εξηγούν ότι η απαρχή του Μπόρις ήρθε καθώς μια μεγάλη βουτιά του αεροχειμάρρου κατεύθυνε τον αρκτικό άνεμο προς τα νότια της ηπείρου. Το ξέσπασμα του ψυχρού αέρα συνδέεται με τη συνήθη ζέστη και την ασυνήθιστα υψηλή πίεση στην πολική στρατόσφαιρα.

Αρκετοί μετεωρολογικοί σταθμοί στην Αυστρία κατέγραψαν κρύο-ρεκόρ για αυτή την εποχή του χρόνου, καθώς οι θερμοκρασίες παρέμειναν κάτω από τους 10 βαθμούς Κελσίου για τρεις συνεχόμενες ημέρες, ενώ η πόλη Χόχφιλτζεν στο Τιρόλο της δυτικής Αυστρίας κατέγραψε τη χαμηλότερη υψηλή θερμοκρασία του Σεπτεμβρίου – 0,8 βαθμούς Κελσίου.

Καθώς ο αρκτικός άνεμος σάρωνε προς Νότο, μέσω της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης, συγκρούστηκε με τον ασυνήθιστα ζεστό και υγρό αέρα στα ανατολικά και στα νότια. Πολλά υψηλά θερμοκρασιακά ρεκόρ σημειώθηκαν στη Ρωσία, με τις θερμοκρασίες να εκτινάσσονται κοντά στους 30 βαθμούς Κελσίου. Η Μόσχα σημείωσε το ρεκόρ της πιο ζεστής νύχτας Σεπτεμβρίου, με τη θερμοκρασία να πέφτει μόλις στους 19,2 βαθμούς Κελσίου.

Η χαμηλή πίεση που σχηματίστηκε κοντά στη διασταύρωση των συγκρουόμενων ψυχρών και θερμών αέριων μαζών αποκόπηκε από τον αεροχείμαρρο και παγιδεύτηκε από περιοχές υψηλής πίεσης στα δυτικά και στα ανατολικά του. Αυτό οδήγησε τις καταιγίδες να σταθούν προσωρινά πάνω από την κεντρική Ευρώπη, καθώς αντλούσαν υγροποιημένο αέρα από την ιστορικά ζεστή αυτή την εποχή Μεσόγειο – της οποίας η επιφάνεια σημείωσε μέση θερμοκρασία-ρεκόρ τον Αύγουστο.

Η υγρασία που εκτοξεύθηκε προς τα βόρεια και τα δυτικά από τη Μεσόγειο, σε πολλές περιπτώσεις υποχρεώθηκε να ανεβεί στις βουνοπλαγιές. Ο ανερχόμενος αέρας προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερες βροχοπτώσεις, καθώς ψύχθηκε και συμπύκνωσε την υγρασία, εντείνοντας τις καταιγίδες στα απότομα εδάφη και στις παρακείμενες κοιλάδες.

Η υγρασία, που έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ σε ολόκληρο τον πλανήτη αυτό το καλοκαίρι, ίσως συνέβαλε και αυτή στις έντονες καταιγίδες. Οι μετεωρολόγοι εξηγούν ότι ο ζεστός αέρας που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή με ανθρώπινη υπαιτιότητα είναι επιρρεπής στο να συγκρατεί περισσότερη υγρασία – και να παράγει πιο έντονες βροχοπτώσεις.

Η μη κερδοσκοπική κλιματική οργάνωση Climate Central ισχυρίζεται ότι η ατμόσφαιρα συγκρατεί 4% περισσότερη υγρασία για κάθε έναν βαθμό Φαρενάιτ (17 βαθμούς Κελσίου) της υπερθέρμανσης του κλίματος – η οποία «υπερφορτίζει» τον κύκλο του νερού της βροχής. Το αποτέλεσμα είναι επαναλαμβανόμενοι γύροι ισχυρών βροχοπτώσεων στις ίδιες τοποθεσίες, οι οποίοι ευθύνονται για τις καταστροφικές πλημμύρες στην Τσεχία, στην Αυστρία και στη Ρουμανία.

Τις τελευταίες ημέρες σημειώθηκαν οι παρακάτω συγκεντρώσεις βροχής και χιονιού:

• Συνολικά 463 χιλιοστά βροχόπτωσης έπεσαν στην πόλη Τζέσενικ της Τσεχίας μέσα σε τέσσερις ημέρες –όση βροχή πέφτει συνήθως σε διάστημα έξι μηνών– ενώ 464 χιλιοστά βροχής έπεσαν στην κοντινή πόλη Σεράκ.
• Στο Σεντ Πόλτεν της Αυστρίας έπεσαν 361 χιλιοστά βροχής σε τέσσερις ημέρες, υπερβαίνοντας τη συνολική βροχόπτωση του περυσινού φθινοπώρου (από Σεπτέμβριο έως Νοέμβριο) –το υγρότερο που έχει καταγραφεί– και καθιστώντας τον Σεπτέμβριο του 2024 τον πιο υγρό μήνα στην πόλη τα τελευταία 130 χρόνια.
• Στην Αυστρία, οι πόλεις Λίλενφελντ και Τάλιν κατέγραψαν βροχοπτώσεις-ρεκόρ, 371 και 358 χιλιοστών αντίστοιχα, μέσα σε τέσσερις ημέρες.
• Σε περιοχές της Πολωνίας σημειώθηκαν τα δύο τρίτα της μέσης ετήσιας βροχόπτωσής τους μέσα σε τρεις ημέρες.
• Η οικιστική και εμπορική συνοικία Κολίμπα στην πρωτεύουσα της Σλοβακίας, Μπρατισλάβα, κατέγραψε 251 χιλιοστά βροχόπτωσης, καθιστώντας τον Σεπτέμβριο τον πιο υγρό μήνα από το 1961.
• Εως και τρία μέτρα χιονιού έπεσαν στις Αυστριακές Αλπεις, όπου ορισμένες τοποθεσίες ανέφεραν το πρώτο καταγεγραμμένο χιόνι τους Σεπτέμβριο μήνα. Πυκνό χιόνι έπεσε και στις ελβετικές Αλπεις.

Μέχρι τη Δευτέρα οι έντονες βροχοπτώσεις έδειχναν ελάχιστα σημάδια ύφεσης. Στο κρατίδιο της Ανω Αυστρίας οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης δήλωσαν ότι νέες έντονες βροχοπτώσεις προκάλεσαν εκ νέου άνοδο της στάθμης του νερού. Προειδοποιήσεις για πλημμύρες παρέμειναν σε ισχύ σε ολόκληρη την Τσεχία και σε τμήματα της Σλοβακίας από το πρωί της Δευτέρας, σύμφωνα με ένα εργαλείο πρόβλεψης του καιρού του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Μετεωρολογικών Υπηρεσιών.

. . .