Το TikTok, οι αμερικανικές πιέσεις, οι ευρωπαϊκές έρευνες και οι κινεζικές αντιρρήσεις

Θα απαγορευτεί η χρήση του TikTok στις Ηνωμένες Πολιτείες; Αυτό είναι το ερώτημα που απασχολεί τα 170 εκατ. χρήστες της εξαιρετικά δημοφιλούς εφαρμογής στις ΗΠΑ αλλά και όσους παρακολουθούν τη «μάχη» Ουάσιγκτον – Πεκίνου όσον αφορά το ποια χώρα έχει την πρωτοκαθεδρία στον κλάδο των ψηφιακών τεχνολογιών.

Το τελευταίο επεισόδιο του «σίριαλ» είναι από αυτά όπου η αγωνία κορυφώνεται. Πριν από μερικές μέρες, η Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ ενέκρινε ένα νομοσχέδιο, σύμφωνα με το οποίο το TikTok θα πρέπει να πουλήσει τις δραστηριότητες του στις Ηνωμένες Πολιτείες διαφορετικά θα κινδυνεύει να απαγορευτεί η χρήση του σε ολόκληρη τη χώρα. Ο λόγος; Ο φόβος ότι τα δεδομένα των Αμερικανών χρηστών είναι προσβάσιμα από τις κινεζικές αρχές, δεδομένου ότι το TikTok ανήκει στην κινεζική ByteDance και η κινεζική νομοθεσία δίνει αυτή τη δυνατότητα! Άρα, υπάρχει θέμα εθνικής ασφάλειας για τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το νέο νόμο, ο οποίος φέρει πλέον την υπογραφή του Αμερικανικού προέδρου Τζο Μπάιντεν, η ByteDance έχει περιθώριο 270 ημερών προκειμένου να προχωρήσει στην πώληση των δραστηριοτήτων του TikTok στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν πλησιάζει η προθεσμία και υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι η πώληση είναι κοντά, θα μπορούσε να δοθεί μία παράταση 90 ημερών.

Η ByteDance υποστηρίζει ότι δεν έχουν δώσει -και ούτε πρόκειται- πρόσβαση στις κινεζικές αρχές στα δεδομένα των χρηστών του TikTok. Και σκοπεύει να προσφύγει στα δικαστήρια υποστηρίζοντας ότι ο νόμος παραβιάζει το συνταγματικό δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης. Και οι νομικοί αναλυτές στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού εκτιμούν ότι η διαδικασία μπορεί να απαιτήσει μέχρι και 2 χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί και στο μεσοδιάστημα να μην μπορεί να απαγορευτεί η χρήση του TikTok.

Σημειωτέον πως δεν είναι η πρώτη φορά που η Ουάσιγκτον επιδιώκει να πουληθούν οι δραστηριότητες του TikTok στις ΗΠΑ. Το ίδιο είχε επιδιώξει μέσω ενός προεδρικού διατάγματος ο τότε πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ το 2020 με την ByteDance να προσφεύγει στα δικαστήρια υποστηρίζοντας ότι το διάταγμα ξεπερνούσε τα όρια του νόμου και να κερδίζει αυτή τη νομική διαμάχη. Το ίδιο είχε συμβεί πρόσφατα και με την περίπτωση της Μοντάνα που απαγόρευσε τη χρήση του TikTok στη συγκεκριμένη πολιτεία αλλά το τοπικό δικαστήριο «πάγωσε» τις όποιες διαδικασίες.

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ δεν είναι οι μόνοι που πιέζουν το TikTok. Στη Βρετανία υπάρχουν φωνές που ζητούν την απαγόρευση χρήσης του TikTok, ενώ στη συγκεκριμένη χώρα, όπως και στις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία έχει απαγορευτεί η χρήση του TikTok στα smartphones των κυβερνητικών αξιωματούχων.

Σε αντίστοιχη κίνηση έχει προχωρήσει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία, όμως, πιέζει και με διαφορετικό τρόπο το TikTok. Πριν από μερικές μέρες, η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι ξεκίνησε έρευνα κατά πόσον το TikTok παραβίασε τον κανονισμό του Digital Services Act όσον αφορά το λανσάρισμα νέων υπηρεσιών (TikTok Lite) στη Γαλλία και την Ισπανία επειδή δεν κατέθεσε αρκετά στοιχεία αναφορικά με τους κινδύνους που υπάρχουν από τη καινούρια έκδοση της εφαρμογής. Πρόκειται για τη δεύτερη έρευνα της ΕΕ μέσα σε διάστημα λίγων μηνών καθώς τον Φεβρουάριο η Κομισιόν ξεκίνησε να διερευνά κατά πόσον έχει παραβιαστεί και πάλι το Digital Services Act όσον αφορά στην προστασία των ανηλίκων αλλά και το κατά πόσον ο σχεδιασμός της εφαρμογής δημιουργεί εθισμό! Είναι προφανές ότι οι Βρυξέλλες δεν επιθυμούν να αφήσουν ανεξέλεγκτο το TikTok.

