5 + 2 πράγματα που δεν ήξερες για τον αρχαίο πολιτισμό των Μάγια

Ο αρχαίος πολιτισμός των Μάγια καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου, ωστόσο, αποτελεί σημείο αναφοράς για μια σειρά σημαντικών επιτευγμάτων στα μαθηματικά, την αρχιτεκτονική, αλλά και για τις αστρονομικές τους γνώσεις που κατείχαν. 

Πριν από την κατάκτηση του Μεξικού από τους Ισπανούς, οι Μάγια είχαν αναπτύξει τον λαμπρότερο πολιτισμό του δυτικού ημισφαιρίου. Ασκούσαν τη γεωργία, ήταν δεινοί πολεμιστές, έχτισαν επιβλητικές πυραμίδες και ναούς, ενώ είχαν γνώση της έννοιας του αριθμού 0.

Παράλληλα, κατεργαζόταν τον χαλκό και τον χρυσό, γνώριζαν την υφαντουργία και χρησιμοποιούσαν μία μορφή ιερογλυφικής γραφής. Οι ρίζες του πολιτισμού των Μάγια φτάνουν πολύ πίσω στην προϊστορία, πέρα από το 2000 π.Χ., όπου αντιστοιχεί η Αρχαϊκή περίοδος.

Οι Μάγια συνεχίζουν να εντυπωσιάζουν και να αποτελούν αντικείμενο μελέτης μέχρι σήμερα για τους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς.

Παρακάτω, ακολουθούν 7 πράγματα που ίσως δεν γνωρίζετε για τον αρχαίο λατινοαμερικανικό πολιτισμό.

Ήταν εξαιρετικοί αστρονόμοι

Οι Μάγια ήταν εξαιρετικοί αστρονόμοι και ανέπτυξαν προηγμένα ημερολόγια για τον υπολογισμό του χρόνου. Οι Μάγια είχαν κυκλική αντίληψη του χρόνου και πίστευαν ότι στο τέλος κάθε κύκλου pictun (περίπου 7.885 χρόνια) ο κόσμος καταστρέφεται και επαναδημιουργείται. Γι’αυτό το λόγο δημιουργήθηκε και μια σύγχυση πριν από δεκατρία χρόνια. Κάποιοι είχαν ερμηνεύσει λαθεμένα το ημερολόγιο των Μάγια, υποστηρίζοντας ότι στις 21 Δεκεμβρίου 2012 θα ερχόταν η συντέλεια του κόσμου.

Ωστόσο, οι επιστήμονες είχαν επισημάνει ότι το ημερολόγιο που χρησιμοποιούσε ο αρχαίος πολιτισμός δεν προφήτευτε το τέλος του κόσμου – απλώς τελειώνει ένας κύκλος και αρχίζει ένας νέος. Επίσης, χρησιμοποιούσαν το ημερολόγιο Tzolkin (260 ημέρες) και το ημερολόγιο Haab (365 ημέρες – χωριζόταν σε 18 μήνες των 20 ημερών και έναν μήνα των 5 ημερών), που τους επέτρεπαν να προβλέπουν ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις με μεγάλη ακρίβεια. Οι Μάγια συχνά προσδιόριζαν τις ημερομηνίες χρησιμοποιώντας μαζί και τα δύο ημερολόγια. Ο ημερομηνίες μ’ αυτή τη μορφή επαναλαμβάνονταν μόνο κάθε 52 ηλιακά χρόνια.

Το πολύπλοκο σύστημα γραφής

Οι Μάγια ανέπτυξαν ένα από τα πιο πολύπλοκα συστήματα γραφής του αρχαίου κόσμου, καθώς χρησιμοποιούσαν μια μορφή ιερογλυφικής γραφής. Για αιώνες, οι επιστήμονες δυσκολεύονταν να την αποκρυπτογραφήσουν, καθώς συνδύαζε σύμβολα που αντιπροσωπεύουν ολόκληρες λέξεις καθώς και συλλαβές.

Στα μέσα του 20ού αιώνα, ο Ρώσος γλωσσολόγος, Yuri Knorozov κι άλλοι ερευνητές μπόρεσαν να κατανόησουν την ιδιόμορφη γραφή τους. Σήμερα, οι επιστήμονες μπορούν να διαβάσουν τα περισσότερα σωζόμενα κείμενα των Μάγια, αποκαλύπτοντας λεπτομέρειες για την ιστορία, τη θρησκεία και την καθημερινή ζωή τους.

