Το ψάρι με φτερά πουλιού και πόδια καβουριού

Το καπόνι (ή θαλάσσιος κοκκινολαίμης) είναι ένα είδος ψαριού που γοητεύει και παραξενεύει τους επιστήμονες εδώ και δεκαετίες, καθώς διαθέτει το σώμα ενός μικρού ψαριού, φτερά πουλιού και πόδια καβουριού.

Μιλώντας στους New York Times, ο δρ Ντείβιντ Κίνγκσλεϊ, αναπτυξιακός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, το συγκρίνει με τους μυθικούς αρχαιοελληνικούς ιχθυοκενταύρους, θαλάσσια όντα με ανθρώπινο σώμα, πόδια αλόγου και ουρά ψαριού.

Τώρα δύο νέες μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Current Biology (Σύγχρονη Βιολογία) από τον Κίνγκσλεϊ και άλλους ερευνητές συναδέλφους του, αποδεικνύουν ότι τα καπόνια χρησιμοποιούν τα ψηλόλιγνα πόδια τους και ως αισθητήρες γεύσης.

Η ομάδα του βιολόγου ενδιαφέρθηκε για τους λόγους που τα συγκεκριμένα ψάρια του βυθού ανέπτυξαν τρία ζεύγη εύκαμπτων προσαρτημάτων με οστά, μύες και νευρικές συνδέσεις που μοιάζουν με τα πόδια. Η ομάδα μελέτησε την αναπαραγωγή ενός ζεύγους καπονιών εντός εργαστηρίου για να παρατηρήσει την ανάπτυξη των εμβρύων τους.

Τα πόδια των νεογέννητων εμφανίστηκαν μέσα από τα πτερύγιά τους και όταν σχηματίστηκαν πλήρως τα ψάρια άρχισαν να τα χρησιμοποιούν για να βαδίσουν αδέξια στον πυθμένα του δοχείου τους. Ακολούθως, η ομάδα ανέλυσε την αλληλουχία του γονιδιώματος του ψαριού, και διαπίστωσε ότι ένα γονίδιο που ονομάζεται tbx3a –μια παραλλαγή του tbx3, που βοηθά στη δημιουργία των ανθρώπινων άκρων– παίζει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία των ποδιών του καπονιού.

Οι επιστήμονες επεξεργάστηκαν τα γονίδια και τροποποίησαν το tbx3a. Διαπίστωσαν ότι ορισμένα ψάρια εκκολάπτονται με μικρότερες προεξοχές που μοιάζουν περισσότερο με πτερύγια παρά με πόδια, ενώ άλλα είχαν είτε μόνο ένα ζευγάρι πόδια είτε πέντε συνολικά. Το συγκεκριμένο γονίδιο, στο κάτω μέρος των πτερυγίων και των άκρων του ψαριού, υπήρχε εκατομμύρια χρόνια πριν το καπόνι εξελιχθεί ως είδος και αποκτήσει πόδια.

Αλλά αυτά τα πόδια δεν χρησιμεύουν μόνο για περπάτημα. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα πόδια σε σχήμα φτυαριού του καπονιού καλύπτονται με μικρές προεξοχές παρόμοιες με τις θηλές της ανθρώπινης γλώσσας. Είναι σαν να γεύονται το θήραμά τους με τα πόδια τους πάνω από την άμμο, πριν το ξεθάψουν.

Προηγούμενες έρευνες είχαν προσφέρει ενδείξεις ότι τα πόδια των καπονιών λειτουργούσαν ως αισθητήρες ανίχνευσης τροφής θαμμένης στον πυθμένα της θάλασσας. Για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματά τους, οι επιστήμονες της ομάδας του δρ Κίνγκσλεϊ έκρυψαν μαλάκια κάτω από την άμμο και δοκίμασαν την ικανότητα διαφορετικών ειδών καπονιών να τα εντοπίζουν σε διάφορα βάθη.

Στη συνέχεια, έκρυψαν μικρές κάψουλες με αμινοξέα και μυρωδιές από τα μαλάκια για να επιβεβαιώσουν ότι τα ψάρια ανίχνευαν τις χημικές ουσίες του πιθανού θηράματος και όχι μόνο το σχήμα και το μέγεθός τους. Τα καπόνια τα έβρισκαν, τα ξέθαβαν και τρέφονταν με αυτά, επιβεβαιώνοντας τη θεωρία της ομάδας. Πιο επιτυχημένο σε αυτό το κυνήγι τροφής με τα πόδια είναι ένα συγκεκριμένο είδος καπονιού με την ονομασία Prionotus carolinus.

Η ανακάλυψη εντυπωσίασε τους επιστήμονες, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία τους τα πόδια των καπονιών ήταν αποτέλεσμα της εξελικτικής διαδικασίας. Το συγκεκριμένο γονίδιο υπήρχε για εκατομμύρια χρόνια πριν η φύση το χρησιμοποιήσει ως έξτρα αισθητήριο όργανο για τα ψάρια. Αυτό σημαίνει ότι οι εγκέφαλοι των καπονιών έχουν εξελιχθεί τόσο ώστε να μπορούν να επεξεργάζονται τις πληροφορίες των νέων αισθητήριων οργάνων τους.

. . .