Ιπτάμενη αλεπού του Γκουάμ: Η νυχτερίδα που εξαφανίστηκε πριν αποκαλύψει τα μυστικά της

Η μικρή φρουτονυχτερίδα των Μαριανών εξαφανίστηκε πριν οι επιστήμονες προλάβουν να κατανοήσουν τη βιολογία ή τη συμπεριφορά της.

Η νυχτερίδα με την επιστημονική ονομασία Pteropus tokudae θεωρούνταν εδώ και πολύ καιρό σπάνια∙ ο μυστηριώδης ξάδελφος ενός μεγαλύτερου είδους νυχτερίδας που απαντάται επίσης στη νήσο Γκουάμ, του συμπλέγματος των Μαριανών στον Ειρηνικό Ωκεανό. Όπως πολλές φρουτονυχτερίδες, το συγκεκριμένο είδος είχε ένα μικρό, αλεπουδίσιο πρόσωπο και ένα καφέ τριχωτό σώμα, γεγονός που τού έδωσε την εναλλακτική ονομασία του: η ιπτάμενη αλεπού του Γκουάμ.

Στη δεκαετία του 1960, κατά τη διάρκεια μιας έρευνας που αξιολόγησε δεκάδες νυχτερίδες που κυνηγούσαν οι ντόπιοι, εμφανίστηκε μόλις ένα δείγμα της μικρής φρουτονυχτερίδας των Μαριανών. Ήταν ένα θηλυκό, που πυροβολήθηκε στη βόρεια ακτή του Γκουάμ. Ήταν θηλάζουσα και πρέπει να θήλαζε ένα μικρό, το οποίο πέταξε μακριά μετά τον πυροβολισμό και πιθανότατα πέθανε χωρίς τη μητέρα του.

Το συγκεκριμένο θηλυκό ήταν μόλις το τρίτο δείγμα μικρής φρουτονυχτερίδας των Μαριανών που εξετάστηκε από δυτικούς επιστήμονες. Προηγουμένως, δύο αρσενικά είχαν συλλεχθεί από έναν φυσιοδίφη στη δεκαετία του 1930. Αυτές οι λιγοστές καταγραφές αποκαλύπτουν ότι η νυχτερίδα ήταν μεσαίου μεγέθους, μήκους περίπου 15 εκατοστών και με άνοιγμα φτερών πάνω από μισό μέτρο.

Η μικρή φρουτονυχτερίδα των Μαριανών ανήκει στην οικογένεια των μεγαχειροπτέρων – μια ομάδα που περιλαμβάνει μερικές από τις μεγαλύτερες νυχτερίδες στον κόσμο. Δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για τη βιολογία της – τι τροφή προτιμούσε ή πότε αναπαράγεται, για παράδειγμα. Ούτε γνωρίζουμε πώς αλληλεπιδρούσε με το άλλο, μεγαλύτερο είδος νυχτερίδας στο Γκουάμ, το Pteropus mariannus. Πέρυσι η Υπηρεσία Αλιείας και Άγριας Ζωής των ΗΠΑ κήρυξε τη μικρή φρουτονυχτερίδα των Μαριανών επίσημα εξαφανισμένη, μετά από δεκαετίες μηδενικών θεάσεων.

«Θα την αναγνώριζα σίγουρα», λέει στο BBC News η Tammy Mildenstein, ερευνήτρια νυχτερίδων που συνεργάζεται με τον αμερικανικό στρατό, η οποία θεωρεί ότι υπάρχει μια μικρή πιθανότητα η μικρή φρουτονυχτερίδα των Μαριανών να βρίσκεται ακόμη εκεί έξω, κρυμμένη κάπου στο Γκουάμ. Φέρνει ως παράδειγμα ένα είδος φρουτονυχτερίδας των Φιλιππίνων με γυμνή πλάτη, το οποίο δεν παρατηρήθηκε πουθενά μεταξύ 1960 και 1990, οπότε και κηρύχθηκε εξαφανισμένο – για να εμφανιστεί ξανά το 2000.

Είναι «μεγάλη τραγωδία» το γεγονός ότι χάσαμε αυτό το είδος, λέει η Tigga Kingston, ερευνήτρια νυχτερίδων στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Τέξας, γιατί πιθανώς έπαιζε σημαντικό ρόλο στην επικονίαση των φυτών ή στη διασπορά των σπόρων.

Είδη υπό εξαφάνιση

Η εύθραυστη ύπαρξή της, ωστόσο, μπορεί να μας διδάξει κάποια πράγματα για το τι μπορεί να συμβεί σε άλλα είδη της ίδιας ομάδας. Όπως για παράδειγμα οι μεγάλες φρουτονυχτερίδες του Παλαιού Κόσμου, που επίσης βρίσκονται αντιμέτωπες με την εξαφάνιση.

Οι απειλές αυξάνονται συνεχώς για τις νυχτερίδες που ζουν σε μικρά νησιά εκτεθειμένα σε τροπικούς κυκλώνες, καθώς οι καταιγίδες αυτές επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή. Η απώλεια ενδιαιτημάτων, το κυνήγι και οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών συνθηκών μπορούν να επηρεάσουν έντονα τους απομονωμένους πληθυσμούς νυχτερίδων των νησιών, που δεν μπορούν να διαφύγουν αλλού.

Η Mildenstein ελπίζει να σώσει τον μεγαλύτερο ξάδερφο της χαμένης πια νυχτερίδας, τη φρουτονυχτερίδα των Μαριανών, η οποία απειλείται με εξαφάνιση και είναι πλέον το μόνο ενδημικό θηλαστικό που έχει απομείνει στο νησί. Αυτές οι νυχτερίδες κυνηγιούνται περιστασιακά, αλλά η στάση των ντόπιων έχει σταδιακά αλλάξει, λέει η ίδια: «Υπάρχει ακόμη λίγη λαθροθηρία εδώ και εκεί, αλλά νομίζω ότι η κοινότητα είναι σε μεγάλο βαθμό στο πλευρό μας. Οι άνθρωποι σέβονται το γεγονός ότι οι νυχτερίδες χρειάζονται τον χώρο τους για να κουρνιάζουν ανενόχλητες».