Χιλιάδες χρόνια πριν η Σαχάρα ήταν «πράσινη» – Τι αποκαλύπτει το DNA ανθρώπων 7.000 ετών

Μια άλλη εικόνα από αυτή που έχουμε σήμερα για την έρημο Σαχάρα αποκαλύπτει το DNA από τα λείψανα δύο ανθρώπων που ζούσαν στην περιοχή της Λιβύης περίπου 7.000 χρόνια πριν: Την εικόνα μιας καταπράσινης σαβάνας, με άφθονο νερό και πλούσια βιοποικιλότητα.

Φως στην φυσική ιστορία της περιοχής δίνει το γονιδίωμα που ελήφθη από τα οστά δύο γυναικών, θαμμένων στη περιοχή Τακαρκόρι, στη νοτιοδυτική Λιβύη.

Οι σοροί τους είχαν μουμιοποιηθεί με φυσικό τρόπο και είναι τα παλαιότερα γνωστά μουμιοποιημένα σώματα ανθρώπων που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα.

«Την εποχή εκείνη, το Τακαρκόρι ήταν μια καταπράσινη σαβάνα, με μια λίμνη εκεί κοντά, μια περιοχή πολύ διαφορετική από το σημερινό ερημικό τοπίο» αποκάλυψε ο ερευνητής στο Ινστιτούτο Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ, Γιοχάνες Κράουζε του, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης που δημοσιεύτηκε αυτήν την εβδομάδα στο περιοδικό Nature.

Τα γονιδιώματα αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι του Τακαρκόρι ανήκαν σε μια διαφορετική και μέχρι τώρα άγνωστη ανθρώπινη γενεαολογική γραμμή, που ζούσε μακριά από τους άλλους πληθυσμούς της υποσαχάριας Αφρικής και της Ευρασίας, για χιλιάδες χρόνια.

Η φυλή των Τακαρκόρι

«Περιέργως, οι άνθρωποι του Τακαρκόρι δεν παρουσιάζουν καμία σημαντική γενετική επιρροή από τους πληθυσμούς της υποσαχάριας Αφρικής στα νότια ή τις προϊστορικές ομάδες ανθρώπων της Εγγύς Ανατολής και της Ευρώπης στα βόρεια. Αυτό υποδηλώνει ότι παρέμειναν γενετικά απομονωμένοι, μολονότι ασκούσαν την κτηνοτροφία, μια καινοτομία του πολιτισμού που προήλθε εκτός της Αφρικής», είπε ο Κράουζε.

Τα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι αυτοί εξέτρεφαν εξημερωμένα ζώα. Μεταξύ των αντικειμένων που βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο ήταν λίθινα, ξύλινα και οστέινα εργαλεία, κεραμικά, πλεκτά καλάθια και ανάγλυφα ειδώλια.

Οι πρόγονοι των δύο γυναικών Τακαρκόρι κατάγονταν από μια γενεαλογική γραμμή της Βόρειας Αφρικής που διαχωρίστηκε από τους πληθυσμούς της υποσαχάριας Αφρικής πριν από περίπου 50.000 χρόνια. Περίπου την ίδια εποχή, άλλοι ανθρωπίδες άρχισαν να επεκτείνονται στη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την Ασία και έγιναν έτσι οι πρόγονοι όλων των ανθρώπων εκτός της Αφρικής.

Οι Τακαρκόρι ήταν πιθανότατα απομεινάρι της γενετικής ποικιλομορφίας που παρουσίαζε η βόρεια Αφρική πριν από 50.000 έως και 20.000 χρόνια, θεωρεί ο Κράουζε.

«Πριν από 20.000 χρόνια, τα στοιχεία που μας δίνει η γενετική δείχνουν μια εισροή ομάδων από την ανατολική Μεσόγειο και ακολούθησαν μεταναστεύσεις από την Ιβηρική και τη Σικελία, πριν από περίπου 8.000 χρόνια. Όμως, για λόγους που δεν γνωρίζουμε ακόμη, οι Τακαρκόρι παρέμειναν απομονωμένοι για πολύ μεγαλύτερο διάστημα απ’ όσο θα αναμέναμε. Δεδομένου ότι η Σαχάρα κατέστη κατοικήσιμη μόλις πριν από 15.000 χρόνια, η αρχική πατρίδα τους παραμένει αβέβαιη» σημείωσε ο Κράουζε.

«Νέα προοπτική στη βαθιά ιστορία της περιοχής»

Οι Τακαρκόρι παρέμειναν απομονωμένοι σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής τους, μέχρι που η Σαχάρα έγινε ξανά ακατοίκητη. Στα τέλη της Αφρικανικής Υγρής Περιόδου, όπου το κλίμα ήταν θερμότερο, μετατράπηκε στη μεγαλύτερη έρημο του κόσμου, γύρω στο 3.000 π.Χ.

Μέλη του Homo sapiens, που εξαπλώθηκαν πέραν της Αφρικής, συναντήθηκαν και διασταυρώθηκαν με τους Νεάντερταλ πληθυσμούς που ζούσαν ήδη σε περιοχές της Ευρασίας και άφησαν τη γενετική κληρονομιά τους στους μη αφρικανικούς, σημερινούς πληθυσμούς. Όμως οι άνθρωποι της Πράσινης Σαχάρας φέρουν ελάχιστα ίχνη του DNA των Νεάντερταλ, κάτι που σημαίνει ότι είχαν λιγοστές επαφές με τον υπόλοιπο κόσμο.

Μολονότι οι Τακαρκόρι εξαφανίστηκαν πριν από 5.000 χρόνια, όταν έληξε η Αφρικανική Υγρή Περίοδος και η έρημος επέστρεψε στη Σαχάρα, ίχνη της κληρονομιάς τους απομένουν μέχρι και σήμερα σε διάφορες ομάδες της Βόρειας Αφρικής, είπε ο Κράουζε. «Η γενετική κληρονομιά τους προσφέρει μια νέα προοπτική στη βαθιά ιστορία της περιοχής», τόνισε.