Χτυπάει κι εμάς το δασμολογικό μπαζούκας του Τραμπ;

Οι μετοχές υποχώρησαν παγκοσμίως και τα κρατικά ομόλογα κινήθηκαν ανοδικά την Πέμπτη, αφότου οι νέοι σαρωτικοί δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ έφεραν ολόκληρο τον κόσμο στα πρόθυρα ενός πλήρους κλίμακας εμπορικού πολέμου.

Η αναταραχή είναι δεδομένη, ίσως μάλιστα η λέξη αναταραχή είναι λίγη για να περιγράψει την κατάσταση που επικρατεί την επομένη των ανακοινώσεων Τραμπ για βαρύτατους δασμούς, ιδίως σε βάρος της Ασίας και της ΕΕ, με κίνδυνο να προκληθεί ασφυξία στην παγκόσμια οικονομία, μη εξαιρουμένης όμως ούτε της αμερικανικής.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση εξέφρασε την έντονη αντίθεσή της στους δασμούς. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε την Πέμπτη ότι «η παγκόσμια οικονομία θα υποφέρει πάρα πολύ. Η αβεβαιότητα θα διογκωθεί και θα πυροδοτήσει την περαιτέρω άνοδο του προστατευτισμού». Η ίδια προειδοποίησε σε δραματικούς τόνους για τις συνέπειες που θα έχουν στην παγκόσμια οικονομία, στους καταναλωτές και στις επιχειρήσεις οι επιλογές της Ουάσινγκτον.

«Οι δασμοί θα πλήξουν τους καταναλωτές σε όλον τον κόσμο. Αυτό θα γίνει άμεσα αισθητό. Εκατομμύρια πολίτες θα βρεθούν αντιμέτωποι με υψηλότερους λογαριασμούς στα καταστήματα όπου προμηθεύονται αγαθά. Τα φάρμακα θα κοστίζουν περισσότερο, όπως και οι μεταφορές. Ο πληθωρισμός θα αυξηθεί» δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Το κρίσιμο τώρα ερώτημα (και για την Ελλάδα) είναι ποια θα είναι η απάντηση της ΕΕ στους δασμούς 20% που ανακοίνωσε ο Τραμπ. Διότι από την απάντηση θα εξαρτηθούν πολλά.

Ως προς αυτό η Φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι η ΕΕ οριστικοποιεί ήδη τα αντίμετρά της ως απάντηση στην προηγούμενη ανακοίνωση του Τράμπ για τους δασμούς στον χάλυβα και προετοιμάζει περισσότερα ως ανταπόδοση στο νεότερο σύνολο δασμών που ανακοινώθηκε την Τετάρτη (2/4). Ωστόσο η ίδια σημείωσε ότι «δεν είναι πολύ αργά για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες μέσω διαπραγματεύσεων».

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα δήλωσε από την πλευρά του ότι «η ΕΕ θα παραμείνει σταθερός υποστηρικτής του ελεύθερου και δίκαιου εμπορίου». Είναι όμως η Ευρώπη ενωμένη σαν μια γροθιά ή υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις;

H πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, βασική σύμμαχος του Τραμπ στην Ευρώπη, ανέφερε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι δασμοί είναι «ένα μέτρο το οποίο θεωρώ λάθος και δεν είναι προς το συμφέρον κανενός μέρους. Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να εργαστούμε προς μια συμφωνία με τις ΗΠΑ με στόχο την αποτροπή ενός εμπορικού πολέμου που αναπόφευκτα θα αποδυνάμωνε τη Δύση υπέρ άλλων παγκόσμιων παικτών».

Ο ιρλανδός πρωθυπουργός Μίχαλ Μάρτιν δήλωσε πως «λυπάται βαθιά» για τους τελωνειακούς δασμούς 20% που αναγγέλθηκε πως θα επιβάλλονται στα προϊόντα της ΕΕ που εισάγονται στις ΗΠΑ, ωστόσο τόνισε πως «κάθε ενέργεια πρέπει να είναι αναλογική και να έχει στόχο να προασπίσει τα συμφέροντα των επιχειρήσεών μας, των εργαζομένων μας και των πολιτών μας». 

«Μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ διακινούνται καθημερινά αγαθά και υπηρεσίες αξίας άνω των 4,2 δισ. ευρώ» ανέφερε ακόμη ο Μάρτιν, ο οποίος μάλλον δείχνει να συστήνει αυτοσυγκράτηση αντί για «μπαζούκας».

O έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για «κολοσσιαίας διάστασης στροφή στην οικονομική πολιτική, στη διεθνή εμπορική πολιτική των ΗΠΑ. Είναι μια ιστορική στροφή στον προστατευτισμό και μια πολύ απότομη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα έχει λειτουργήσει εδώ και πολλές δεκαετίες». 

«Είμαστε μια χώρα που ήμαστε πάντα υπέρμαχοι του ελεύθερου εμπορίου και πιστεύω ακράδαντα ότι αυτός ο εμπορικός πόλεμος, ο οποίος ξεκινά, τελικά δεν θα ωφελήσει κανένα. Θα βλάψει τους πάντες. Και ελπίζω και εύχομαι σύντομα να μπορέσουμε να οδηγηθούμε σε μια αποκλιμάκωση αυτών των προστατευτικών πρακτικών» πρόσθεσε.

Θα μας επηρεάσουν;

Ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι «η ελληνική οικονομία, με σχέδιο, με υπευθυνότητα, θα μπορέσει να αντεπεξέλθει σε αυτές τις δύσκολες προκλήσεις». Βεβαίως, από τη στιγμή που αρχίζει ένας εμπορικός πόλεμος, το πόσο δύσκολες θα είναι προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ελλάδα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Καταρχάς από την ευρωπαϊκή απάντηση. Παρουσιάζοντας την προσέγγιση των Βρυξελλών, το Politico κάνει λόγο για την προσέγγιση της «σιδερένιας γροθιάς σε βελούδινο γάντι». Αυτό σημαίνει ότι η στρατηγική της ΕΕ είναι διπλή: επιδίωξη εποικοδομητικών διαπραγματεύσεων και προετοιμασία αντιποίνων σε περίπτωση αποτυχίας των συζητήσεων.

Γεωπολιτικές και γεωοικονομικές επιπτώσεις

Η επιβολή των δασμών και τα πιθανά αντίμετρα της ΕΕ θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν διάφορους κινδύνους:

♦ Διαταραχές στο εμπόριο: Οι δασμοί ενδέχεται να διαταράξουν τις σημερινές αλυσίδες εφοδιασμού, επηρεάζοντας κλάδους που εξαρτώνται από το διατλαντικό εμπόριο.

♦ Επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας: Οι αυξημένοι δασμοί μπορεί να οδηγήσουν σε υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, επιβραδύνοντας την οικονομική ανάπτυξη και συμβάλλοντας στον πληθωρισμό. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ προειδοποίησε ότι οι εν λόγω δασμοί θα επηρεάσουν αρνητικά την παγκόσμια οικονομία, επηρεάζοντας τόσο τις χώρες που τους επιβάλλουν όσο και τις χώρες που ασκούν αντίποινα.

♦ Οι δασμοί μπορεί, φυσικά, να επιβαρύνουν και τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και των κρατών-μελών της ΕΕ, οδηγώντας ενδεχομένως σε αναπροσαρμογή των διεθνών συνεργασιών. Για παράδειγμα, τα ανοίγματα των ΗΠΑ προς τη Ρωσία έχουν ήδη προκαλέσει ανησυχία στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, περιπλέκοντας την περιφερειακή πολιτική.

Τι γίνεται όμως με εμάς; Καταρχάς, σε γεωπολιτικό επίπεδο, η Ελλάδα δεν καλύπτεται από τις εγγυήσεις ασφαλείας της ΕΕ, άρα η συμμαχία με τις ΗΠΑ είναι απαραίτητη. Παρότι τα εξαγόμενα προς τις ΗΠΑ προϊόντα που θα επιβαρυνθούν με δασμούς δεν μπορούν να επηρεάσουν το σύνολο της ελληνικής οικονομίας, υπάρχουν και άλλες διαστάσεις στο θέμα.

Η Ελλάδα μπορεί να μην αποτελεί πρωταρχικό στόχο των αμερικανικών δασμών, όμως οι ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να γίνουν αισθητές. Λόγω της σημαντικής εξάρτησής μας από τον τουρισμό και τη ναυτιλία, οποιαδήποτε ύφεση στην ευρωπαϊκή οικονομία ή διαταραχή στο εμπόριο θα έχει επιπτώσεις στην οικονομική σταθερότητα.

Παράλληλα, εάν η ΕΕ εφαρμόσει αντίμετρα, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο περαιτέρω κλιμάκωσης από την πλευρά του Τραμπ. Σε κάθε περίπτωση, τα εισαγόμενα από τις ΗΠΑ προϊόντα θα γίνουν ακριβότερα και τα πράγματα θα περιπλεχθούν, με ευρύτερες επιπτώσεις για την αγορά, τους καταναλωτές και την ελληνική οικονομία.

. . .