Xρησιμοποιούσαν το μηδέν στα μαθηματικά

Η έννοια του μηδενός ήταν άγνωστη στους περισσότερους αρχαίους πολιτισμούς, ωστόσο οι Μάγια είχαν εφεύρει ένα ειδικό σύμβολο για το μηδέν, που έμοιαζε με κοχύλι. Το αριθμητικό τους σύστημα βασιζόταν στο εικοσαδικό σύστημα (με βάση το 20). Χάρη σε αυτή την καινοτομία μπορούσαν να εκτελούν πολύπλοκους υπολογισμούς, κυρίως για αστρονομικούς και ημερολογιακούς σκοπούς.

Αποτελούνταν από ανεξάρτητες πόλεις-κράτη

Σε αντίθεση με άλλους μεγάλους πολιτισμούς, όπως οι Αζτέκοι και οι Ίνκας, οι Μάγια δεν είχαν ένα ενιαίο κράτος με έναν κεντρικό ηγέτη. Αντίθετα, αποτελούνταν από ανεξάρτητες πόλεις-κράτη, όπως το Τικάλ, που βρίσκεται στο τροπικό δάσος της βόρειας Γουατεμάλας, το Παλένκε (γνωστό κατά το παρελθόν ως Λακάμχα) και το Κοπάν, στην δυτική Ονδούρα.

Κάθε πόλη είχε τον δικό της βασιλιά (γνωστό ως Kʼuhul ajaw), ο οποίος θεωρούνταν «θεϊκός ηγέτης» και διοικούσε με τη βοήθεια ευγενών και ιερέων.

Οι επώδυνες επεμβάσεις από βρεφική ηλικία

Οι Μάγια θεωρούσαν την επιμήκυνση του κρανίου σημάδι ομορφιάς και κύρους. Για να το επιτύχουν, τοποθετούσαν ειδικά ξύλινα πλαίσια στα κεφάλια των βρεφών, πιέζοντας το κρανίο τους, ώστε να αποκτήσει μακρόστενο σχήμα. Η συγκεκριμένη πρακτική ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις και πιθανότατα είχε και θρησκευτική σημασία, καθώς οι Μάγια συνέδεαν τα μακρόστενα κρανία με τις μορφές των θεών τους.

Οι περισσότερες πόλεις εγκαταλείφθηκαν πριν από τους Ισπανούς κατακτητές 

Αν και οι Ισπανοί κατακτητές συντέλεσαν στην κατέρρευση του πολιτισμού των Μάγια, πολλές από τις μεγάλες πόλεις τους είχαν ήδη εγκαταλειφθεί αιώνες πριν. Οι αιτίες της παρακμής των πόλεων (περίπου 800- 1.000 μ.Χ.) παραμένουν αβέβαιες, αλλά οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η πτώση των πόλεων των Μάγια οφείλεται σ’ ένα μείγμα πολιτικών και περιβαλλοντικών παραγόντων (π.χ. ξηρασία, κλιματική αλλαγή, εσωτερικές συγκρούσεις).

Ωστόσο, ο πολιτισμός των Μάγια δεν εξαφανίστηκε ποτέ πλήρως. Οι περισσότεροι σύγχρονοι Μάγια ζουν στη Γουατεμάλα, το Μπελίζ και τα δυτικά τμήματα της Ονδούρας και του Ελ Σαλβαδόρ, καθώς και μεγάλα τμήματα των μεξικανικών πολιτειών Γιουκατάν, Καμπέτσε, Κιντάνα Ρόο, Ταμπάσκο και Τσιάπας.

Το παιχνίδι με την μπάλα χωρίς να χρησιμοποιούν τα χέρια

Οι Μάγια έπαιζαν ένα περίπλοκο παιχνίδι με μπάλα (γνωστό ως pok-ta-pok ή pitz), που παιζόταν σε μεγάλες αρένες. Οι παίκτες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέλη του σώματος τους (αγκώνες, ώμους) όχι όμως τα χέρια τους, για την αναπήδηση μιας βαριάς λαστιχένιας μπάλας (υπολογίζεται ότι ζύγιζε 4 κιλά), προσπαθώντας να την περάσουν μέσα από έναν πέτρινο δακτύλιο που ήταν τοποθετημένος κατακόρυφα στα πλαϊνά της αρένας. 

Το παιχνίδι είχε θρησκευτικές και πολιτικές διαστάσεις, και σε ορισμένες περιπτώσεις οι ηττημένοι μπορεί να θυσιάζονταν στους θεούς.