Πώς η μείωση των γυπαετών της Ινδίας οδήγησε σε 500.000 θανάτους ανθρώπων

Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Τα πουλιά – καθαριστές αιωρούνται πάνω από εκτεταμένες χωματερές, αναζητώντας πτώματα βοοειδών. Μερικές φορές προβληματίζουν τους πιλότους καθώς αναρουφιούνται από τους κινητήρες των τζετ κατά τις απογειώσεις αεροπλάνων.

…

Όμως, εδώ και δύο δεκαετίες, οι γύπες της Ινδίας πεθαίνουν εξαιτίας ενός φαρμάκου που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των άρρωστων αγελάδων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο πληθυσμός των 50 εκατομμυρίων γυπών είχε πέσει σχεδόν στο μηδέν λόγω της δικλοφενάκης (Voltaren), ενός φθηνού, μη στεροειδούς παυσίπονου που χορηγείται στα βοοειδή αλλά είναι θανατηφόρο για τους γύπες. Τα πουλιά που τρέφονταν με σφάγια και πτώματα ζώων που είχαν λάβει θεραπεία με το φάρμακο, υπέφεραν από νεφρική ανεπάρκεια και πέθαναν.

Από την απαγόρευση της κτηνιατρικής χρήσης της δικλοφενάκης το 2006 και μετά, η μείωση έχει επιβραδυνθεί σε ορισμένες περιοχές, αλλά τουλάχιστον τρία είδη έχουν υποστεί μακροπρόθεσμες απώλειες της τάξης του 91-98%, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση State of India’s Birds. Και δεν είναι μόνο αυτό – σύμφωνα με μια νέα μελέτη ο ακούσιος αποδεκατισμός αυτών των βαρέων πτηνών – καθαριστών, επέτρεψε να πολλαπλασιαστούν θανατηφόρα βακτήρια και λοιμώξεις, οδηγώντας στο θάνατο περίπου μισό εκατομμύριο ανθρώπους σε διάστημα πέντε ετών, λέει η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Αμερικανικής Οικονομικής Ένωσης.

«Οι γύπες θεωρούνται υπηρεσία υγιεινής της φύσης λόγω του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν στην απομάκρυνση νεκρών ζώων που περιέχουν βακτήρια και παθογόνα από το περιβάλλον μας. Χωρις αυτά, η ασθένεια μπορεί να εξαπλωθεί», λέει ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Eyal Frank, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο. της Σχολής Δημόσιας Πολιτικής, Harris του Σικάγο. «Η κατανόηση του ρόλου που διαδραματίζουν οι γύπες στην ανθρώπινη υγεία υπογραμμίζει τη σημασία της προστασίας της άγριας ζωής και όχι μόνο της όμορφης και χαριτωμένης. Όλα τα πλάσματα έχουν μια δουλειά να κάνουν στα οικοσυστήματα μας που επηρεάζει τη ζωή μας», συνεχίζει.

…

Ο Frank και ο συν-συγγραφέας του Anant Sudarshan συνέκριναν τα ποσοστά θανάτων ανθρώπων σε περιοχές που κάποτε ευδοκιμούσαν οι γύπες με εκείνα σε τόπους με ιστορικά χαμηλούς πληθυσμούς γυπών, τόσο πριν όσο και μετά την κατάρρευση των πληθυσμών των πτηνών. Εξέτασαν επίσης τις πωλήσεις εμβολίων κατά της λύσσας, τον αριθμό των άγριων σκύλων και τα επίπεδα παθογόνων στο πόσιμο νερό.

Διαπίστωσαν ότι μετά την αύξηση των πωλήσεων αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και την κατάρρευση των πληθυσμών των γυπών, τα ποσοστά ανθρώπινων θανάτων αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 4% σε περιοχές όπου κάποτε ευδοκιμούσαν τα πουλιά. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η επίδραση ήταν μεγαλύτερη σε αστικές περιοχές με μεγάλους πληθυσμούς ζώων, όπου ήταν συχνή η απόρριψη σφαγίων.

Οι συγγραφείς υπολόγισαν ότι μεταξύ 2000 και 2005, η απώλεια των γυπών προκάλεσε περίπου 100.000 πρόσθετους ανθρώπινους θανάτους ετησίως, με αποτέλεσμα περισσότερα από 69 δις δολ. ετησίως σε ζημίες θνησιμότητας ή οικονομικό κόστος που σχετίζεται με πρόωρους θανάτους. Αυτοί οι θάνατοι οφείλονταν στην εξάπλωση ασθενειών και βακτηρίων που διαφορετικά θα είχαν αφαιρέσει οι γύπες από το περιβάλλον. Για παράδειγμα, χωρίς γύπες, ο πληθυσμός των αδέσποτων σκύλων αυξήθηκε, φέρνοντας τη λύσσα στους ανθρώπους.

