Υποθερμία: Πότε είναι σοβαρή και που οφείλεται

Η υποθερμία είναι η μείωση της σωματικής θερμοκρασίας σε επίπεδα αρκετά κάτω από τα φυσιολογικά. Είναι αρκετή συχνή, ιδίως μεταξύ των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού. Ωστόσο δεν είναι πάντοτε εξίσου σοβαρή, ούτε έχει πάντοτε την ίδια αιτία.

Η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος συνήθως είναι περί τους 37 βαθμούς Κελσίου ή λίγο χαμηλότερα. Η υποθερμία ορίζεται ως μείωση της σωματικής θερμοκρασίας κάτω από τους 35 βαθμούς, αναφέρουν ειδικοί από την Ολλανδία.

Η υποθερμία έχει ποικίλη βαρύτητα και παραδοσιακά ταξινομείται σε τρεις κατηγορίες:

• Στην ήπια (33 έως 35 βαθμοί Κελσίου)
• Στην μέτρια (28 έως 33 βαθμοί Κελσίου
• Στην σοβαρή (κάτω από 28 βαθμοί Κελσίου)

Η ανάπτυξή της είναι πολυπαραγοντική, δηλαδή εμπλέκονται πολλοί προδιαθεσικοί παράγοντες. Όταν οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες αποκαλείται πρωτοπαθής υποθερμία. Τέτοιοι παράγοντες είναι:

• Η παρατεταμένη έκθεση στο κρύο σε υπαίθριους χώρους
• Η ελλιπής θέρμανση στους εσωτερικούς χώρους
• Η ανεπαρκής ένδυση στο κρύο
• Η πτώση σε παγωμένο νερό
• Η παραμονή με βρεγμένα ρούχα στο κρύο
• Η φτωχή διατροφή

Μπορεί όμως να οφείλεται και σε ιατρικές διαταραχές που επηρεάζουν το σύστημα ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας, καθώς και στη λήψη ορισμένων ουσιών ή φαρμάκων. Σε τέτοια περίπτωση είναι δευτεροπαθής υποθερμία.

Ποιες παθήσεις και φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο

Σύμφωνα με ειδικούς από την Cleveland Clinic, στο Οχάιο, την δευτεροπαθή μορφή μπορεί ενδεικτικά να προκαλέσουν:

• Παθήσεις που καθιστούν τους ασθενείς ευάλωτους στο κρύο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο υποθυρεοειδισμός, η υπογλυκαιμία, η νευρογενής ανορεξία, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η νόσος Πάρκινσον, η περιφερειακή νευροπάθεια, οι τραυματισμοί στο νωτιαίο μυελό κ.λπ.
• Η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ναρκωτικών ουσιών
• Η λήψη ορισμένων φαρμάκων που διαταράσσουν την αντίδραση του οργανισμού στο κρύο. Σε αυτά ανήκουν ηρεμιστικά, αναισθητικά, οπιοειδή, διάφορα αντιψυχωσικά κ.ά.

Άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου

Εκτός από τους προαναφερθέντες ασθενείς, υποθερμία είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν και ορισμένες άλλες ομάδες του πληθυσμού, όπως:

• Οι ηλικιωμένοι. Η ικανότητα ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας φθίνει με την ηλικία. Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι συνήθως είναι λιγότερο δραστήριοι κινητικά, με αποτέλεσμα ο οργανισμός τους να παράγει λιγότερη θερμότητα. Τείνουν επίσης να έχουν λιγότερο σωματικό λίπος, που τους προστατεύει από το κρύο.
• Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά. Έχουν μεγαλύτερες απώλειες θερμότητας από τους ενήλικες και λιγότερο καλά ανεπτυγμένο σύστημα ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας. Ειδικά τα βρέφη μπορεί να πάθουν υποθερμία ακόμα και όταν κοιμούνται σε κρύο δωμάτιο.
• Οι άπειροι λάτρεις των υπαίθριων δραστηριοτήτων. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται πεζοπόροι, κυνηγοί, ψαράδες που δεν έχουν τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να αντιμετωπίσουν το κρύο και τις υγρές συνθήκες που θα αντιμετωπίσουν.
• Οι άστεγοι άνθρωποι που ζουν στους δρόμους
• Οι πάσχοντες από νευρολογικές ασθένειες, από την άνοια έως τη νοητική υστέρηση. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να μην διαθέτουν την ικανότητα να αξιολογήσουν σωστά τις καιρικές συνθήκες ή να απομακρυνθούν από το σπίτι τους και να χαθούν.
• Οι συμμετέχοντες σε χειμερινά σπορ, οι οποίοι έχουν μεγάλες απώλειες θερμότητας όταν γυμνάζονται και ιδρώνουν. Κινδυνεύουν επίσης από τις απρόβλεπτες συνθήκες στα βουνά.

Τα ύποπτα συμπτώματα

Όταν αρχίζει η υποθερμία, αρχίζει η προοδευτική κατάρρευση όλων των οργάνων και των συστημάτων του σώματος. Αυτή εκδηλώνεται με ορισμένα συμπτώματα που ποικίλουν αναλόγως με τη βαρύτητά της:

• Στην ήπια υποθερμία τα χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι έντονα ρίγη, κρύο και λευκό δέρμα και κρύα ούρα
• Στην μέτρια τα ρίγη και τα αντανακλαστικά του ασθενούς είναι μειωμένα. Έχει επίσης βραδυκαρδία (αργός καρδιακός παλμός) και αταξία. Η αταξία είναι έλλειψη συντονισμού των μυών στις εκούσιες κινήσεις, όπως είναι το περπάτημα
• Στη σοβαρή υποθερμία ο ασθενής δεν έχει ρίγη και η βραδυκαρδία είναι πολλή σοβαρή (φτάνει έως την καρδιακή ανακοπή). Έχει επίσης υπόταση, αναπνέει αργά (μπορεί να έχει και άπνοια, δηλαδή διακοπή της αναπνοής). Δεν έχει επίσης αντανακλαστικά και η ούρηση είναι μειωμένη. Υπάρχει κίνδυνος να πέσει σε κώμα και να χάσει τη ζωή του

Πότε να πάτε στον γιατρό

Η ήπια, αντιμετώπιση υποθερμία είναι συχνή, ιδίως μεταξύ των ευπαθών ομάδων που προαναφέρθηκαν. Αν όμως αφεθεί χωρίς θεραπεία, υπάρχει κίνδυνος για τη ζωή. Στις ΗΠΑ, λ.χ., πεθαίνουν ετησίως 700 έως 1.500 άνθρωποι εξαιτίας της.

Επομένως, αναζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή μόλις εκδηλώσετε τα πρώτα ύποπτα συμπτώματα υποθερμίας. Αυτά είναι:

• Ρίγη
• Ωχρό, κρύο και ξηρό δέρμα (τα χείλη μπορεί να αποκτήσουν μπλε ή γκριζωπή χροιά)
• Μπερδεμένη ομιλία
• Αργή αναπνοή
• Κόπωση ή νοητική σύγχυση

Στα βρέφη, ύποπτα σημάδια είναι το κρύο δέρμα, η υποτονικότητα, το να είναι ασυνήθιστα ήσυχα και να έχουν υπνηλία, και η άρνηση για τροφή.

Φωτογραφία: iStock