Πόσο επιθετικοί είναι οι λαγοκέφαλοι και πόσο επικίνδυνο είναι το δάγκωμά τους

Ανησυχία έχουν προκαλέσει στους λουόμενους και φέτος το καλοκαίρι οι λαγοκέφαλοι που κάνουν «βόλτες» στα ρηχά των ελληνικών ακτών, με τους ειδικούς να προειδοποιούν για την τοξικότητά τους. Πόσο επικίνδυνο είναι αυτό το ψάρι και ποια πρέπει να είναι η συμπεριφορά των ανθρώπων στη θέασή του; Τα ερωτήματα αυτά απαντά μιλώντας στο CNN Greece η ερευνήτρια στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Παρασκευή Καραχλέ.

Εξηγώντας για το πως έφτασε στις ελληνικές θάλασσες το ψάρι αυτό, η κα Καραχλέ σημειώνει πως «ο λαγοκέφαλος είναι ένα ξενικό είδος, δεν ανήκει στην αυτόχθονη πανίδα της Μεσογείου. Έχει μετανάστευσει στη Μεσόγειο από τη Διώρυγα του Σουέζ. Έχει λοιπόν ταξιδέψει από μια άλλη περιοχή λόγω της ανθρωπογενούς παρέμβασης».

Στις ελληνικές θάλασσες ο λαγοκέφαλος εντοπίζεται κυρίως στις ακτές της Κρήτης, τα Δωδεκάνησα και τα τελευταία χρόνια υπάρχουν αυξημένες ποσότητες και στις Νότιες Κυκλάδες, αλλά και στις ανατολικές ακτές της Πελοποννήσου.

Τι μπορεί να προκαλέσει ένα δάγκωμα από λαγοκέφαλο;

«Σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχουν περίπου 200 είδη λαγοκέφαλων. Από αυτά το 25% των ειδών είναι τοξικά. Στις ελληνικές θάλασσες έχουμε 5-6 είδη, όλα τοξικά».

«Οι λαγοκέφαλοι ανήκουν στην οικογένεια τετραοδοντιφόρμων και έχουν μία νευροτοξίνη κυρίως στη σάρκα και τις γονάδες».

«Η τοξίνη αυτή ονομάζεται τετροδοτοξίνη και αν κάποιος καταναλώσει μεγάλη ποσότητα αυτής αρχίζει να μουδιάζει, παραλύει το μυικό του σύστημα, έχει πλήρη επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω του, αλλά δεν μπορεί να μιλήσει και να αντιδράσει και στο τέλος υπάρχει περίπτωση να πεθάνει εντός 24 ωρών».

«Εξαρτάται από την ποσότητα που θα καταναλώσει κανείς, πόσο ανθεκτικός είναι ο οργανισμός του. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν υπάρχει γνωστό αντίδοτο. Υπάρχει ένας τρόπος αντιμετώπισης με ενεργό άνθρακα αλλά χωρίς αυτός να είναι πάντα αποτελεσματικός» τονίζει η ερευνήτρια.

Γι’ αυτό το λόγο απαγορεύεται η κατανάλωσή του. Σε πρόσφατη έρευνα με ειδικούς από όλες τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, έγινε μια προσπάθεια καταγραφής περιπτώσεων δηλητηρίασης από κατανάλωση λαγοκέφαλο, πόσες από αυτές κατέληξαν σε θάνατο και αν υπήρχαν επιθέσεις από το ψάρι αυτό στην ευρύτερη περιοχή. Στη μελέτη αυτή διαπιστώθηκαν περίπου 140 περιπτώσεις δηλητηρίασης και επιπλέον 27 δηλητηριάσεις που οδήγησαν σε θάνατο.

Αντίστοιχα καταγράφηκαν 28 επιθέσεις που κατέληξαν σε δαγκώματα και περιπτώσεις ακρωτηριασμών δακτύλων από το ίδιο το ψάρι. Μία από αυτές ήταν και στην Ελλάδα. Στην Τουρκία σε μια από τις περιπτώσεις αυτές, μετά το δάγκωμα ένας λουόμενος υπέστη δευτερογενή μόλυνση στο πόδι.

Οι επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα

Εκτός από τις επιθέσεις στους ανθρώπους όμως, όπως επισημαίνει η ίδια, οι πληθυσμοί λαγοκέφαλων έχουν μεγάλες επιπτώσεις και στη βιοποικιλότητα και την αλιεία. «Τρώνε είδη όπως τα χταπόδια και τα μπαρμπούνια, αλλά και ντόπια είδη αλλάζοντας τη σύνθεση των βιοκοινοτήτων» και παράλληλα «δεν έχει πολλούς καταγεγραμμένους θηρευτές οπότε δεν μπορεί να γίνει έλεγχος του πληθυσμούς τους με φυσικό τρόπο».