Οι πωλήσεις εμβολίων κατά της λύσσας αυξήθηκαν εκείνη την περίοδο, αλλά ήταν ανεπαρκείς. Σε αντίθεση με τους γύπες, οι σκύλοι ήταν αναποτελεσματικοί στον καθαρισμό των σάπιων υπολειμμάτων, με αποτέλεσμα βακτήρια και παθογόνα να εξαπλωθούν στο πόσιμο νερό μέσω απορροής και κακών μεθόδων απόρριψης. Τα βακτήρια των κοπράνων στο νερό υπερδιπλασιάστηκαν. «Η κατάρρευση του γύπα στην Ινδία αποτελεί ένα ιδιαίτερα έντονο παράδειγμα του δύσκολα αναστρέψιμου και απρόβλεπτου κόστους για τον άνθρωπο που μπορεί να προέλθει από την απώλεια ενός είδους», λέει ο Sudarshan, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Warwick και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Σε αυτή την περίπτωση, έφταιγε η χρήση χημικών ουσιών, όμως άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες – η απώλεια οικοτόπων, το εμπόριο άγριας ζωής και τώρα η κλιματική αλλαγή – έχουν αντίκτυπο στα ζώα και με τη σειρά τους, σε εμάς. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε αυτές τις παρενέργειες και να στοχεύσουμε τη χρήση κανονισμών και πόρων για τη διατήρηση ειδικά αυτών των βασικών ειδών», προσθέτει.

Από τα είδη γυπαετών στην Ινδία, ο άσπρος, ο ινδικός και ο κοκκινοκέφαλος γύπας έχουν υποστεί τις πιο σημαντικές μακροπρόθεσμες μειώσεις από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, με πληθυσμούς να μειώνονται κατά 98%, 95% και 91%, αντίστοιχα. Ο αιγυπτιακός και ο αποδημητικός γύπας έχουν επίσης μειωθεί σημαντικά, αλλά λιγότερο καταστροφικά.

Η απογραφή ζώων του 2019 στην Ινδία κατέγραψε περισσότερα από 500 εκατομμύρια ζώα, τον υψηλότερο αριθμό στον κόσμο. Οι αγρότες βασίζονται ιστορικά στους γύπες, εξαιρετικά αποτελεσματικούς οδοκαθαριστές, για να απομακρύνουν γρήγορα τα πτώματα των ζώων. Η πτώση του αριθμού τους στην Ινδία είναι η ταχύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ για ένα είδος πτηνού και η μεγαλύτερη από την εξαφάνιση του ταξιδιωτικού περιστεριού στις ΗΠΑ, σύμφωνα με ερευνητές.

Οι εναπομείναντες πληθυσμοί γυπών της Ινδίας είναι πλέον συγκεντρωμένοι γύρω από προστατευόμενες περιοχές όπου η διατροφή τους αποτελείται περισσότερο από νεκρά άγρια ζώα παρά από δυνητικά μολυσμένα ζώα, σύμφωνα με την έκθεση State of Indian Birds. Αυτές οι συνεχιζόμενες μειώσεις υποδηλώνουν «συνεχείς απειλές για τους γύπες, κάτι που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία δεδομένου ότι η πτώση του αριθμού τους έχει επηρεάσει αρνητικά την ανθρώπινη ευημερία», σύμφωνα με την έκθεση. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι τα κτηνιατρικά φάρμακα εξακολουθούν να αποτελούν μεγάλη απειλή για τους γύπες. Η φθίνουσα διαθεσιμότητα σφαγίων, λόγω της αυξημένης ταφής και του ανταγωνισμού από άγριους σκύλους, επιτείνει το πρόβλημα. Η λατόμευση και η εξόρυξη μπορεί να διαταράξουν τους οικοτόπους φωλιάσματος για ορισμένα είδη γυπών.

Θα επιστρέψουν οι γύπες στην Ινδία; Το ερώτημα είναι δύσκολο να απαντηθεί αν και υπάρχουν μερικά πολλά υποσχόμενα σημάδια. Πέρυσι, 20 γύπες – που εκτράφηκαν σε αιχμαλωσία, εφοδιάστηκαν με δορυφορικές ταυτότητες και διασώθηκαν – απελευθερώθηκαν από ένα καταφύγιο τίγρεων στη Δυτική Βεγγάλη. Περισσότεροι από 300 γύπες καταγράφηκαν στην πρόσφατη έρευνα στη νότια Ινδία. Απαιτείται όμως περισσότερη δράση.

Πηγή: BBC News