Υπάρχει επίσης και η περίπτωση της Ινδίας που έχει απαγορεύσει τη χρήση του TikTok, όπως και άλλων εφαρμογών κινεζικών εταιρειών, αλλά εκεί υπάρχει και το ζήτημα της διαμάχης μεταξύ των δύο κρατών που δημιουργεί άλλα δεδομένα.

Όσον αφορά στο Πεκίνο, υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει κάποιο ζήτημα με την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του TikTok. Με το τελευταίο να τονίζει ότι δεν πρόκειται να δώσει δεδομένα στις κινεζικές αρχές.

Η κινεζοαμερικανική ψηφιακή «μάχη»

Ουσιαστικά, το TikTok αποτελεί το τελευταίο πεδίο «μάχης» μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας στον τομέα των ψηφιακών τεχνολογιών. Είχε προηγηθεί η περίπτωση της Huawei, η οποία όταν πέτυχε να βρεθεί στην κορυφή της αγοράς τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού αλλά και να εξελιχθεί σε έναν από τους τρεις μεγαλύτερους κατασκευαστές smartphones, βρέθηκε στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον. Η τοποθέτηση της στη λίστα των εταιρειών με τις οποίες δεν μπορούν να συνεργάζονται αμερικανικές εταιρείες είχε ουσιαστικά ως αποτέλεσμα η Huawei να βρεθεί εκτός παιχνιδιού -εκτός Κίνας- στην αγορά των smartphones.

Όσον αφορά στο TikTok, θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα τελευταία χρόνια αποτελεί το ταχύτερα αναπτυσσόμενο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ενώ είναι εξαιρετικά δημοφιλές μεταξύ των νεότερων γενιών. Πρακτικά, στις νεαρές ηλικίες τα μόνα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιούνται είναι το Instagram (σ.σ. της αμερικανικής Meta) και το TikTok με το τελευταίο να κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος και στις μεγαλύτερες ηλικίες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο αριθμός των εταιρειών και των μεγάλων brands που επενδύουν στο TikTok για την προώθηση των προϊόντων αυξάνεται διαρκώς, ιδίως στις ΗΠΑ.

Υπάρχουν αγοραστές;

Ένα από τα μεγάλα ερωτήματα είναι πάντως τι θα γίνει αν τελικώς το TikTok χρειαστεί να πουλήσει τις δραστηριότητες του στις ΗΠΑ. Καταρχάς, το Πεκίνο είναι πολύ πιθανό να θέσει βέτο καθώς και η Κίνα έχει περιορισμούς στην πώληση ψηφιακών τεχνολογιών.

Δεύτερον, πρέπει να βρεθεί ενδιαφερόμενος. Το 2020 υπήρχαν πληροφορίες ότι είχαν εκφράσει ενδιαφέρον τεχνολογικοί κολοσσοί όπως είναι η Microsoft και η Oracle αλλά και η αλυσίδα σούπερ μάρκετ WalMart. Εν έτει 2024, η λίστα μπορεί να είναι διαφορετική.

Φυσικά, υπάρχει και το θέμα της αποτίμησης αλλά και το τι θα περιλαμβάνει η πώληση. Η συνολική αξία του TikTok εκτιμάται ότι ανέρχεται στα 100 δισ. δολάρια. Αλλά, οι αναλυτές επισημαίνουν ότι το πιο σημαντικό περιουσιακό στοιχείο του TikTok είναι ο αλγόριθμος που χρησιμοποιεί προκειμένου τα videos που εμφανίζονται στον χρήστη να είναι σχετικά με τα ενδιαφέροντα του. Αν δεν περιληφθεί ο αλγόριθμος, τότε η συνολική αποτίμηση του TikTok πέφτει στα 30-40 δισ. δολάρια. Αλλά είναι προφανές ότι σε μία πώληση των δραστηριοτήτων του TikTok στις ΗΠΑ δεν θα περιλαμβανόταν ο αλγόριθμος, συν ότι το Πεκίνo δεν θα το επέτρεπε. Από την άλλη πλευρά, ποιος αγοραστής θα έκανε την κίνηση να αποκτήσει τις δραστηριότητες στις ΗΠΑ χωρίς τον αλγόριθμο;

Είναι προφανές ότι η περίπτωση του TikTok είναι από τις πλέον δύσκολες. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν ότι πρόκειται για μία διελκυστίνδα μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου όσον αφορά την ηγετική θέση στην αγορά των ψηφιακών τεχνολογιών. Μία διαμάχη που υπάρχει και σε άλλους τομείς της ψηφιακής αγοράς όπως, για παράδειγμα, οι επεξεργαστές. Αν υπάρξει μία συμβιβαστική λύση, αυτό θα ήταν το ιδανικό σενάριο. Διαφορετικά, το ενδεχόμενο ενός ψηφιακού «ψυχρού» πολέμου είναι κάτι παραπάνω από ορατό. Αν και αυτός ο ψηφιακός «ψυχρός» πόλεμος, σύμφωνα με την άποψη πολλών αναλυτών, είναι ήδη σε εξέλιξη.