Κάνει επίσης πολλές ζημιές στα αλιευτικά εργαλεία, όπως παραγάδια, δίχτυα και οι ψαράδες αυτών των περιοχών ζητούν βοήθεια από την Πολιτεία γιατί δεν μπορεί να είναι βιώσιμο το επάγγελμά τους.

Προσπάθειες μείωσης των πληθυσμών

Αναφερόμενη στους τρόπους με τους οποίους προσπαθούν να ελέγξουν τον πληθυσμό των τοξικών ψαριών η κα Καραχλέ ενημερώνει πως: «έχουμε προσπαθήσει να μετατρέψουμε το ψάρι αυτό σε έναν αξιοποιήσιμο φυσικό τρόπο, όπως το να δημιουργηθεί ιχθυάλευρο από λαγοκέφαλο ή να εξευρεθούν λύσεις στην φαρμακοβιομηχανία, την βιομηχανία καλλυντικών».

Μάλιστα, σε πρόσφατη μελέτη αξιοποιώντας την τοξίνη του λαγοκέφαλου δημιουργήθηκε μια φυσική κρέμα – ένα φυσικό «μπότοξ» με τα πρώτα αποτελέσματα να είναι ενθαρρυντικά.

«Προσπαθούμε να βρούμε λύσεις ούτως ώστε το ψάρι να φύγει από το οικοσύστημα αφού δεν μπορούμε να το φάμε και να δώσουμε κίνητρα στους ψαράδες να πιάσουν το ψάρι και να το δώσουν για κάποια από τις παραπάνω χρήσεις, ούτως ώστε να πάρουν κάποια χρήματα για τον χαμένο κόπο τους» συμπληρώνει.

Προγράμματα επιδότησης στους ψαράδες σε Κύπρο και Τουρκία

Στις γειτονικές μας χώρες, την Κύπρο και την Τουρκία, όπως ενημερώνει η ερευνήτρια, υπάρχουν προγράμματα επιδότησης στους ψαράδες για να κυνηγάνε τους λαγοκέφαλους.

«Ειδικά στην Κύπρο την περσινή χρονιά επιδοτούσαν κατά 3 ευρώ το κιλό τους ψαράδες και το ποσό αυτό φέτος αυξήθηκε στα 4,80 ευρώ το κιλό» προσθέτει.

Η ανθρώπινη παρέμβαση προσελκύει τους λαγοκέφαλους

Αξίζει όμως να επισημανθεί ότι ο ανθρώπινος παράγοντας είναι καθοριστικής σημασίας για την προσέλκυση των ψαριών αυτών στις ακτές. Όπως σημειώνει η κα Καραχλέ «πέρυσι είχε βγει ένα βίντεο με πολλούς λαγοκέφαλους στη Ρόδο να κολυμπάνε στα ρηχά. Τα ψάρια τότε είχαν βγει στη στεριά επειδή ορισμένοι τουρίστες ταΐζανε τους λαγοκέφαλους. Αντίστοιχα στο βίντεο που έχει δημοσιευθεί από την Κρήτη, κάποιοι λουόμενοι πετούσαν πέτρες προσελκύοντας τους λαγοκέφαλους, που έχουν συνδυάσει τον ήχο της πτώσης της πέτρας με την ρίψη τροφής».

Με βάση της μελέτες που έχουν γίνει από ειδικούς, η παρουσία του κόσμου σε συνδυασμό με την ρίψη αντικειμένων στο νερό, είναι δύο συνθήκες που τα ψάρια συνδυάζουν με το τάισμα, όπως αναφέρει και η ίδια.

Στη βάση αυτή, όπως εξηγεί, ο λαγοκέφαλος δεν είναι επικίνδυνος επειδή έχει σκοπό να επιτεθεί σε λουόμενους. Σκοπός του είναι να βρεθεί εκεί όπου υπάρχει τροφή.

Με βάση τα στοιχεία αυτά, «πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι πρέπει να σεβόμαστε την άγρια ζωή και να μην ταΐζουμε τα άγρια ζώα. Όπως δηλαδή δεν θα πρέπει να ταΐζουμε τις αρκούδες ή τα ελάφια, δεν πρέπει αντίστοιχα να ταΐζουμε τους λαγοκέφαλους».